Phân tích tác phẩm “Luận về chính trị và tư tưởng: Quốc Văn - Kim Vân Kiều - Nguyên Du' của Ngô Đức Kế.
BÀI LÀM
Giá trị của một tác phẩm văn học luôn phản ánh bối cảnh lịch sử cụ thể của một dân tộc, một quốc gia. Trong thời kỳ của Ngô Đức Kế, khi đất nước chịu sự cai trị của đế quốc, việc tôn vinh Truyện Kiều không chỉ là biểu hiện tình cảm yêu nước sâu sắc, tự hào dân tộc, mà còn là sự nhìn nhận rõ nét về cuộc sống của nhân dân, về tương lai của Tổ quốc. Ngô Đức Kế đã nhấn mạnh rằng việc quá đánh giá Truyện Kiều có thể dẫn đến hiểu lầm rằng sự tồn tại của quốc gia chỉ phụ thuộc vào tác phẩm văn học, giá trị về ngôn từ. Qua bài viết của mình, Ngô Đức Kế đã chỉ ra một quan điểm sâu sắc, sắc bén khi đánh giá việc ca tụng Truyện Kiều quá mức là một loại “tà thuyết”, chỉ mang lại lợi ích cho bọn chiếm đóng và phản quốc. Do đó, Truyện Kiều và văn chương nói chung không phải là vấn đề cơ bản, không phải là ưu tiên hàng đầu của nhân dân trong tình hình bị đế quốc cai trị. Trong tình hình đó, công việc quan trọng nhất là phải cứu nước. Bằng cách phê phán những người ca tụng Truyện Kiều quá mức, tác giả ngầm kêu gọi mọi người phải nhanh chóng hành động để cứu nước - đó là sự dũng cảm mạnh mẽ của Ngô Đức Kế
Ngô Đức Kế cấu trúc bài viết theo cách từ chung đến riêng, từ khái quát đến cụ thể, từ hoàn cảnh đến hiện tượng. Dàn ý có thể tóm tắt như sau:
Nói về ý nghĩa của chính trị và tư tưởng (từ đầu đến “thậm hơn nữa”).
Phác họa tổng quan về trường phái chính trị ở Việt Nam trong thời gian đó (tiếp theo là “sau này một chuyện”)
Bình luận về Truyện Kiều, về sự phổ biến của việc ca tụng Truyện Kiều (tiếp theo là “rất hào hoa”).
Chỉ ra nguy cơ của vận mệnh quốc gia nếu mọi người chỉ quan tâm đến Truyện Kiều, coi Truyện Kiều là tất cả (phần còn lại).
Khi nói về văn chương của Nguyễn Du, Ngô Đức Kế đã đề cập đến hai câu cuối của Truyện Kiều: “Lời que góp nhặt nên bài - Mưa vui cũng được một vài trống canh' và ông nhận xét: “Xem thế thì biết truyện ấy chỉ là một loại văn chương giải trí, để đọc lúc rảnh rỗi...”. Việc nhấn mạnh vào sự tầm thường của Truyện Kiều như vậy là một chiến thuật của Ngô Đức Kế. Khi mọi người ca tụng Truyện Kiều quá mức, gây ra những hiểu lầm trong nhận thức và hành động, đe dọa vận mệnh quốc gia, thì phải giảm giá trị của Truyện Kiều, phải chỉ ra rằng Truyện Kiều không đáng để quan tâm bằng những vấn đề lớn hơn, cấp bách hơn (như cứu nước, cải cách đất nước,...). Truyện Kiều không chỉ đơn thuần để “mua vui” như lời Nguyễn Du, mà Truyện Kiều còn là hình ảnh chân thực về xã hội đen tối, tàn ác. Truyện Kiều là tiếng kêu đau thương đòi quyền sống cho con người.
Thông qua bài viết “Luận về chính trị và tư tưởng: Quốc Văn - Kim Vân Kiều - Nguyên Du”, ta có thể thấy rằng văn chính luận của Ngô Đức Kế rất sắc sảo, sâu sắc, lập luận mạch lạc, chứng cứ rõ ràng, văn phong trôi chảy, mạnh mẽ nhưng vẫn hào hùng, làm tăng sức mạnh của tác phẩm. Đoạn văn sau là minh chứng rõ ràng cho phong cách văn chính luận của ông: “Khen ngợi Nguyễn Du rằng: Nguyễn Du dịch Kiều từ thời Gia Long, như vậy thì Gia Long đã ra đi trước, chưa có Truyện Kiều, thì không có quốc hoa, không có quốc tuy, không có quốc hồn, như vậy thì những tác phẩm văn chương thời Đinh, Lí, Trần, Lê lấp lánh đó, toả sáng đó, đều ở đâu mà đưa cho những “học thuê viết mướn” ấy...”
Đây là đoạn văn Ngô Đức Kế viết để phản bác quan điểm của Phạm Quỳnh, coi Truyện Kiều là quốc hoa, quốc hồn, quốc tuy của Việt Nam”. Ngô Đức Kế đã nhận ra rõ ràng điểm yếu trong lời tự mãn của Phạm Quỳnh: không chú ý đến bối cảnh lịch sử của hiện tượng văn học. Giá trị của Truyện Kiều liên quan đến thời đại của Nguyễn Du, ảnh hưởng lớn của Truyện Kiều đến đời sống dân tộc là từ thời đó trở đi, chứ không phải từ trước, khi Truyện Kiều chưa xuất hiện. Hơn nữa, Truyện Kiều chỉ là một phần nhỏ trong tinh hoa văn hóa của dân tộc; không thể cho rằng Truyện Kiều là tất cả tinh hoa của dân tộc, càng không thể cho rằng Truyện Kiều còn thì nước ta mới còn - điều này cũng nghĩa là cần gì phải chiến đấu để cứu nước. Chỉ bằng một đoạn văn ngắn, Ngô Đức Kế đã cho thấy sự sai lầm trong quan điểm của Phạm Quỳnh. Đất nước không chỉ từ khi “Nguyễn Du dịch Kiều', đất nước cũng không chỉ có Truyện Kiều, đất nước đã có từ trước đó với, “cái văn trị vù công mấy trào Đinh, Lí, Trần, Lê sáng chói rực rỡ...” Càng tự hào về dân tộc và đất nước mình bấy nhiêu, Ngô Đức Kế càng khinh bỉ những người “học thuê viết mướn” đến bấy nhiêu, những người đã uốn cong ngòi bút của mình để phục vụ mưu đồ tà ác của bọn chiếm đóng. Từ sâu bên trong, đoạn văn phản ánh một giọng điệu thực sự mạnh mẽ, hào hùng.
Một số người cho rằng: “Mỗi tác phẩm văn chương thực sự là một lời đề nghị về cách sống”. Điều này nhấn mạnh đến vai trò giáo dục của văn chương, giúp hình thành những ý thức, tình cảm đạo đức cao đẹp trong con người, giúp họ tự hoàn thiện và đóng góp vào việc cải thiện xã hội. Bằng cách phê phán, bác bỏ những quan điểm sai lầm, ta chỉ làm lợi cho âm mưu của kẻ thù. Đồng thời, ta cũng cần tập trung vào nhiệm vụ bảo vệ quốc gia, đảm bảo mọi người giữ vững ý chí và sự quyết tâm, như lời khuyên cao quý của Ngô Đức Kế đã trở thành “một lời đề nghị về cách sống”.
(Theo Đoàn Đức Phương)
Mytour