Phân tích tác phẩm Những đứa con trong gia đình của tác giả Nguyễn Thi

Đề bài

Phân tích tác phẩm Những đứa con trong gia đình của tác giả Nguyễn Thi.

Lời giải chi tiết

   Những đứa con trong gia đình là câu chuyện về một gia đình, một dòng họ, nhưng cũng là câu chuyện của nhiều gia đình khác trong thời chiến tranh chống Mỹ cứu nước, vẫn là câu chuyện đau thương, sống chết... Những chuyện gắn liền với mưa bom bão đạn. Vậy mà Nguyễn Thi vẫn có cách riêng để xử lí rằng, để dựng thành một truyện ngắn đặc sắc, đậm nét Nam Bộ, chịu được thử thách của thời gian, một truyện ngắn tiêu biểu - nếu không nói là đỉnh cao - của phong cách nghệ thuật Nguyễn Thi.

   Cốt truyện Những đứa con trong gia đình không có gì phức tạp. Đó là câu chuyện của chị em Việt, Chiến - Những đứa con trong một gia đình có quá nhiều mất mát đau thương: cha bị Tây chặt đầu, má bị đại bác Mỹ bắn chết. Mới bước vào ngưỡng cửa của tuổi trưởng thành. Họ tranh nhau tòng quân để rồi cả hai người cùng nhập ngũ, cũng được ra mặt trận. Trong một trận đá Việt diệt được một xe tăng và sáu lên Mỹ. Bị thương nặng, Việt phải nằm lại chiến trường còn ngổn ngang dấu vết bom đạn, nhưng anh vẫn cố gắng nhoài từng nấc để dò đường về đơn vị. Ba ngày lạc đồng đội, trơ trọi một mình trận địa, có bao nhiêu hồi tưởng về gia đình, về những người thân đến với Việt. Cuối cùng đồng đội đã tìm thấy anh, Việt lại về sống trong tình yêu thương đùm bọc của anh em.

   Chuyện thì đơn giản như vậy nhưng Nguyễn Thi lại biết dẫn dắt câu chuyện một cách sinh động. Theo sự hồi tưởng của nhân vật chính (Việt) hiện tại quá khứ, mặt trận và làng quê cứ đan xen vào nhau, cắt nghĩa cho nhau để làm nổi rõ chủ đề của truyện.

   Việt và Chiến là hai chị em ruột. Con đường đến với mặt trận của họ xuất phát từ đâu? Nguyễn Thi không miêu lả dài dòng, ông chỉ lọc lấy một vài chi tiết đặc quánh hiện thực, tự nó làm sống lại cái quá khứ bi thương của gia đình Việt, để lí giải nguyên do ihúc đẩy những đứa con trong gia đình đi tòng quân. Cuốn sổ gia đình mà Việt, Chiến dùng để đánh vần chính là “cuốn gia phả' bi thương của một dòng họ, ở cuốn gia phả ấy, mỗi trang, mỗi dòng đều thấm máu và nước mắt người thân của họ, từ ông bà đến má chú bác, ngày nào kẻ thù gây ra đau thương cho gia đình cũng bị ghi chép một cách cụ thể. Ở “cuốn gia phả” ấy không chỉ có bi thương mà còn có chiến công dù “thỏn mỏn” hay to lớn những chiến công do cha ông họ, do chính họ viết nên. Học chữ từ cuốn sổ gia đình thực chất là để học lấy cái đạo lí người, nhớ lấy đau thương. Nhớ lấy cái mối thù sâu nặng và để viết tiếp những chiến công cho lịch sử gia đình. Không phải ngẫu nhiên mà chú Năm - người đại diện cho thế hệ đi trước, người chấp bút “cuốn gia phả” - lại ghi câu này: 'Còn nhiều việc thỏn mỏn tôi không ghi hết, để rồi sắp nhỏ nó ghi thêm” và kế câu đó là chiến công của chị em Việt trên sông Định Thuỷ. Thiết tưởng đây không phải là chuyện nhớ gì ghi nấy, mà là chuyện trọng đại: lời dặn dò của thế hệ trước với thế hệ sau, một sự gởi gắm đầy tin tưởng của cha ông với cháu con. Và quả thực lớp trẻ như Việt, Chiến đã không phụ lại niềm tin đó.

   Mồ côi cha mẹ, lại phải sống trong chiến tranh, ở hoàn cảnh đó, con người thường bị hụt hẫng về tình cảm, rất dễ khủng hoảng tinh thần, nhưng không, chị em Việt vẫn trụ lại trước cuộc đời, vẫn không đơn côi lẻ loi, vẫn thấy rõ con đường của mình phải đi. Khát vọng lớn nhất của họ là được tòng quân, là được hoà nhập vào cuộc chiến của quê hương đất nước, kế tục truyền thống đánh giặc của cha ông.

   Miêu tả về kỷ niệm tuổi thơ ở miền Nam trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ, Nguyễn Thi đã thể hiện sự đồng cảm và ngưỡng mộ một cách chân thành. Trong tác phẩm, ông tập trung vào hai nhân vật trẻ tuổi là Việt và Chiến, họ là biểu tượng cho sức trẻ và ý chí kiên cường vượt qua những khó khăn của cuộc đời.

   Việt, nhân vật chính của câu chuyện, bắt đầu cuộc hành trình lính đồng đội với tinh thần trẻ trung, trong sáng và ngây ngô. Trước khi gia nhập quân đội, Việt là một cậu bé trẻ tuổi, luôn tham gia mọi hoạt động với chị gái. Tuy nhiên, khi đối diện với cuộc sống của một chiến binh, Việt phải đối mặt với nhiều khó khăn và nguy hiểm.

   Trong một trận đánh, Việt đã dũng cảm đối đầu với một chiếc xe bọc thép của địch. Mặc dù gặp nguy hiểm, nhưng anh không quên nhiệm vụ và tiếp tục chiến đấu dũng mãnh.

   Chỉ với một số chi tiết và lời văn súc tích, Nguyễn Thi đã mô tả mạnh mẽ sức mạnh và ý chí kiên cường của những người lính trẻ. Việt đã vượt qua mọi khó khăn và tạo ra những điều bất ngờ trong quá trình trưởng thành.

   Khi viết về chiến tranh, đặc biệt là về con người trong chiến tranh, Nguyễn Thi không tránh né những mất mát và đau thương; ngược lại, ông luôn cố gắng phản ánh trung thực hiện thực của cuộc sống. Trong mô tả về nhân vật Việt, ông tập trung vào hành động vượt lên bản thân để tìm thấy bản nguyên của con người khi đối diện với sự tàn khốc của chiến tranh.

Trong cuộc đấu tranh cho sự sống trên chiến trường, nhân vật Việt không chỉ thể hiện sức mạnh vật chất mà còn làm nổi bật tình cảm của mình đối với gia đình. Các kí ức của Việt không chỉ là một loạt những hình ảnh lẻ tẻ mà còn được kết nối chặt chẽ, giúp ta hiểu sâu hơn về tình cảm và nguồn gốc của người Việt.

Viết về nhân vật Việt, tác giả không chỉ tập trung vào sức mạnh của tuổi trẻ trên chiến trường mà còn nhấn mạnh sự cao thượng và tình yêu thương của họ. Ông tiết lộ mong muốn của chị Chiến không muốn em mình phải chịu đựng nỗi đau và nguy hiểm, điều này thể hiện rõ tình yêu thương sâu sắc của mình.

Trong tác phẩm 'Những đứa con trong gia đình', chúng ta có thể thấy rõ phong cách nghệ thuật đặc trưng của tác giả. Nguyễn Thi sử dụng kỹ thuật tương phản để phác họa tính cách của nhân vật. Việt được xây dựng với nhiều tương phản khác nhau, từ sự ngây thơ đến ý thức chiến sĩ sâu sắc, từ đau khổ đến sức mạnh vượt qua.

Trong khi viết về chiến tranh, Nguyễn Thi không chỉ tập trung vào bề ngoài của nó mà còn thêm vào những hình ảnh sinh động của cuộc sống làng quê. Những bức tranh này giúp làm dịu đi phần nào sự nặng nề của câu chuyện về chiến tranh, tạo ra một tác phẩm trữ tình và sâu lắng hơn.

Không ai sinh ra đã là anh hùng hay chiến sĩ. Mỗi người anh hùng đều mang theo nỗi đau riêng của mình, và nỗi đau đó càng lớn thì sức mạnh của họ càng lớn. Sức mạnh trong cuộc chiến chống lại Mỹ xuất phát từ những nỗi đau lớn, đôi khi là vô cùng lớn. Điều này được thể hiện rõ trong từng dòng văn của Nguyễn Thi trong 'Những đứa con trong gia đình'.

Nguyễn Thi có khả năng đặc biệt khi không chỉ nêu lên một quan điểm mà còn đưa vào cuộc sống của mỗi nhân vật một cách chân thực, xúc động, như thể đó là cuộc sống của bản thân ông. Quan trọng hơn nữa, ông biết cách lọc những chi tiết một cách thông minh, để mỗi chi tiết đều có ý nghĩa, đầy sức sống và khơi gợi sự tưởng tượng.

(Các bài văn mẫu - Phạm Quang Vũ - Nguyễn Lê Tuyết Mai)