Buzz
Trong số năm tác giả đại diện của văn học thời kỳ kháng chiến chống Pháp, có thể không có Quang Dũng, nhưng nếu nói đến năm bài thơ đại diện, thì chắc chắn Tây Tiến phải được kể tới, là một trong những bài thơ tiêu biểu về đề tài lính chiến trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Khi đọc Tây Tiến, ta được sống lại những thời kỳ đầy hào hùng cùng với đoàn quân hùng hậu đã đi vào lịch sử. Có thể ta sẽ quên mất một số câu thơ trong bài, nhưng không bao giờ quên được hình ảnh của đoàn quân ấy:
Đoàn binh Tây Tiến mạnh mẽ không kém
Quân đội mạnh mẽ như một đám rừng dày
Đôi mắt gửi ước mơ vượt qua biên giới
Đêm Hà Nội mơ màng hình ảnh dáng kiều thơm
Rải rác trên biên cương, những ngôi mộ xa xôi
Trên chiến trường, không hối tiếc về tuổi thanh xuân
Áo bà ba thay lụa, gửi ấm áp về quê hương
Dòng Sông Mã vang lên tiếng hát của sự độc đáo!
Nếu trong những đoạn thơ ban đầu, hình ảnh của đoàn quân chỉ được biểu hiện một cách gián tiếp - đề cập đến sự gian khổ, hy sinh và khu vực hoạt động - thì ở đây, họ xuất hiện với những chi tiết cụ thể, rõ ràng, gân guốc. Đã trở nên rõ ràng hơn khi nhắc đến lòng dũng cảm của các chiến binh. Ở đây, ta có thể nghĩ rằng đây là một mô-típ như vậy:
Đoàn quân Tây Tiến không chỉ là những người lính mạnh mẽ
Áo quân xanh như màu lá cây, tràn ngập sức mạnh và quyết tâm
Tuy nhiên, trước hết, đây là những dòng thơ phản ánh hiện thực - một cách trần trụi: chiến sĩ Tây Tiến ngày xưa hoạt động ở những vùng núi rừng nguy hiểm, nơi mà nước sông chứa độc hại, và cái chết do bệnh tật thường xuyên hơn là do chiến trận, có những dòng suối làm mất lông chân, gội đầu làm rụng tóc. “Quân xanh” ở đây có thể hiểu là màu áo quân phục, màu lá cây của lốt ngụy trang và màu xanh da do thiếu máu. Những hình ảnh này, dù được mô tả một cách lãng mạn, nhưng vẫn mang theo một ý nghĩa sâu sắc, rất mạnh mẽ. Mười bốn chữ thơ này đã đắp đặt sâu vào lịch sử, mô tả một đoàn quân đặc biệt, duy nhất, không giống ai, trong cả thơ và trong lịch sử. Họ là những người lính của thời “vung bút đứng lên, đánh giặc” của những chàng trai Hà Nội kiêu hãnh, hùng dũng.
Với các chiến binh Tây Tiến, dù đối mặt với khó khăn, gian khổ, nhưng họ vẫn không ngừng khơi dậy những tình cảm lãng mạn:
Bằng ánh mắt hùng hồn, họ gửi đi những ước mơ vượt biên giới
Dưới bóng đêm, họ mơ về Hà Nội với dáng vẻ thơm ngát
“Mộng” và “mơ” của người lính được gửi về hai phương trời: biên cương, nơi vẫn còn ánh sáng của kẻ địch - mơ về việc giết giặc, lập công, và Hà Nội, quê hương yêu dấu - mơ về những hình ảnh thân thương. “Dáng kiều thơm” là ánh sáng lung linh trong kí ức, 'tố cáo' vẻ đa tình của người lính. Tuy nhiên, đối với các chiến sĩ Tây Tiến, nỗi nhớ ấy là sự cân bằng, thư thái trong tâm hồn sau những chặng đường đi quân vất vả, không để lòng bị làm phiền. Thế nhưng, một thời, câu thơ 'đẹp một cách lãng mạn' này đã khiến tác giả và cả bài thơ phải 'trải qua nhiều khó khăn, gian khổ
Mặc cho sự hi sinh và dũng cảm trong cuộc chiến - điều không thể tránh khỏi khi tham gia chiến trận, vẫn còn nhiều người chiến sĩ Tây Tiến không thể trở về nhà, làm cho họ phải đau lòng, đau khổ.
Rải rác trên biên cương là những ngôi mộ xa xôi của những người con xa quê hương
Đường chiến trường không tiếc tuổi thanh xuân
Sau những dòng thơ sắc sảo, tinh tế, ở đây, âm điệu thơ trầm và sâu hơn để lộ rõ bản chất của sự việc. Cảnh sắc này như một khung hình chậm trở lại, tôn vinh sự hy sinh, sự chấp nhận khó khăn của người lính. Trên con đường đi, những chiến sĩ Tây Tiến gặp biết bao ngôi mộ xa quê, nhưng họ nhìn nhận với tâm trạng bình thản, vì họ đã chấp nhận sự thật đó. Một trong những động lực khiến họ ra đi là hình ảnh của anh hùng, niềm kiêu hãnh được truyền từ văn học. Niềm đam mê và lãng mạn về cái đẹp trong họ không nguôi.
Hai câu thơ cuối tiếp tục kể về sự hi sinh, nhưng đó là cái chết cao quý - cái chết bất tử của người lính Tây Tiến.
Áo bào thay chiếc chăn, che phủ người lính quay về quê hương
Sông Mã vang lên khúc điệu độc mạnh
Hai câu thơ mới đọc qua có vẻ chỉ là mô tả thông thường, nhưng chúng mang trong mình sức mạnh gợi cảm lớn. Dù chỉ là hai câu thơ đơn giản nhưng chúng sâu sắc, đầy cảm xúc. Không thể phủ nhận sức hút của hình ảnh “anh về đất”. Đó là biểu tượng cho sự hoàn thành nhiệm vụ cao cả của họ, là lời chia tay cuối cùng với đất nước và người thân yêu. Tiếng gầm của sông Mã vang lên như một loạt đại bác rộn ràng, chia tạm biệt những người con yêu quý.
Trước đây, khi nói đến những dòng thơ này, chúng ta thường chỉ chú ý đến sự “mộng rơi”, “buồn rơi”... Nhưng thời gian đã giúp chúng ta nhìn nhận đúng hơn về bản chất của chúng, chỉ có thời gian mới làm cho văn chương hiện ra đúng vị trí của nó.
Tây Tiến không chỉ là một bài thơ, mà còn là tâm hồn của những chiến binh Tây Tiến. Nó không chỉ là âm nhạc và hình ảnh, mà còn là biểu tượng của lòng hùng biện, sự kiêu hãnh anh hùng bên cạnh nỗi đau mất mát. Suốt nửa thế kỷ trôi qua, bài thơ này ngày càng trở nên quý giá và những dòng thơ về đoàn quân Tây Tiến đã trở thành kỷ niệm không thể nào phai mờ của một thời kỳ lịch sử hào hùng trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
