Phân tích sự xung đột trong vở kịch Bắc Sơn của Nguyễn Huy Tưởng

Bắc Sơn là một vở kịch nổi tiếng của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, đồng thời cũng là tác phẩm khởi đầu cho thể loại kịch cách mạng. Tác phẩm đã giúp chúng ta hiểu được ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn và sức mạnh của cách mạng trong việc thuyết phục quần chúng. Đoạn trích từ hồi IV của vở kịch Bắc Sơn đã tạo ra những môi trường xung đột kịch tính…

Một số mâu thuẫn đặc trưng được tái hiện sống động trong những bức tranh của các chiến sĩ cách mạng và trong tâm trạng của nhân vật chính Thơm.

Thơm là con gái của ông Phương và là chị của Sáng, hai người đã tham gia vào cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn. Tuy nhiên, cô cũng là vợ của Ngọc, một người Việt gian đã dẫn đầu quân Pháp tấn công làng Vũ Lăng, là trung tâm của cuộc khởi nghĩa, gây ra những tổn thất nặng nề cho cách mạng. Trong trận chiến không công bằng đó, ông Phương và Sáng đã hy sinh anh dũng. Ngọc đã cố tình giấu vợ anh ta về hành động hợp tác với kẻ thù vì sợ bị trừng phạt.

Ngược lại, hắn lại có tham vọng lớn về tiền thưởng từ Pháp do bắt giữ các quan chức. Một tình huống trớ trêu xảy ra khi những người bị hắn truy đuổi, Thái và Cửu, lại tình cờ vào nhà của vợ chồng Thơm – Ngọc. Điều này đã khiến cho Thơm phải thay đổi quyết liệt, sử dụng trí thông minh để đánh lừa Ngọc và bảo vệ an toàn cho các chiến sĩ cách mạng.

Bắt đầu với cuộc trò chuyện giữa Thơm và Ngọc trên sân khấu. Thơm bắt đầu nghi ngờ Ngọc có liên quan đến phe Pháp dựa trên những tin đồn. Bản tính nhẹ dạ và trong sáng của người vợ khiến cô không tin vào những đồn đoán về Ngọc.

Thêm vào đó, Ngọc là người khôn ngoan và biết cách âu yếm vợ nên Thơm không có lý do để nghi ngờ Ngọc. Những lời nói mập mờ của Ngọc chỉ cho thấy hắn đang cố ý che giấu và lo sợ bị phát hiện hành động không chính đáng của mình. Khi Thơm phát hiện, hắn đã kinh ngạc: 'Mắt như của ông ấy!' (nói về cụ Phương - cha của Thơm).

Khi Thơm đề cập đến việc nghi ngờ Ngọc liên quan đến việc bắt giữ chiến sĩ Bắc Sơn Thái, hắn đã lấy lí do trống rỗng để biện hộ. Nhưng thái độ của hắn đã phơi bày bản chất hèn nhát và gian xảo của mình: 'Thơm nhìn chồng, ôm đầu mặt vào bên kia'. Mặc dù trước đây, Thơm đã thụ động và thích sự yên bình, nhưng bây giờ, dưới ảnh hưởng của gia đình, cô đã nhận ra rằng việc đánh đối tác là đúng đắn. Thế nên, khi nhìn thấy ánh mắt lảng tránh của Ngọc, cô đã nói thẳng: 'Đã làm thì đừng tiếp tục, không có gì hay ho ở việc đó'.

Câu nói này thể hiện Thơm là người dễ dàng tha thứ nhưng không chấp nhận chồng mình là người xấu. Ngọc thì tham vọng, mù quáng bởi tiền bạc và sức mạnh Pháp để tìm kiếm danh vọng và giàu có. Mặc dù trước đó, Thơm đã cảm nhận được sự hấp dẫn của tiền bạc mà Ngọc mang lại, nhưng lúc này, cô đã nhìn thấy rõ hơn bản chất thực sự của Ngọc và những hậu quả mà tiền bạc gây ra. Vì vậy, cô quyết định mạnh mẽ: 'Làm việc đó vì tiền thì thà chết đói, chết rách còn hơn. Anh em đừng bao giờ cho tôi tiền nữa, tôi không cần đâu'.

Tuy nhiên, Ngọc cũng khéo léo và mờ ám khi dùng chiêu trò để lừa Thơm bằng cách vu khống Thái là một điệp viên. Điều này khiến cho Thơm không biết phải tin ai, lòng hoang mang và bối rối. Mặc dù cô mong muốn những lời đồn không đúng, nhưng lương tâm và trách nhiệm lại khiến cô phải đau khổ. Cuối cùng, tại hồi kịch đầu tiên, Thơm cầm khẩu súng lục của cha và khóc. Điều này thể hiện sự hối hận và một sự thay đổi tích cực trong tính cách của nhân vật: “Chú ơi! Mé ơi! Tất cả đều là do con! Con có biết không!”. Các mâu thuẫn kịch nảy sinh từ sự giằng xé tâm lý của nhân vật, cần phải được làm rõ: “Chắc chắn không phải những lời đồn đại!… Nhưng tiền đâu mà nhiều thế!”.

Hồi kịch thứ hai bắt đầu với một tình huống bất ngờ, đồng thời cũng làm nổi bật thái độ thiên về cách mạng của Thơm. Cuộc đối thoại giữa Thơm - Thái - Cửu tạo ra một thử thách khó khăn. Điều này đã cho thấy vai trò của Thái trong việc ngăn chặn Cửu không phạm tội khi nhầm vào nhà của kẻ đang truy lùng mình. Sự bình tĩnh và dũng cảm của người cán bộ đã gây ấn tượng cho Thơm. Đây là lần đầu tiên cô tiếp xúc với một nhân vật được mọi người tin tưởng và ca ngợi. Những gì cô chứng kiến càng củng cố niềm tin vào người cách mạng.

Mặc dù Thơm chưa hiểu rõ về công việc cách mạng nhưng với dòng máu của một liệt sĩ Bắc Sơn, cô tin tưởng Thái: “Tôi hiểu cô Thơm. Đừng nghi ngờ dòng máu của ông Phương. Tôi tin như vậy. Nghe giọng nói sẽ biết thật hay giả”. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, Ngọc đã dẫn quân Pháp để bắt giữ Thái và Cửu. Tình hình khẩn cấp không cho phép do dự và đó cũng là lúc Thơm chứng minh lòng quyết tâm của mình.

Trong tình huống đó, Thơm thể hiện sự hoảng sợ và lo lắng không chỉ cho bản thân mà còn cho sinh mạng của các chiến sĩ trong nhà, cùng với sự uất ức khi thấy: “Có cả Tây. Ngọc cũng đã vào đó”. Thơm đã rõ ràng ủng hộ cách mạng khi hành động nhanh chóng và quyết đoán, thể hiện sự thân thiện như một người em gái để bảo vệ họ.

Không chỉ bảo vệ những người cách mạng, Thơm còn phải thể hiện khả năng khôn ngoan và bình tĩnh để lừa bịp Ngọc. Trong thời điểm này, khi biết rõ bản chất của Ngọc, cô đã đóng vai một màn kịch không mong muốn nhưng rất tỉnh táo như để lột tả rõ bản chất của Ngọc. Cuộc đối thoại lần hai giữa Thơm và Ngọc tạo ra sự căng thẳng và hồi hộp của một cuộc đấu trí. Lúc này, không chỉ che giấu cho các cán bộ cách mạng đang trốn trong nhà, nói lớn để đánh thức họ để phòng tránh kẻ thù, Thơm còn muốn Ngọc bộc lộ bản chất đội lốt Việt gian và tìm cách vuốt ve lòng tự trọng của Ngọc.

Thật vậy, vào thời điểm này, Ngọc đã tỏ ra rõ ràng động cơ hợp tác với quân đội Pháp. Điều này là do lòng ích kỷ và cá nhân: mua nhà, mở rộng đất đai, thể hiện sự quyền uy để được người ta tôn trọng, khiến Ngọc trở thành tay sai cho những tham vọng của mình. Anh ta là một người đáng trách hơn là đáng thương. Vì đã có lúc anh ta nghĩ một mình, thể hiện sự cảm thấy hối hận về những hành động đã khiến người thân của vợ anh ta phải chết, làm tan nát gia đình, nhưng Ngọc lại tự giải thích: “Dù sao thì họ cũng sẽ bị bắt, nếu không phải mình bắt thì cũng ai khác bắt, bắt sớm cũng tốt hơn”. Cuối cùng, những âm mưu nhỏ bé đã chiến thắng trước tình cảm, anh ta không để ý đến sự quan tâm thực sự của Thơm mà chỉ chạy theo ảo vọng giàu có.

Dù lời nói của Thơm có vẻ xa cách và đầy mưu toan để thuyết phục Ngọc, nhưng không ngăn được anh ta. Cuối cùng, cô phải tỏ ra tức giận và bày tỏ mong muốn xa cách Ngọc. Tuy nhiên, bên ngoài, cô vẫn giữ vẻ vui vẻ để không gây ra sự nghi ngờ. Trong đối thoại này, những từ của Thơm không phản ánh cảm xúc của một người vợ yêu chồng như trước mà cô đang cố gắng giữ vai trò người vợ trước một kẻ phản bội đầy tham vọng. Kết thúc hồi kịch, cảm giác nhẹ nhõm khiến Thơm nói: “May mắn quá!”. Điều này cho thấy cô thực sự ủng hộ cách mạng, không còn thái độ lạnh nhạt như trước.

Cảnh kịch với những sự thay đổi nhanh chóng tại nhà của Thơm đã thể hiện sự quyết đoán của nhân vật. Qua đó, ta thấy một con người có lòng tự trọng, can đảm, tuy có lúc ngây thơ, nhưng khi biết sự thật đã thay đổi để bảo vệ cách mạng. Nguyễn Huy Tưởng đã thành công trong việc thể hiện tính cách nhân vật thông qua ngôn từ và hành động tự nhiên.

Bắc Sơn thu hút công chúng bởi nó tái hiện chân thực những người chiến sĩ cách mạng trong những ngày đầy khó khăn. Tác phẩm còn khẳng định lòng trung thành của nhân dân với cách mạng ngay cả trong những thời điểm nguy nan nhất. Qua nhân vật Thơm, công chúng có cơ hội thấy sức mạnh cảm hoá của cách mạng. Mối liên hệ này làm cho tác phẩm trở nên sống động và lâu bền.

Mytour