Buzz
1. Tác giả Huy Cận và bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
1.1. Giới thiệu tác giả
Huy Cận (1919-2005), tên đầy đủ là Cù Huy Cận, sinh ra ở làng Ân Phú, huyện Dụ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Ông tham gia cách mạng từ trước năm 1945 và sau Cách mạng tháng Tám giữ nhiều vị trí quan trọng trong chính quyền cách mạng. Huy Cận là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thơ hiện đại Việt Nam và được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.
Huy Cận nổi bật trong phong trào thơ mới với tập thơ “Lửa thiêng”. Trước cách mạng, thơ ông thường mang tâm trạng u buồn, nhưng sau cách mạng, các tác phẩm của ông trở nên tươi sáng hơn.
1.2. Giới thiệu về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
a. Hoàn cảnh sáng tác
Vào giữa năm 1958, Huy Cận thực hiện một chuyến thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh. Từ chuyến đi này, ông đã được truyền cảm hứng phong phú về thiên nhiên và đất nước, dẫn đến việc sáng tác bài thơ. Bài thơ được đăng trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng”.
b. Cấu trúc
+ Phần 1 (2 khổ đầu): Hình ảnh đoàn thuyền ra khơi
+ Phần 2 (4 khổ tiếp theo): Cảnh sinh hoạt của đoàn thuyền trên biển
+ Phần 3 (khổ cuối): Cảnh đoàn thuyền trở về bến
c. Giá trị nội dung
Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá khắc họa hình ảnh những ngư dân chăm chỉ, lạc quan và miêu tả vẻ đẹp tuyệt vời của biển cả quê hương. Qua đó, Huy Cận thể hiện niềm vui trước sự phát triển và thịnh vượng của đất nước trong thời kỳ mới xây dựng và đổi mới.
d. Giá trị nghệ thuật
Nhà thơ đã khéo léo sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, tạo nên những hình ảnh sinh động qua liên tưởng và trí tưởng tượng. Giọng thơ đầy lạc quan với âm điệu khỏe khoắn và mạnh mẽ.
2. Dàn ý chi tiết cho khổ đầu và khổ cuối bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
a. Mở bài:
- Giới thiệu về tác giả và bối cảnh tác phẩm;
- Giới thiệu sơ lược về tác phẩm;
- Tóm tắt nội dung hai khổ đầu và cuối: mô tả cảnh đoàn thuyền ra khơi và niềm vui tươi mới khi trở về bến.
b. Thân bài
- Khổ đầu: Cảnh ra khơi
+/ Hình ảnh 'mặt trời xuống biển' mô tả cảnh hoàng hôn, khi mặt trời lặn dần, kết hợp với phép so sánh 'như hòn lửa' thể hiện vẻ rực rỡ, tròn đầy của mặt trời.
+/ 'Sóng cài then': Màn đêm buông xuống được ví như một cánh cửa khổng lồ, với sóng là then cài đóng lại cánh cửa đó trong mắt tác giả;
=> Thiên nhiên trở thành ngôi nhà gần gũi, quen thuộc. Đây là thời điểm vũ trụ nghỉ ngơi, khung cảnh yên bình, và đoàn thuyền chuẩn bị ra khơi.
+/ Đoàn thuyền ra khơi: không phải một cá nhân mà là cả một tập thể lao động đồng lòng;
+/ Từ “lại” chỉ sự lặp lại công việc quen thuộc của họ, mỗi khi đêm xuống, họ lại ra khơi;
+/ Ẩn dụ “câu hát căng buồm”: Cuộc sống của ngư dân có thể gian khổ, nhưng họ luôn lạc quan, cất cao tiếng hát như sức mạnh giúp căng cánh buồm ra biển;
=> Con người đầy đam mê lao động, sẵn sàng chinh phục đại dương.
- Khổ cuối: Cảnh đoàn thuyền trở về bến
+/ 'Câu hát căng buồm với gió khơi': sử dụng điệp cấu trúc để tạo sự hài hòa, gió mang câu hát của ngư dân bay cao và xa;
+/ Phép so sánh 'đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời': sau một ngày làm việc, đoàn thuyền vội vã trở về, như đang chạy đua với thời gian để thu về thành quả.
=> Niềm vui hân hoan sau một ngày làm việc vất vả, được đền đáp xứng đáng.
+/ 'Mặt trời đội biển nhô màu mới': hình ảnh nhân hóa thể hiện vẻ đẹp rực rỡ của biển vào buổi bình minh. Mặt trời không chỉ mang sức mạnh vĩ đại mà còn gợi lên hy vọng về một cuộc sống sung túc và hạnh phúc cho người lao động chăm chỉ;
+/ Hình ảnh 'mắt cá huy hoàng' vừa biểu thị thành quả lao động, vừa bộc lộ niềm vui và tự hào của ngư dân, đồng thời phản ánh một tương lai tươi sáng đang mở ra trước mắt họ.
=> Sự hòa quyện giữa vẻ đẹp thiên nhiên và con người tạo nên một bức tranh vừa hùng vĩ vừa mỹ lệ.
c. Kết luận
- Đưa ra cảm nhận tổng quát về vẻ đẹp của cảnh vật và con người trong hai khổ thơ;
- Xác nhận giá trị nghệ thuật đã góp phần tạo nên sự thành công của bài thơ.
3. Bài văn mẫu phân tích chi tiết khổ đầu và khổ cuối của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá một cách xuất sắc
Huy Cận là một trong những tên tuổi nổi bật của nền thơ hiện đại Việt Nam. Từ trước cách mạng, thơ ông thường mang âm điệu u sầu, nhưng sau cách mạng, ông đã sáng tác nhiều bài thơ tươi vui, trong đó Đoàn thuyền đánh cá là một ví dụ tiêu biểu. Bài thơ, được viết năm 1958 trong chuyến đi thực tế ở Hòn Gai - Quảng Ninh, xuất hiện trong tập 'Trời mỗi ngày mỗi sáng'. Khổ thơ đầu và cuối của bài thơ mang đến những cảm xúc đặc biệt, kết hợp khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ với niềm vui, tinh thần lao động từ lúc ra khơi cho đến khi trở về, tạo nên một bức tranh ấn tượng trong tâm trí người đọc.
Khổ thơ đầu tiên khắc họa hình ảnh người dân chài chuẩn bị ra khơi để đánh cá:
“Mặt trời lặn xuống biển như quả cầu lửa”
Sóng đã khép chặt, màn đêm đã hạ xuống.
Đoàn thuyền đánh cá lại xuất bến,
Câu hát căng buồm theo làn gió mới
Mở đầu khổ thơ là cảnh hoàng hôn lãng mạn trên biển cả mênh mông. Phép so sánh gợi hình ảnh mặt trời như một quả cầu lửa khổng lồ từ từ lặn xuống biển xanh, làm cho không gian như nhuốm sắc đỏ rực rỡ. Không khí không hề ảm đạm mà trái lại, rất hùng vĩ. Âm thanh sóng vỗ rì rào kết hợp với biện pháp nhân hóa 'sóng đã cài then, đêm sập cửa' đem lại cảm giác thiên nhiên trong đêm như một ngôi nhà lớn, gần gũi với con người. Nhà thơ Huy Cận khéo léo khắc họa vẻ đẹp kỳ vỹ của thiên nhiên lúc hoàng hôn và mối liên hệ gắn bó giữa thiên nhiên với con người đang khao khát làm chủ biển khơi.
Trong khoảnh khắc vạn vật lặn vào bóng tối, đoàn thuyền đánh cá ra khơi, bắt đầu một ngày làm việc mới. Đây là thời điểm đặc biệt, khi mọi thứ và con người đều đang nghỉ ngơi. Chuyến ra khơi này không phải là của những con thuyền lẻ tẻ mà là của cả một đoàn thuyền với khí thế tập thể. Chữ “lại” trong “lại ra khơi” khẳng định nhịp lao động của người dân chài đã ổn định, nề nếp. Dù công việc đánh cá ngoài khơi đầy khó khăn và nguy hiểm, mọi người vẫn hát vang. Đây là hình ảnh thể hiện niềm lạc quan, phấn khởi của những con người làm chủ quê hương giàu đẹp.
Đoàn thuyền ra khơi với tâm trạng vui tươi, phấn khởi, và khi trở về cũng cất vang khúc ca chiến thắng:
“Khúc hát căng buồm với gió biển,
Đoàn thuyền đua nhanh cùng ánh mặt trời.
Mặt trời vươn lên từ biển, khoác màu mới
Mắt cá lấp lánh rực rỡ trên muôn dặm biển.”
Hình ảnh 'câu hát căng buồm' với gió biển, gần như giữ nguyên câu thơ trong khổ đầu tiên, tạo nên sự tương ứng hoàn hảo giữa đầu và cuối. Tiếng hát vang lên khi đoàn thuyền trở về, biểu thị niềm vui sướng, hào hứng sau một đêm làm việc vất vả. Đoàn thuyền được nhân hóa với sức mạnh khổng lồ, khí thế mạnh mẽ đua cùng thời gian, khao khát trở về để khoe thành quả lao động. Con người không còn nhỏ bé giữa biển cả mênh mông mà xứng đáng với tầm vóc của chủ nhân, chinh phục thiên nhiên và vũ trụ.
Hình ảnh mặt trời lại xuất hiện trong câu thơ, nhưng thay vì 'mặt trời xuống biển', giờ là 'mặt trời đội biển'. Mặt trời từ từ nhô lên, báo hiệu một ngày mới bắt đầu. Ánh bình minh rực rỡ mang lại sự sung túc cho những người 'dân chài lưới làn da rám nắng'. Những người lao động cần cù, không ngại khó khăn, xứng đáng hưởng thành quả lao động. Hình ảnh 'mắt cá huy hoàng' không chỉ là kết quả lao động mà còn gợi niềm vui, tự hào và một cuộc sống tươi đẹp sắp đến. Cá nhiều, mặt trời ấm áp, báo hiệu một cuộc sống không còn lo lắng về cơm áo gạo tiền. Đối với người lao động chân chính, không gì quý hơn sóng yên biển lặng và tay lưới trĩu nặng.
Với thể thơ tự do mang âm hưởng hào hùng, lãng mạn, kết hợp thành công các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, liệt kê và liên tưởng, Huy Cận đã vẽ lên một bức tranh thủy mặc hài hòa giữa con người và thiên nhiên, vũ trụ. Đoàn thuyền đánh cá tái hiện vẻ đẹp trù phú của biển cả quê hương và cuộc sống lao động hăng say của nhân dân trong thời kỳ mới. Bài thơ là khúc tráng ca ca ngợi lao động tập thể của người dân chài trong công cuộc xây dựng đất nước, đồng thời thể hiện niềm vui, tự hào của nhà thơ trước cảnh đẹp đất nước.
