Phân tích nhân vật Nhĩ và những suy tư về cuộc sống, con người trong truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu.

         Nhân vật chính Nhĩ là người đã đi nhiều nơi trên thế giới, “suốt đời Nhĩ đã đặt chân đến mọi ngóc ngách trên Trái đất”; anh đã in dấu chân ở mọi miền xa lạ. Gần đây, anh còn đi công tác đến một nước ở Mỹ Latinh. Có thể nói, Nhĩ đã tận hưởng mọi cảnh đẹp và hương vị tuyệt vời của các vùng miền xa lạ. Nhưng bất hạnh thay, một căn bệnh khiến anh phải nằm liệt giường trong thời gian dài. Trong những ngày cuối đời, Nhĩ khám phá ra vẻ đẹp mới mẻ của những cảnh vật tưởng quen thuộc, như hoa bằng lăng trong tiết lập thu, sông Hồng và những bãi bồi phù sa lâu đời. Tất cả đều mang màu sắc thân thuộc và mới mẻ.

         Nhìn qua cửa sổ nhà mình, Nhĩ xúc động trước vẻ đẹp đơn sơ của quê hương. Tại sao trước đây anh không nhận ra? Có lẽ vì cuộc sống bận rộn hay do vô tình. Qua phần miêu tả thiên nhiên đầu truyện, Nguyễn Minh Châu muốn gửi gắm thông điệp rằng đừng vô tâm, hãy trân trọng vẻ đẹp bình dị của quê hương, vì đó là máu thịt, tâm hồn của mỗi chúng ta. Hãy biết tìm ra vẻ đẹp đơn giản, gần gũi của quê hương để yêu thương, trân trọng hơn.

         Trong những ngày ốm đau nằm liệt giường, Nhĩ đã có nhiều suy nghĩ, tình cảm sâu sắc. Nghe Liên nói: “Anh cứ yên tâm. Dù có vất vả, tốn kém đến đâu, em với các con sẽ chăm sóc anh.” Trong những ngày này, Nhĩ phát hiện vẻ đẹp tâm hồn của vợ mình. Lần đầu tiên Nhĩ chú ý thấy Liên mặc áo vá, những ngón tay gầy guộc của Liên vuốt ve vai anh, và những lời an ủi của cô. Nhĩ nhận ra tình yêu thương, sự hy sinh thầm lặng của vợ: “Như bãi bồi đang nằm bên kia sông, tâm hồn Liên giữ nguyên vẹn những nét tần tảo, chịu đựng từ bao đời, nhờ đó mà sau bao năm phiêu bạt, Nhĩ tìm thấy chỗ nương tựa là gia đình trong những ngày này”.

         Điều mong muốn vô vọng của Nhĩ lúc này là được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Đó là khao khát tìm đến những giá trị gần gũi, chân thực của quê hương mà trước đây con người thường bỏ lỡ. Sự nhận thức này thường đến quá muộn: “Chỉ có người từng trải, từng đặt chân đến mọi miền xa lạ mới hiểu hết sự giàu có, vẻ đẹp của bãi sông Hồng bên kia”. Giờ đây, Nhĩ phải nhờ con trai mình sang sông thay, nhưng Tuấn lại bị cuốn vào trò chơi hấp dẫn bên đường, có thể lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày. Nhĩ nhận ra quy luật đời người: “Trên đường đời, thật khó tránh khỏi những vòng vèo hay chùng chình, và còn bị lôi cuốn bởi những thứ khác.” Ý nghĩa triết lý này nói về sự vòng vèo, chùng chình trên đường đời, do thiếu quyết tâm và trí tuệ, khiến con người lạc đường.

         Cuộc sống và cảnh vật xung quanh chúng ta, ở quê hương, rất đẹp, đó là “sự giàu có và mọi vẻ đẹp”, thậm chí cả “những nét sơ sài”, nhưng cần trải nghiệm và sống hết mình để khám phá, tìm ra, hiểu được. Hành động cuối cùng của Nhĩ khi anh cố gắng “giơ một cánh tay gầy guộc ra ngoài cửa sổ, khoát khoát như đang ra hiệu cho ai đó” vừa thúc giục con trai đừng để lỡ chuyến đò cuối cùng trong ngày, vừa có ý nghĩa khái quát và tượng trưng. Nhĩ muốn đánh thức mọi người tránh xa vòng vèo, chùng chình trong cuộc sống để hướng tới giá trị đích thực, bền vững gần gũi trong đời thường.

         “Bến quê” là truyện ngắn chứa đựng suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc của tác giả về con người và cuộc sống, nhắc nhở mọi người trân trọng vẻ đẹp, giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, quê hương.