'Văn học và cuộc sống là hai vòng tròn đồng tâm, với trung tâm là con người', câu nói của Nguyễn Minh Châu được minh họa rõ ràng trong các tác phẩm của ông. Bến quê là một ví dụ điển hình cho triết lý văn học đó.
Tác phẩm mô tả về nhân vật Nhĩ và những phê phán được rút ra từ tác phẩm. Nhân vật Nhĩ trong câu chuyện đang phải đối mặt với căn bệnh và không thể tự chăm sóc bản thân. Việc này nhấn mạnh sự phụ thuộc của con người trong cuộc sống.
Cảnh hoa sen với sắc trắng xám ngắt, phản ánh tình trạng sức khỏe yếu đuối của nhân vật. Môi trường này phản ánh tình trạng sức khỏe yếu đuối của nhân vật Nhĩ đến mức anh phải nhờ sự giúp đỡ của gia đình thân thương.
Trong những ngày cuối cùng của cuộc đời, Nhĩ thấy rằng bầu trời cao hơn qua khung cửa sổ, ánh nắng mùa thu chiếu từ mặt nước lên bờ sông và anh khao khát được sống.
Việc tả cảnh sống của nhân vật trong bối cảnh này nhấn mạnh nỗi đau của nhân vật. Dù trước đây anh ta đã sống một cuộc sống năng động, bây giờ chỉ còn thấy vòm trời qua khung cửa sổ với bóng sen và tia nắng sớm, cũng như bờ sông bồi đắp bùn đất.
Việc tạo ra tình huống cho nhân vật này nhấn mạnh điều rằng “Con người không thể sống mà không có gia đình, không có quê hương”. Hoặc, thể hiện tình cảm gia đình như một nguồn lực đầy ý nghĩa và sự ấm áp khi một thành viên của gia đình mắc bệnh.
Nhờ sự giúp đỡ từ vợ con, trong những ngày cuối cùng của cuộc đời, Nhĩ vẫn có niềm hy vọng sống. Thiên nhiên và cuộc sống luôn tiếp tục, luôn phát triển và đẹp đẽ.
Trong phần kết của câu chuyện, tác giả tập trung vào việc miêu tả nét mặt và cử chỉ của Nhĩ một cách khác thường: “ ... khuôn mặt đỏ ửng của Nhĩ, đôi mắt long lanh chứa đựng nỗi đau và khát khao, tất cả mười ngón tay của Nhĩ bám chặt vào khung cửa sổ, các chi tiết này thể hiện sự “khao khát” trong mong muốn sống một cuộc sống tự do, tận hưởng những khoảnh khắc bình yên trên mảnh đất quê hương của mình”.
Đó là một phần của cuộc sống có ý nghĩa cho mọi người. Có vẻ như khi con người sắp chuyển sang thế giới bên kia, họ thường nhớ lại những hình ảnh đáng nhớ. Nhận thức này đã khiến Nhĩ suy ngẫm và rút ra kết luận: 'Nhĩ đã tìm được một nơi chốn gia đình trong những ngày cuối cùng này”.
Tác giả đã mô tả một cách sinh động hình ảnh của bến đò ngang: “Có người đi bộ, người đẩy xe đạp. Một số phụ nữ đi chợ trở về, ngồi lại trò chuyện hoặc buông tóc ra chải lấy ve”.
Tác giả cho nhân vật của mình nhắc đến đứa con mà anh ta đã tìm kiếm mãi không thấy, nhưng cuối cùng phát hiện ra: “Đứa bé vẫn đang mang cuốn sách dưới nách, đang bị cuốn vào một bầy người đang chơi cờ thế trên vỉa hè”.
Kể từ đó, nhân vật nhớ lại rằng anh ta đã dành nhiều năm để tham gia vào trò chơi cờ thế trên vỉa hè mà không có dấu hiệu dừng lại.
“Nhĩ đột nhiên nhớ lại ngày bố mẹ anh mới cưới Liên từ một làng bên kia sông về làm vợ anh. Liên vẫn còn mặc áo nâu chít khăn mỏ quạ! So với ngày ấy, bây giờ Liên đã trở thành một phụ nữ thành thị. Như cảnh bãi bồi nằm phơi mình bên kia sông. Tâm hồn của Liên vẫn giữ nguyên những nét đơn giản và sẵn lòng hy sinh từ bao đời nay, và chính nhờ có điều đó, trong những ngày này, Nhĩ đã tìm thấy nơi chốn bình yên trong gia đình”.
Trải qua đoạn văn trên, nhà văn Minh Châu đã truyền đạt những suy ngẫm sâu sắc, trải nghiệm về cuộc sống. Tính bình dị, đậm đà của con người thường gắn liền với cuộc sống, quê hương và đó chính là vẻ đẹp chân thực của con người.