Phân tích tác phẩm ngắn Những ngôi sao xa xôi

Đề bài: Phân tích tác phẩm ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê

Ví dụ về bài văn Phân tích tác phẩm ngắn Những ngôi sao xa xôi

I. Cấu trúc Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi (Tiêu chuẩn)

1. Khai mạc:

- Lê Minh Khuê là một nữ văn sĩ nổi tiếng trong cuộc chiến tranh chống Mỹ.
- Tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi” là một tác phẩm xuất sắc của bà.

1. Bối cảnh hùng vĩ:

a. Hành trình đầy thách thức:
- Truyện kể về ba tinh thần chiến binh trẻ tuổi gồm Nho, Thao, Phương Định trên một đoạn đường đầy gian khổ của cuộc chiến tranh chống lại kẻ thù Mỹ.
- Họ cùng nhau hình thành một đội quân đặc công, nhiệm vụ của họ là xâm nhập sâu vào khu vực địch, thực hiện các nhiệm vụ nguy hiểm như phá hủy cơ sở địch và thu thập thông tin quan trọng.
- Nơi họ đối mặt với nguy hiểm, là khu vực Mỹ tập trung tấn công liên tục, nơi mà 'thần chết luôn rình rập từng giờ'.
- Công việc của họ đòi hỏi sự táo bạo, sự khéo léo và tinh thần tập trung tối đa.

b. Đặc điểm chung nổi bật:

- Họ là những chiến binh mang trong mình lý tưởng cao cả:
+ Ba người Nho, Thao và Phương Định, mặc dù còn rất trẻ, nhưng đã tự nguyện tham gia vào những cuộc chiến khốc liệt nhất trên đường Trường Sơn.
+ Họ đại diện cho tinh thần của lứa tuổi trẻ, sẵn sàng đặt lợi ích của Tổ quốc lên trên tất cả.

- Tinh thần mạnh mẽ, dũng cảm, và kiên trì:
+ Nghe thấy tiếng máy bay, tiếng bom nổ, họ ngay lập tức bước ra ngoài cao điểm để đo lường trọng lượng bom, thực hiện nhiệm vụ mà không có sự sợ hãi.
+ Đối với họ, cái chết chỉ là điều 'mờ nhạt và không rõ ràng'.

- Tinh thần trách nhiệm cao trong công việc:
+ Nho và Thao quả cảm lao ra khi nghe thấy bom nổ để thực hiện nhiệm vụ.

- Mối liên kết đồng đội mạnh mẽ:
+ Ba người phụ nữ xung phong này coi nhau như chị em ruột thịt.
+ Họ hiểu biết sâu sắc về sở thích và điểm yếu của nhau.
+ Khi đồng đội gặp rủi ro, họ luôn tỏ ra quan tâm và chăm sóc nhau một cách tử tế.

c. Đặc điểm riêng biệt của ba cô gái:

- Phương Định:
+ Cô là một người con gái Hà Nội với vẻ tinh nghịch và giấc mơ lớn: 

• Thể hiện qua sự đam mê ca hát những bài hát dân ca như “quân họ”, “Ca-chiu-sa” hay thậm chí là “dân ca Ý”, đôi khi thậm chí “bịa lời” để hát.
• Cô tự nhận thức về bản thân mình với tư cách một “cô gái khá” có “cổ cao như hoa loa kèn”, “bím tóc dày”,…
• Các anh bộ đội thường xuyên quan tâm đến cô, điều này khiến cô hạnh phúc, thích thú nhưng cũng giữ kín trong lòng.

+ Cô thể hiện lòng gan dạ khi đối mặt với việc phá bom một mình: Tại nơi phá bom “yên bình đến đáng sợ”, quả bom “nằm yên lạnh lùng”, nhưng cô vẫn giữ bình tĩnh, “không tỏ vẻ sợ hãi” mà tự tin bước tới và phá hủy quả bom lớn.
+ Với tâm hồn đa cảm, một cơn mưa đá đột ngột, cũng khiến Phương Định gợi mở về Hà Nội, nhớ về “mẹ, vòm tròn của nhà hát, bà bán kem”,…

- Chị Thao:
+ Là người chị đầu đội, nắm giữ vị trí đội trưởng.
+ Chị thích làm đẹp, “áo lót của chị nào cũng được thêu chỉ màu” hay “chị tỉa lông mày nhỏ như cái tăm”.
+ Trong công việc, chị là người quyết đoán, dũng cảm; “mọi người đều kính trọng chị: quả là quyết đoán, táo bạo” mặc dù chị Thao lại sợ máu và “nhìn thấy máu, nhìn thấy vắt là chị nhắm mắt lại, mặt tái mét”.

- Nho:
+ Là cô em út của đội, hồn nhiên, đáng yêu, thích ăn kẹo và có sự bản lĩnh khi đối mặt với vết thương.

d. Đánh giá về nội dung và nghệ thuật:

- Nội dung:
+ Mô tả cuộc sống đầy gian khổ của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong cuộc chiến tranh chống Mỹ.
+ Tinh thần lạc quan, dũng cảm, hồn nhiên, mơ mộng của họ được thể hiện rõ.
+ Họ là biểu tượng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc chiến chống Mỹ.

- Nghệ thuật:
+ Câu chuyện được kể qua góc nhìn chân thực và sinh động của Phương Định, tạo nên một trải nghiệm độc đáo cho độc giả.
+ Ngôn ngữ đối thoại súc tích, ngắn gọn, thể hiện quyết đoán và sức mạnh của các nhân vật.
+ Lựa chọn hình ảnh mô tả tinh tế vẻ đẹp và sự mạnh mẽ của các cô gái.
+ Hình tượng nhân vật được tạo nên thông qua những đường nét sáng tạo, thể hiện tốt tâm và tính cách của mỗi nhân vật.
+ Nghệ thuật mô tả nội tâm nhân vật tinh tế, khéo léo.

3. Kết luận:

- “Những ngôi sao xa xôi” là một tác phẩm ngắn xuất sắc của nhà văn Lê Minh Khuê.
 

II. Mẫu văn phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê

1. Phân tích Những ngôi sao xa xôi, mẫu 1 (Tiêu biểu)

Lê Minh Khuê là một trong những tác giả nổi tiếng thuộc thế hệ nhà văn lớn lên trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Các tác phẩm của bà thường xoay quanh cuộc sống của thanh niên trên tuyến đường Trường Sơn, trong đó có tác phẩm nổi bật “Những ngôi sao xa xôi”. Truyện không chỉ đưa độc giả đến những thời kỳ chiến tranh đau thương mà còn chạm vào tình đồng đội sâu sắc và tính cách lạc quan của những nữ thanh niên xung phong.

“Những ngôi sao xa xôi” tập trung mô tả cuộc sống của nhóm “tổ trinh sát mặt đường” gồm Nho, Thao và Phương Định, đang hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn đầy máu lửa. Hoàn cảnh sống và chiến đấu của họ đầy gian khổ, đối mặt với nguy hiểm và vất vả. Nhiệm vụ của họ là san lấp hố bom, đánh dấu bom chưa nổ và phá hủy bom khi cần. Công việc đầy nguy hiểm, luôn phải đối mặt với “thần chết rình rập” khi họ phải “chạy trên cao điểm giữa ban ngày” và máy bay địch có thể tấn công bất cứ lúc nào. Tình trạng khốc liệt của tuyến đường được mô tả chi tiết khi “đường bị đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên đường không có lá xanh. Chỉ có những thân cây bị tước khô cháy. Những cây nhiều rễ nằm lăn lóc”. Công việc của họ không chỉ đòi hỏi sự can đảm về thể xác khi đối mặt với nguy cơ bom mọi lúc, mà còn yêu cầu sự tập trung cao độ, bình tĩnh, gan dạ và độ chính xác cao.

Tuy trong môi trường khốc liệt, Nho, Thao, Phương Định vẫn giữ được vẻ đẹp và sự trong sáng của những cô gái tuổi mười bảy. Ba cô gái này không chỉ chia sẻ những đặc điểm chung mà còn có những điểm riêng biệt, tạo nên hình ảnh độc đáo như những đoá hồng nở giữa chiến trường đầy bom đạn.

Nho, Thao và Phương Định không chỉ thể hiện sự can đảm và gan dạ trước những công việc đầy hiểm nguy, mà còn đồng lòng với một lý tưởng sống cao đẹp. Lý tưởng ấy đã đưa họ trở thành những đồng đội gắn bó, đại diện cho tinh thần của lứa tuổi trẻ Việt Nam trong những năm 70. Họ sẵn sàng hiến dâng tuổi thanh xuân để đóng góp cho sự nghiệp cứu quốc. Công việc của họ, như “chạy lên khi có bom nổ, đo khối lượng đất để lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và phá bom khi cần”, đầy nguy hiểm nhưng họ luôn sẵn sàng đối mặt với nguy hiểm chỉ với một tiếng cảnh báo. Họ không sợ chết, vì đối với họ, cái chết chỉ là “mờ nhạt và không cụ thể”. Điều họ mong muốn hơn cả là bom nổ, đường thông và những chiếc xe của đồng đội lăn bánh qua những con đường an toàn.

 Phân tích Những ngôi sao xa xôi để khám phá vẻ đẹp của những cô gái thanh niên xung phong

Ba cô gái trẻ này đặc biệt ấn tượng với tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Chị Thao và Nho quyết đoán lao ra ngoài ngay khi có bom để đo khối lượng, còn Phương Định một mình phá bom trên đồi vắng. Họ làm việc một cách nghiêm túc và không sợ hãi, hiểu rõ công việc của mình đối với tiền tuyến và tuyến đường Trường Sơn, nơi mà an toàn phải được bảo vệ bằng mọi cách. Sự ý chí và tình yêu nước của họ đáng kinh ngạc.

Những cô gái kiên cường này thể hiện tinh thần đồng đội sâu sắc. Sống và chiến đấu cùng nhau đã làm cho Nho, Thao và Phương Định trở nên như chị em ruột thịt. Họ biết và hiểu nhau, quan tâm đến nhau từng chi tiết. Khi đồng đội bị thương, họ chăm sóc và lo lắng cho nhau. Tình đồng đội này là sức mạnh vững chắc, chỉ có thể có khi họ cùng nhau chiến đấu.

Cuối cùng, trong những cô gái trinh sát, ta nhận thấy một tâm hồn lạc quan và mơ mộng, ngay cả trong bối cảnh chiến tranh. Họ giữ lại những sở thích nhỏ như ăn kẹo ngọt, thêu thùa, hát,… và khao khát một tương lai hòa bình, nơi không có khói lửa chiến tranh, nơi mà họ có thể thực hiện những ước mơ của mình.

Những cô gái trong 'tổ trinh sát mặt đường' Trường Sơn có điểm chung nào? Và điều làm họ nổi bật hơn so với những người khác là gì?

Phương Định, một cô gái đặc biệt, rời Hà Nội ngay sau khi tốt nghiệp và tham gia chiến trường Trường Sơn. Dù mới mười bảy, tâm hồn cô vẫn giữ nét ngây thơ, mơ mộng của tuổi trẻ. Điều đặc biệt là tình yêu của cô đối với âm nhạc, từ 'dân ca quan họ' đến 'Ca-chiu-sa' và 'dân ca Ý', cô biến mọi điệu nhạc thành lời hát ngẫu nhiên. Phương Định tự tin với bản thân và giữ cho mình một vẻ đẹp duyên dáng, nhưng lại khiêm tốn và kín đáo.

Cô gái gan dạ, Phương Định, đã thể hiện lòng dũng cảm khi phá bom trên đồi. Nhiệm vụ này đầy rủi ro, nhưng cô đã tiếp cận nó với sự đàng hoàng và tự tin. Phương Định không sợ chết, với cô, cái chết chỉ là điều 'mờ nhạt và không cụ thể'. Hành động này chứng minh bản lĩnh và dũng cảm của cô, là biểu tượng cho thanh niên cứu quốc.

Phương Định, một cô gái đa cảm và dễ xúc động, luôn mơ về Hà Nội. Mỗi chi tiết như mẹ, căn gác nhỏ, những ngôi sao trên bầu trời, và vòm tròn của nhà hát đều khiến cô nhớ về quê hương. Dù đang chiến đấu, cô vẫn giữ được tinh thần lạc quan và mơ mộng, kỷ niệm những điều đẹp đẽ từ Hà Nội thân yêu.

Trong nhóm, Thao là người chị cả và đội trưởng quyết đoán. Cuộc sống trên cao điểm đã tạo nên bản lĩnh, sự điềm tĩnh, và gan dạ của Thao. Khi bom rơi, chị phân công nhiệm vụ một cách rõ ràng và quyết đoán, gây ấn tượng mạnh cho Phương Định.

Ngoài công việc, Thao là người chị dịu dàng và coi sóc bản thân. Chị tỉa lông mày tinh tế và sợ máu, vắt như bất kỳ người phụ nữ nào khác.

Nho, em út của nhóm, mang trong mình sự ngây thơ và đáng yêu. Mặc dù ở tuyến đường máu lửa, nhưng Nho vẫn giữ vẻ ngây thơ của một cô gái trẻ. Trong cảnh chiến trận, Nho trở thành nguồn năng lượng tích cực, là điểm sáng trong cuộc sống khó khăn.

Trong 'Những ngôi sao xa xôi', chúng ta chứng kiến cuộc sống và chiến đấu khốc liệt của các cô gái xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong chiến tranh kháng chiến chống Mỹ. Mặc dù gặp gian khổ và nguy hiểm, tinh thần lạc quan, dũng cảm, và tâm hồn mơ mộng vẫn tỏa sáng. Họ là biểu tượng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc chiến chống đế quốc Mỹ.

Bằng cách sử dụng góc nhìn của Phương Định, tác phẩm truyện chân thực và sinh động. Ngôn ngữ đối thoại ngắn gọn, quyết đoán, phản ánh quyết tâm mạnh mẽ của các nhân vật trong công việc. Lựa chọn miêu tả hình ảnh tiêu biểu giúp tôn vinh vẻ đẹp và bản lĩnh của những người con gái. Dù chỉ với vài nét chấm phá, nhân vật vẫn rất sâu sắc và đầy đủ nội tâm. Nghệ thuật miêu tả nội tâm được thể hiện một cách tinh tế, khéo léo.

Lê Minh Khuê đã tạo nên một câu chuyện thành công về những người phụ nữ gan dạ trong kháng chiến chống Mỹ. Họ là biểu tượng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ đó và tiếp tục là nguồn động viên cho các thế hệ sau.

2. Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi, mẫu 2:

Mỗi con đường, góc phố, và cánh rừng ở Việt Nam đều chứa đựng vẻ đẹp của những con người gan dạ và hiền hòa. Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, nhiều người trẻ mang theo ước mơ độc lập và tự do, đó là cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn học. 'Những ngôi sao xa xôi' của Lê Minh Khuê, viết năm 1971, chân thực tái hiện không khí ác liệt của chiến trường Trường Sơn, đồng thời nổi bật vẻ đẹp tinh thần của người lính trẻ, qua góc nhìn của Nho, Thao và Phương Định.

Xem xét tình cảnh sống và chiến đấu của ba nhân vật chính trong tác phẩm. Họ sống dưới hang, ngay chân cao điểm, nơi đạn bom làm rung chuyển đất đai. Nhiệm vụ của họ là trinh sát, đo lường đất đá để lấp hố bom, phát hiện và phá bom bảo vệ con đường. Nơi ở nguy hiểm, công việc đầy thách thức, nhưng họ có tinh thần đoàn kết mạnh mẽ, họ là một khối đồng lòng vượt qua khó khăn.

Lê Minh Khuê mô tả từng nhân vật với đặc điểm tính cách riêng biệt. Chị Thao, tiểu đội trưởng, luôn bình tĩnh và quyết đoán trong mọi tình huống. Tính kỷ luật là điều hàng đầu. Nho, với vẻ đẹp giản dị, làm nhiệm vụ khó khăn một cách tinh tế và dũng cảm. Phương Định, nguồn kể chính, với vẻ đẹp tươi tắn, đánh bại vẻ đẹp của chiến tranh, khiến người đọc phải căm ghét cuộc chiến tranh xâm lược.

Khi miêu tả Nho, Lê Minh Khuê làm nhân vật nổi lên trong ánh sáng thương mến của Phương Định. Với ước mơ giản dị, Nho vẫn làm nhiệm vụ khó khăn nhất một cách điều độ. Với vẻ đẹp đáng yêu, Nho là nguồn động viên và khâm phục.

Phương Định, người kể chính, là một cô gái Hà Nội rời trường để tham gia trận chiến. Vẻ đẹp của cô xinh đẹp và tươi tắn, khiến cho kinh đô nghẹn ngào. Phương Định không chỉ đẹp bề ngoài mà còn toát lên sức mạnh nội tâm và lòng kiêu hãnh. Mô tả sắc đẹp của cô là một thách thức với tàn ác của cuộc chiến tranh.

 Đánh giá tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của nhà văn Lê Minh Khuê

Nhà văn tận dụng vẻ lãng mạn và tinh nghịch trong tính cách của Phương Định. Cô gái này không chỉ thích ca hát mà còn yêu thích nhìn gương. Dù được nhiều anh bộ đội mến thương, nhưng cô không kiêu căng, với cô, họ là những người đẹp nhất. Phương Định toát lên vẻ giản dị, yêu đời, và ngây thơ, là nguồn cảm hứng tinh thần sâu sắc.

Trong tác phẩm, Lê Minh Khuê mở ra tâm hồn mạnh mẽ và lòng dũng cảm của Phương Định đằng sau vẻ đẹp dịu dàng. Sự mạnh mẽ của cô được thể hiện trong những lần phá bom, nơi cô và đồng đội đối mặt với sự hiểm nguy đầy rẫy. Phương Định không chỉ đứng vững trước cái chết mà còn chủ động, bình tĩnh, dũng cảm và sẵn lòng hy sinh cho con đường ra trận. Tâm trạng của cô bản chất và tự chủ trong những khoảnh khắc căng thẳng.

Phương Định, một chiến sĩ anh dũng, nhưng trái tim của cô tràn đầy tình thương và sự dịu dàng. Cô quan tâm và chăm sóc đồng đội như chị em ruột. Khi thấy Nho gặp nạn, Phương Định liền lao vào giúp đỡ và chăm sóc với tấm lòng mến thương. Đối với chị Thao, cô hiểu rõ và sẵn lòng chia sẻ. Phương Định giữ lại những kỷ niệm đẹp đẽ của quê hương trong tâm hồn nhạy cảm của mình, là nguồn động viên lớn trong cuộc chiến tranh.

Có thể nhận thấy ở ba cô gái này sự kết hợp của những đặc điểm đối lập: họ vừa là những chiến sĩ gan dạ, sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc, vừa là ba cô gái ngây thơ, đầy nữ tính và yêu quê hương mình sâu sắc. Điều này không chỉ là nét đẹp tâm hồn riêng lẻ mà còn là nét đẹp tâm hồn chung của thế hệ trẻ Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

Lê Minh Khuê đã lựa chọn một cách viết đơn giản, với ngôn ngữ mang đậm dấu ấn của chiến tranh. Phương Định - 'tôi' là người kể, tạo ra lời kể tự nhiên và trẻ trung. Có lẽ nhà văn, từng là thanh niên xung phong, đã chọn cách miêu tả tâm trạng nhân vật một cách chân thực và tinh tế. Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi như một bản hòa ca ca ngợi vẻ đẹp tinh thần của thế hệ trẻ Việt Nam:

Bước qua Trường Sơn, bảo vệ đất nước
Mang lòng phơi phới hướng tương lai'

(Tố Hữu)