Phân tích sâu sắc quan điểm tình yêu của Xuân Diệu trong bài thơ 'Vội vàng'

I. Xây dựng dàn ý

1. Phần mở đầu

- Dẫn nhập vấn đề: Khởi đầu từ câu thơ của Xuân Diệu 'Làm sao... một kẻ nào'

- Vấn đề được nêu: Quan điểm về tình yêu của nhà thơ được thể hiện một cách đặc sắc và rõ ràng trong bài thơ 'Vội vàng'

2. Phần thân bài

a. Khát vọng giữ gìn vẻ đẹp của cuộc sống

- Việc sử dụng điệp ngữ “tôi muốn” và cấu trúc lặp lại trong câu thơ đầu tiên và câu thơ thứ ba, tác giả đã làm nổi bật chủ thể hành động và khát vọng mạnh mẽ, thể hiện cái tôi cá nhân một cách rõ ràng.

+ Những hình ảnh độc đáo như “tắt nắng” và “buộc gió” biểu thị ước mơ táo bạo của thi sĩ nhằm duy trì sự sống động của màu sắc và hương thơm.

+ Việc lặp lại điệp ngữ “cho, đừng” và cấu trúc câu ở các câu thơ thứ 2 và 4 thể hiện mục đích cao cả của nhà thơ là gìn giữ và trân trọng vẻ đẹp, hương sắc của cuộc sống.

→ Khát vọng lãng mạn của một thi sĩ với trái tim đầy nhiệt huyết và yêu đời, yêu cuộc sống mãnh liệt.

b. Bài thơ “Vội vàng” mô tả một bức tranh cuộc sống tuyệt đẹp như thiên đường trên trần gian

- Điệp khúc “Này đây” lặp đi lặp lại ở các vị trí khác nhau trong các câu thơ, tạo ra một giai điệu vui tươi, rộn ràng và đầy sức sống cho đoạn thơ.

- Hệ thống từ ngữ và hình ảnh gợi cảm thông qua biện pháp liệt kê các hình ảnh thiên nhiên đẹp: “hoa đồng nội”, “lá cành tơ”, “yến anh… khúc tình si”, “ánh sáng… chớp hàng mi”, “buổi sớm… thần Vui gõ cửa”.

- Qua việc sử dụng nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, tác giả khắc họa sự cảm nhận tinh tế về sự ngọt ngào của thời gian với hình ảnh “tuần tháng mật”.

- “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”: Nghệ thuật chuyển đổi cảm giác cho thấy nhà thơ đã trải nghiệm cuộc sống qua tất cả các giác quan của mình.

→ Câu thơ cũng phản ánh quan niệm thẩm mỹ độc đáo của nhà thơ Xuân Diệu, khi coi con người là tiêu chuẩn của cái đẹp.

- Đang say đắm trước vẻ đẹp của cuộc sống, nhà thơ đột ngột cảm thấy tiếc nuối: “Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa: Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.”

+ Nhà thơ vừa tận hưởng vẻ đẹp quyến rũ của thiên nhiên, vừa lo lắng về sự trôi qua nhanh chóng của thời gian.

+ Xuân Diệu thể hiện sự tiếc nuối về cả những gì đang có, bày tỏ sự trân trọng từng khoảnh khắc của hiện tại.

c. Khái niệm về thời gian

- Thời gian có khả năng làm phai nhạt sự sống và vẻ đẹp.

+ Nghệ thuật đối lập được thể hiện qua các cặp: “xuân đang đến - xuân đang qua”, “xuân còn trẻ - xuân sẽ già”, “tâm hồn tôi rộng - trời đất cứ hạn hẹp”, “trời đất còn đó - tôi không thể tồn tại mãi”.

+ Các liên từ như “nghĩa là”, “nói làm chi”, “nhưng” tạo ra một nhịp điệu thơ tranh luận sôi nổi và dễ tiếp cận.

- Nhà thơ không chỉ nhạy bén với thời gian mà còn có ý thức sâu sắc về bản thân.

+ Xuân Diệu ngầm khẳng định rằng tuổi xuân của con người là ngắn ngủi, chỉ diễn ra một lần và trở nên quý giá vô cùng.

+ Nhà thơ cũng nhận ra sự vĩnh cửu của vũ trụ nhưng cái tôi cá nhân thì có hạn và là duy nhất.

- Nhà thơ trải nghiệm thời gian qua nhiều giác quan: khứu giác - “mùi tháng năm”, thị giác và vị giác - “rớm vị chia phôi”.

+ Cảm nhận về thời gian cũng đồng nghĩa với nhận thức về không gian: “Khắp sông, núi vẫn lặng lẽ tiễn biệt…”.

+ Việc sử dụng biện pháp nhân hóa và câu hỏi tu từ giúp nhà thơ khắc họa rõ nét sự tàn phai và chia ly của các sự vật.

+ “Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa…”. Câu cảm thán kết hợp với nhịp điệu 3/1/4 độc đáo diễn tả sự tiếc nuối, xót xa đồng thời thể hiện sự vội vàng, hối thúc.

→ Điều này phản ánh sự nhận thức sâu sắc về giá trị của sự sống cá nhân đang dần phai nhạt trong dòng thời gian.

d. Triết lý sống vội vã của Xuân Diệu

- Sống vội vã trước hết là sống với tốc độ nhanh chóng: Cấu trúc câu cầu khiến như “Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm” gợi sự giục giã, thúc đẩy mọi người sống hối hả, cuống quýt.

- Sống một cách sâu sắc và mãnh liệt:

+ Điệp khúc “Ta muốn” thể hiện khát khao mãnh liệt của nhà thơ và kích thích tình yêu cuộc sống của mọi người.

+ Hệ thống từ ngữ lặp đi lặp lại ngày càng mạnh mẽ: 'ôm', 'riết', 'say', 'thâu', 'cắn', phản ánh cảm nhận sâu sắc và toàn diện về cuộc sống, nhấn mạnh triết lý sống mãnh liệt và tận hiến.

+ Danh từ chỉ vẻ đẹp thanh tân và tính từ chỉ sắc xuân như: “sự sống… mơn mởn”, “mây đưa”, “gió lượn”, “cánh bướm”, “tình yêu”, “non nước”, “cây”, “cỏ rạng”, “thanh tân”, “thời tươi”, “xuân hồng” vẽ nên một thế giới tươi đẹp và tình tứ.

+ Động từ chỉ trạng thái tăng tiến như “chếnh choáng”, “đã đầy”, “no nê” thể hiện cảm xúc say mê, nồng nhiệt và cuồng nhiệt.

+ Nhịp thơ nhanh, gấp gáp phản ánh tình yêu đời sôi nổi và tràn đầy. Tất cả niềm đam mê và khát vọng sống tập trung vào câu thơ cuối: “- Hỡi xuân hồng, ta khao khát được cắn vào ngươi!”.

+ Hình ảnh ẩn dụ “xuân hồng” gợi ra một cuộc sống quyến rũ, mời gọi, tình tứ như một thiếu nữ trong độ tuổi thanh xuân.

+ Động từ “cắn” biểu thị khát vọng chiếm lĩnh và thưởng thức trọn vẹn vẻ đẹp của cuộc đời.

3. Kết luận

Khẳng định lại quan điểm yêu đời của Xuân Diệu qua tác phẩm Vội vàng.

II. Phân tích quan điểm yêu đời của Xuân Diệu trong bài thơ 'Vội vàng'

Bài thơ 'Vội vàng' của Xuân Diệu phản ánh một quan niệm nhân sinh mới mẻ và tiến bộ. Là một trong những nhà thơ hàng đầu của văn học Việt Nam hiện đại, Xuân Diệu đã tạo nên một tác phẩm xuất sắc cả về mặt nghệ thuật và nội dung, thể hiện những tư tưởng chưa từng có trong văn học trung đại Việt Nam.

Mở đầu bài thơ là bốn câu thơ ngũ ngôn chứa đựng những khát vọng mãnh liệt và táo bạo của thi nhân:

'Tôi muốn tắt nắng đi'

'Để màu sắc không phai tàn'

Tôi muốn làm ngừng gió lại

Để hương không bị bay mất'

Bốn câu thơ đầu là phần độc đáo nhất của bài thơ với thể ngũ ngôn đặc trưng. Đây là hình thức thơ phù hợp để diễn tả cảm xúc mãnh liệt của Xuân Diệu, với nhịp điệu dồn dập và điệp ngữ “tôi muốn” lặp lại cùng các động từ mạnh “tắt, buộc” làm nổi bật khát vọng của thi nhân. Khát vọng “tắt nắng, buộc gió” nhằm giữ lại sắc màu và hương thơm của cuộc sống. Điều này thể hiện sự khao khát quyền năng để giữ mãi vẻ đẹp và sự tươi mới của thế giới. Xuân Diệu còn mong vũ trụ ngừng quay, thời gian dừng lại để tận hưởng những khoảnh khắc tuổi trẻ, vì sợ rằng tuổi trẻ chỉ đến một lần và cuộc đời sẽ trôi qua mà không có vĩnh cửu. Dù có phần ngông cuồng, khát vọng này lại hợp lý và cho thấy thi nhân thấy cuộc sống thật đáng quý và đẹp đẽ.

“Của ong bướm mật ngọt theo tháng ngày

Hoa cỏ đồng nội xanh tươi nơi đây”

Đây là lá từ cành tơ khẽ rung rinh

Đây là khúc tình si của yến anh

Và đây là ánh sáng chớp nháy nơi hàng mi

Mỗi sáng sớm, thần Vui gõ cửa chào đón

Tháng giêng ngọt ngào như đôi môi gần gũi”

Thiên nhiên như một bữa tiệc trần gian với các món ăn quyến rũ: cảnh ong bay và bướm lượn, tình yêu ngọt ngào như “tuần tháng mật”. Màu sắc hoa trở nên rực rỡ và thơm ngát hơn “giữa đồng nội xanh rì”. Cây cối nảy lộc, tạo thành những “cành tơ” với lá tươi non rung rinh tình cảm. Điểm nhấn của phong cảnh là tiếng hót say mê của chim yến anh, tạo nên “khúc tình si” lôi cuốn lòng người. Xuân Diệu kết lại bức tranh mùa xuân bằng câu thơ gợi cảm: “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”. Đây là một so sánh đầy gợi cảm, với chút nhục cảm. Tháng giêng với vẻ đẹp thanh tân, rực rỡ, tràn đầy ánh sáng, màu sắc, âm thanh và hương thơm trở thành “cặp môi gần” ngọt ngào của tình yêu. Mùa xuân là mùa đẹp nhất trong năm, tuổi trẻ là thời kỳ đẹp nhất của đời người, và phần quyến rũ nhất của người thiếu nữ chính là đôi môi chín mọng, khiến thi sĩ phải thốt lên:

“Tôi sung sướng. Nhưng vẫn vội vàng một nửa

Tôi không chờ nắng hạ mới nhớ xuân”

Trong câu thơ, thi sĩ trải qua hai trạng thái cảm xúc: “Tôi sung sướng” và “Nhưng vẫn vội vàng một nửa”. Dấu chấm giữa câu phân chia thi nhân thành hai phần: một nửa là cảm giác hạnh phúc, lạc quan, yêu đời; nửa còn lại là sự vội vã, tiếc nuối, vì thi sĩ sợ tuổi trẻ trôi qua nhanh chóng, tuổi già đến sớm. Dù đang tận hưởng mùa xuân, thi nhân vẫn cảm thấy tiếc nuối ngay khi đang sống trong mùa xuân “Tôi không chờ nắng hạ mới nhớ xuân”. Cảm xúc này phản ánh một quan niệm mới về thời gian.

“Xuân đang đến cũng đồng nghĩa với việc xuân đang qua”

Xuân còn trẻ tức là xuân sẽ già đi

Khi xuân tàn cũng đồng nghĩa với việc tôi sẽ mất đi

Tâm hồn tôi rộng lớn nhưng không gian trời đất lại hẹp hòi

Không thể kéo dài tuổi trẻ của nhân gian

Có cần phải bàn cãi rằng xuân vẫn cứ tuần hoàn mãi sao

Nếu tuổi trẻ không có cơ hội trở lại

Trời đất có đó nhưng tôi sẽ không còn mãi mãi

Vì thế, tôi cảm thấy tiếc nuối cả đất trời

Điệp từ “Xuân” được lặp đi lặp lại như một điệp khúc đầy xúc cảm. “Xuân” không chỉ là mùa xuân của đất trời mà còn là tuổi trẻ của con người. Mỗi lần lặp lại, ta cảm nhận nỗi tiếc nuối sâu sắc của thi nhân. Mùa xuân của thiên nhiên vẫn tồn tại, nhưng “xuân” của con người chỉ có một lần, qua đi là không thể trở lại. Dù tình yêu có rộng lớn đến đâu, không gian vẫn hẹp hòi. Tuổi trẻ không thể kéo dài mãi. Vũ trụ có thể vĩnh cửu, mùa xuân tuần hoàn, nhưng tuổi xuân con người chỉ có một lần, đã qua là không thể lấy lại. Xuân Diệu đã mạnh mẽ phủ nhận điều này:

“Có cần phải nhắc lại rằng xuân vẫn tuần hoàn,”

Nếu tuổi trẻ không thể quay lại lần thứ hai!”

Thước đo thời gian của thi sĩ chính là tuổi trẻ. Khi tuổi trẻ không thể quay lại, thì đâu còn sự tuần hoàn! Trong không gian bao la của đất trời và thời gian vô tận, sự hiện diện của con người thật quá ngắn ngủi và hạn chế. Suy nghĩ về sự hữu hạn của đời người, Xuân Diệu đã bày tỏ nỗi buồn mới mẻ: “Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi; Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời.” Hai câu thơ này phản ánh rõ sự thở dài bất lực và nỗi tiếc nuối sâu sắc của thi nhân, như một bức tranh tiếc nuối vĩ đại. Tâm trạng này cũng xuất hiện trong bài thơ “Giục giã”:

“Đời trôi qua, lòng tôi không vĩnh cửu

Vừa chạm gối, giấc mơ vàng tan biến

Dung nhan xê dịch, sắc đẹp tàn phai

Màu vàng rực rỡ trong ánh chiều xanh

Nhìn lại, cả khung cảnh chiều đã tan vỡ

Có lẽ vì yêu quý tuổi trẻ quá đỗi, thi nhân đã “kích thích giác quan” để sống một cách mãnh liệt, sống hết mình, để “say sưa”, “thâu tóm”, “hôn”, “cắn” cho trọn vẹn hương vị của tuổi trẻ.

Ta khao khát ôm trọn!

Toàn bộ sự sống vừa mới bắt đầu tràn đầy sức sống

Ta khao khát ôm trọn mây bay và gió lượn

Ta muốn đắm chìm trong sự ngọt ngào của cánh bướm và tình yêu

Ta mong được thu trọn những nụ hôn nồng nàn

Cùng núi non, cây cỏ, và dòng nước rạng rỡ

Để say sưa trong hương thơm và ánh sáng đầy đủ

Để thỏa mãn sự tràn đầy sắc thái của thời gian tươi trẻ

Ôi xuân đỏ, ta khao khát được cắn vào ngươi!

Ba chữ 'Ta muốn ôm' phơi bày sự khao khát và đam mê mãnh liệt của Xuân Diệu đối với cuộc sống. Khởi đầu bài thơ, thi nhân ước ao tắt nắng, bắt gió, nhưng ở cuối, 'ta' hòa vào 'cái ta' chung để tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp cuộc đời. Câu thơ thể hiện sự tươi mới của cuộc sống đang mơn mởn. Từ láy 'mơn mởn' gợi cảm giác về sự sống tràn đầy sức sống của cây cối, khiến thi nhân dâng tràn khao khát.

Sự lặp lại của cụm từ 'ta muốn' như nhịp điệu hối hả, thể hiện sự cuồng nhiệt và khát khao của Xuân Diệu. Thi nhân như muốn ôm trọn vũ trụ và mùa xuân vào lòng, thể hiện ham muốn mãnh liệt qua các động từ chỉ trạng thái yêu thương, từ 'ôm' đến 'cắn vào người', khắc họa niềm đam mê và yêu đời chưa từng thấy trong thơ ca Việt Nam.

Thi nhân khao khát ôm trọn mây bay và gió lượn, say đắm với cánh bướm và tình yêu, thu vào lòng cái hôn nồng nàn, và hấp thụ hết vẻ đẹp của non nước, cây cỏ. Như con ong hút nhụy đời, nhà thơ muốn say sưa trong ánh sáng, thỏa mãn sắc thái của thời gian tươi trẻ. Đoạn thơ thể hiện mạnh mẽ khao khát sống vội, sống gấp của thi nhân, với nhịp thơ nhanh và dâng trào cảm xúc, từ 'ôm' đến 'say', đến 'thâu' mọi vẻ đẹp của mùa xuân và tuổi trẻ vào tâm hồn.

Bằng ngôn từ táo bạo và tinh tế, cùng hình ảnh mới lạ và nghệ thuật trùng điệp, bài thơ của Xuân Diệu mang đến một quan niệm sống tích cực: hãy tận hưởng vẻ đẹp cuộc đời, sống mãnh liệt và say mê. Quan niệm này khuyến khích mỗi người sống hết mình, chân thành và nhiệt huyết với hiện tại. Chính vẻ đẹp con người sẽ làm cho cuộc sống trở nên vĩnh cửu.

Chúng tôi đã chia sẻ mẫu dàn ý và phân tích quan niệm yêu của Xuân Diệu qua bài thơ 'Vội Vàng'. Mong rằng bài viết sẽ hữu ích cho bạn. Chúc bạn học tốt và tiếp tục theo dõi những bài văn thú vị trên Mytour nhé!