Nhiều người đã nói về tài nghệ thuật mô tả nhân vật của Nguyễn Du. Trong Truyện Kiều, nhân vật, bất kể là chính diện hay phản diện, đều rất sống động. Chỉ cần vài nét mô tả, nhân vật của ông hiện lên trước mắt độc giả với cả ngoại hình và tâm trạng. Đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều đã phần nào chứng minh tài năng mô tả của Nguyễn Du. Bản chất của tên buôn người này đã dần hé lộ qua cách Nguyễn Du mô tả về hình dạng của hắn:
Có vẻ như hắn đã muốn giấu đi những bí mật về bản thân bằng cách trả lời rất lừa bịp khi được hỏi về tên và quê quán:
Hỏi rằng: 'Mã Giám Sinh’
Hỏi quê, rằng: 'Huyện Lâm Thanh cũng gần.
Cách trả lời không chân thành, trườn trên thể hiện sự thiếu lịch sự của hắn. Mã Giám Sinh tiết lộ dần qua cách mô tả ngoại hình của Nguyễn Du:
Đã tuổi trên bốn mươi
Mày râu trắng tơ, áo quần sáng bóng.
'Tuổi trên bốn mươi' đã là lớn tuổi, nhưng hắn vẫn 'mày râu trắng tơ, áo quần sáng bóng'. Tác giả đặc biệt nhấn mạnh sự không nhất quán giữa tuổi tác và việc chăm sóc bản thân, ăn mặc của hắn. Cách mô tả này không chỉ thể hiện tính cách khảo căng của Mã Giám Sinh mà còn tiết lộ sự hỉ iron của Nguyễn Du. Cách ăn mặc 'sáng bóng' của hắn chỉ ra rằng hắn không phải là sinh viên Quốc Tử Giám thanh lịch. Hình như hắn cố tình che đậy điều gì đó qua cách ăn mặc quá đỗi sành điệu. Dù có cố che giấu, bản chất thật của hắn vẫn hiện ra:
Hình như hắn có kế hoạch gì đó,
Nhà bạc mang gấu đến cửa.
Ngồi trên ghế cao tựa tướng,
'Trước thầy sau tớ' có vẻ lịch thiệp, nhưng tại sao lại 'náo loạn'? 'Náo loạn' là hỗn loạn, không có sự kiểm soát. Cả tớ lẫn thầy đều không kiềm chế khi vào nhà Vương ông. Ngay khi bước vào, Mã Giám Sinh đã 'ngồi tựa tướng' trên 'ghế cao' một cách 'tựa tướng'. Cách ngồi của hắn chỉ ra rằng hắn là một kẻ vô văn hóa kiêu căng. Sinh viên Quốc Tử Giám thực sự ít nhất phải lịch sự như Kim Trọng, đi đứng, ăn nói từ tốn như Kim Trọng:
Nơi xa mới biết chân dung người
Khách tới, giáng ngựa trước nhà, tự tại tự tình.
Mã Giám Sinh hoàn toàn ngược lại: y nói năng lố bịch, ăn mặc không tử tế, đi lại vụng về,... Tất cả đã giúp ta hiểu rõ con người của y. Nguyễn Du không dừng lại ở đó, ông còn tiếp tục phơi bày tính cách của Mã Giám Sinh. Trước 'khuôn mặt u buồn, vóc dáng gầy gò' của Kiều, y không hề thể hiện dấu hiệu của sự đồng cảm. Thay vào đó, y còn ép Kiều làm thơ, chơi đàn để y 'đắn đo cân đối tài nghệ'. Sau đó, y tham gia buôn bán. Y xem Kiều chỉ là hàng hóa mà thôi. Ban đầu y còn giả vờ là người biết chữ:
Nói rằng: 'Mua ngọc đến Lam Kiều,
Liệu có thể biết bao nhiêu cho tường?
Sau đó hắn tiết lộ bản chất là một tên 'buôn người tham lam” thông minh:
Còn thêm một cái, bớt một cái nữa,
Bây giờ, một phần trăm giá vàng ngoài 400.
Từ “đáng giá nghìn vàng” khi “thêm, bớt' chỉ còn “400'. Điều này chỉ ra hắn rất tài ba trong việc thương thảo. Mã Giám Sinh đã hiểu rõ tình hình của gia đình Vương ông và đã cố gắng hạ giá hàng xuống mức thấp nhất có thể. Khi màn kịch kết thúc, bí mật đã bị vén mặt. Mã Giám Sinh không cần giả vờ là sinh viên Quốc Tử Giám nữa. Hắn đã hoàn thành nhiệm vụ của mình:
Đã định ngày tổ chức lễ cưới,
Nếu đã có tiền, mọi việc cũng đã xong!
Tính cách của kẻ buôn lừa, giả dối và xảo trá Mã Giám Sinh được Nguyễn Du mô tả rất sinh động và chi tiết. Đặc điểm này được thể hiện chủ yếu thông qua sự miêu tả về ngoại hình, ngôn từ và hành động của nhân vật. Bằng cách sử dụng từ ngữ mạnh mẽ và biểu cảm, Nguyễn Du đã phơi bày bản chất tà ác của kẻ buôn người họ Mã và thái độ khinh bỉ của mình đối với loại người xấu xa và thô lỗ như thế. Chỉ từ màn kịch ngắn này, chúng ta cũng có thể hiểu được sự tài năng trong việc miêu tả nhân vật của đại thi hào Nguyễn Du.
Trích: Mytour