Phân tích khổ bốn trong bài Đây mùa thu tới (Xuân Diệu)

Đề bài: Phân tích khổ bốn bài thơ Đây mùa thu tới (Xuân Diệu).

Bài làm

Đựng đầy năng lượng, yêu đắm mùa xuân và tuổi trẻ, Xuân Diệu đã thanh nhẹ báo rằng 'Hỡi xuân hồng, ta muốn nắm chặt lấy em' (Vội vàng) - biểu hiện cho tình yêu mạnh mẽ với mùa xuân. Thơ của Xuân Diệu thường tràn ngập niềm vui, đam mê, nhưng trong 'Đây mùa thu tới', đặc biệt ở khổ thơ cuối, độc giả cảm nhận được một tâm trạng thu dần buồn, hình ảnh thu hòa quyện vào lòng người.

Bài thơ 'Đây mùa thu tới' là một phần của tập thơ nổi tiếng 'Thơ thơ' của Xuân Diệu, xuất bản năm 1938. Tập thơ này đại diện cho phong cách của phong trào 'Thơ mới'. Trong bài thơ này, không chỉ mô tả cảnh thu sang trọng mà còn nhấn mạnh đến chiều sâu tâm hồn con người, đặc biệt là cái tôi cá nhân đang dần chiếm lấy, điều này là đặc trưng của 'Thơ mới'.

Với ba khổ thơ đầu, tác giả thể hiện sự phấn khích, niềm vui khi nàng thơ trở về. Nhưng đến khổ cuối, cảm xúc có sự chuyển biến, lời thơ lúc này trở nên lắng đọng, trầm tư và hơi buồn.

'Mây vẫn từng đám, không gian chim bay'

Bầu trời đầy u ám, hận chia tay

Đọc những dòng này, người đọc ngập tràn cảm giác buồn bã, cô đơn. Thi sĩ sử dụng hai biểu tượng chính là 'mây' và 'chim' để mô tả bức tranh trời vào thời điểm này. 'Mây' đặc trưng bởi sự đứng yên, lặng lẽ, trong khi cánh 'chim' mang đến hình ảnh chuyển động với hành động 'bay đi'. Ngay từ dòng thơ này, người đọc đã cảm nhận được sự tách biệt. Hành động của hai 'nhân vật' là khác nhau, một yên bình, một đi xa. Mây đứng yên, còn chim đã bay đi, tạo ra sự chia lìa. Khác với bài thơ khác của Xuân Diệu, trong 'Thơ duyên', ông đã diễn đạt:

'Chim nghe trời rộng giang thêm cánh,'

Đó là sự kết nối thân thuộc giữa cánh chim và bầu trời. Nhưng trong 'Đây mùa thu tới', hai biểu tượng này không hề gắn kết, ngược lại, tạo nên cảm giác chia lìa rõ ràng hơn. Mây và chim, mỗi thứ tựa như làm chia rời, làm bầu trời thu trở nên buồn bã, tạo nên cảm giác chia cắt. Dòng thứ hai, tác giả không tránh khỏi sự trực tiếp, mô tả sự 'chia ly'. 'U uất' không chỉ mang đến tâm trạng u sầu, buồn bã mà còn chứa đựng nét uất hận, có thể là do 'hận chia ly'. Với Xuân Diệu, người luôn đam mê, say mê với vẻ đẹp của cuộc sống, với vẻ đẹp của đất trời, điều này có thể là

'Ta ao ước

Sự khởi đầu mới nở rộ mênh mông'

(Vội Vàng)

Ông là người luôn khao khát 'chiếm đoạt' vẻ đẹp, tươi trẻ của đất trời. Khi thấy hình ảnh thu dần buồn, thiên nhiên bắt đầu 'tản bộ' đi, ông lại cảm thấy đau lòng và 'ghét' vì sự 'phai mờ'. Tuy nhiên, nỗi buồn không chỉ giới hạn trong cảnh vật, mà nó còn tràn ngập vào tâm hồn người

'Ít nhưng đủ để thiếu nữ âm thầm buồn lặng'

Nhìn xa, tựa vào cửa, ý ngẫu hứng làm tô điểm cho suy tư'

Dòng thơ cuối, như một màn trải ra, tạo hình ảnh của một nhân vật trữ tình. 'Thiếu nữ' hiện lên với vẻ tươi trẻ, thanh xuân, nhưng kèm theo đó là cảm giác 'buồn không nói', như một lớp che đậy tình cảm sâu sắc bên trong. Nàng thơ chứa đựng nỗi buồn không lời, không bày tỏ với ai. Rõ ràng, nhân vật vẫn giữ được vẻ đẹp tuổi xuân, nhưng tâm hồn lại tràn đầy cảm xúc thăm thẳm, không phải là niềm vui vui như tuổi trẻ đúng nghĩa. Cảnh buồn đã chuyển hóa, lan tỏa từ nàng thơ sang lòng độc giả, khiến tâm tư trở nên nặng trĩu. Cách sử dụng từ 'ít nhiều' nhấn mạnh sự trầm mặc của 'thiếu nữ'. Độc giả không biết 'ít nhiều' nhiều đến đâu, nhưng chắc chắn là có nỗi buồn. Cách giấu kín của 'thiếu nữ' khiến cho nỗi buồn này trở nên bí mật, riêng tư hơn.

Tác giả mô tả thêm một chi tiết, làm cho hình ảnh nhân vật hiện lên rõ nét hơn. Hành động 'tựa cửa' tạo nên cảm giác buồn bã, kết hợp với hành động 'nhìn xa' - mơ hồ, không rõ ràng. 'Nghĩ ngợi' là hình ảnh của suy nghĩ sâu sắc, trăn trở không ngừng về một điều gì đó. Từ 'Gì' gợi lên sự bí ẩn, khó đoán về điều mà 'nàng thơ' đang bận lòng. Mỗi từ trong dòng thơ này đều kích thích sự suy tư, có lẽ bên trong nhân vật chứa đựng nhiều điều khó nói.

Nỗi buồn tỉnh lẻ từ mùa thu, mùa thu là cảm hứng khiến sự lặng im trở nên thăng cao. Mặc dù hình ảnh 'thiếu nữ' là nơi tác giả gửi đi nỗi buồn, khi chúng ta đọc, cảm nhận được tâm trạng cá nhân của ông. Có thể tác giả chính cũng đựng nhiều nỗi buồn, và đây cũng là chút tư duy nhẹ nhàng vào cuối ngày. Điều này chính là tâm hồn mới mẻ của thi sĩ, theo lời của Hoài Thanh: 'Xuân Diệu là nhà thơ mới trong các nhà thơ mới.'

Đọc nhiều tác phẩm của Xuân Diệu, hiếm khi chúng ta gặp được sự rối bời trong tâm hồn ông, nhưng khổ thơ cuối cùng trong 'Đây mùa thu tới' mang lại một cảm xúc mới mẻ. Bức tranh mùa thu không còn đầy màu sắc vui tươi, thay vào đó là 'chiếc áo' trầm ngâm, suy tư. Qua hình ảnh mùa thu, tác giả tiết lộ tâm trạng hối tiếc trước sự trôi chảy của thời gian, ý thức sâu sắc, tình yêu mãnh liệt của một con người đối với thiên nhiên, đối với cuộc sống.

Sau khi Phân tích khổ thứ tư trong bài Đây mùa thu tới (Xuân Diệu), các em có thể chuyển sang Phân tích bài thơ Đây mùa thu tới hoặc tham khảo Phân tích bài thơ Thơ duyên để củng cố kiến thức.