Buzz
Ví dụ về bài văn mẫu Nội dung quan trọng nhất của bài Một thời đại trong thi ca
Bài kiểm tra
Tâm hồn thơ mới là một đề tài được Hoài Thanh bàn về sâu sắc trong phần cuối của bài tiểu luận 'Một thời đại trong thi ca'.
Sau khi nói về cấu trúc, diễn đạt, mềm mại, dấu chấm câu, sử dụng từ ngữ, và câu trích trong thơ mới, ông nhấn mạnh tinh thần thơ mới là điều cần tìm kiếm. Ông đề xuất tiêu chí là 'bài thơ mới phải xứng đáng với bài thơ cũ'; ông chỉ ra sự kế thừa của sự vật là 'Ngày mới được hình thành từ ngày hôm qua và trong cái mới vẫn còn đọng lại một ít cái cũ'. Bởi vì mỗi thời đại là sự liên tục của thời gian, nên 'để hiểu rõ xuất sắc của từng thời kỳ, chúng ta phải nhìn vào bức tranh lớn'.
Tâm hồn thơ mới theo quan điểm của Hoài Thanh thể hiện rõ nhất ở chữ tôi. Trong thơ cũ, chúng ta có chữ ta, trong khi trong thơ mới, chúng ta gặp chữ tôi. Mặc dù có những điểm tương đồng, nhưng vẫn tồn tại những khác biệt, và điều này đáng để chúng ta tìm hiểu.
Cái tôi là bản ngã của mỗi cá nhân, tự ý thức về bản thân. Nó xuất hiện trên thi đàn Việt Nam với sự 'bỡ ngỡ', như một kẻ 'lạc loài nơi đất khách'. 'Chữ tôi vài cái nghĩa tuyệt đối của nó' khi mới xuất hiện, đơn độc, 'mọi ánh nhìn đều đổ về nó một cách khó chịu'. Ngày qua ngày, 'dần mất đi vẻ bỡ ngỡ, trở thành 'quen thuộc với vô số người', được nhìn nhận như 'đáng thương', 'tội nghiệp quá!'.
Bài thơ 'Tình già' của Phan Khôi, cùng với 'Trên đường đời' và 'Xuân về' (trước đây là 'Vắng khách thơ') của Lưu Trọng Lư, là ba tác phẩm mới giới thiệu trên báo Phụ nữ tân văn vào năm 1932. Sau sáu năm, năm 1938, tập 'Thơ thơ' của Xuân Diệu xuất hiện. Dưới đây là hai đoạn thơ làm minh họa để thấy rõ 'hình dáng câu thơ' và cách 'cái tôi' từ 'bỡ ngỡ' ban đầu trở nên 'quen thuộc với vô số người' như thế nào?
Năm vừa qua
Chàng và tôi
Ở nơi giữa vùng Mộ
Trong góc nhỏ nhà cổ
Tôi thêu tơ,
Chàng trầm thơ.
Vườn sau hót líu lo,
Nhìn thấy hoa tự khoe,
Tay tôi dừng và gọi chàng:
'Hei, bạn ơi! Xuân đã đến'
Chàng nhìn xuân rạng ngời hân hoan
Tôi nhìn chàng trái tim đong đầy
('Xuân về' - Lưu Trọng Lư)
Dưới bức tranh mùa mới, trời xanh thăm thẳm:
Hàng sáng thần vui nhẹ nhàng gõ cửa;
Giêng tươi như đôi môi gần kề;
Tôi sung sướng. Nhưng nửa bước chân vội vã;
Chờ nắng hạ mới hoài hương xuân...
Xã hội Việt Nam từ lâu không biết đến cá nhân, chỉ biết đến cộng đồng: to lớn là quốc gia, nhỏ bé là gia đình. Cá nhân, hồn bản sắc, 'mất tích giữa dòng người, giữa bể dậy sóng'. Các danh nhân như Nguyễn Công Trứ, Hồ Xuân Hương, Tú Xương, 'họ dám ghi hình ảnh chính mình trong văn thơ', thậm chí trong từ ngữ họ cũng bày tỏ bản thân với người đọc' (1). Trong thế giới cũ, chữ ta trôi dạt, còn trong thế giới mới, chữ tôi nổi bật, mở ra cuộc đối thoại với thế giới.
Rượu đến rễ cây, ta sẽ hương thử,
Nhìn phú quý tựa giấc mộng êm đềm.
(Nguyễn Bỉnh Khiêm phiên bản mới)
Dừng bước giữa non nước bát ngát,
Mảnh tình riêng nơi ta cùng ta.
(Bà Huyện Thanh Quan - phiên bản mới)
Gặp nhau nay, xuân đừng ngần ngại
Tóc vẫn nhưng tâm hồn thay đổi
Kế từ khi biết đến xuân hồi xuân trước
Rượu thơ non nước vẫn ngon lành
Xuân này, tuổi đã năm mươi mà lòng trẻ
Tuổi đã trăm, nhưng tâm hồn ta chỉ mới chừng nửa đường
Rồi sau này, bao nhiêu mùa xuân nữa ta sẽ trải qua
Không cần hỏi chi, trời tự đưa ta đi
Rượu đào xuân sẵn, hãy uống cùng ta...
(Bên Xuân - Tản Đà)
Cái tôi trong thơ là cái tôi đầy bi thương. Kể về những khổ đau, nỗi thống khổ trước 'nỗi đời chua xót' của các nhà thơ. Kể về việc bước vào thế giới tiên tri ('Tiếng sáo Thiên Thai' - Thế Lữ). Mô tả cảm giác say mê, cảm giác lẻ loi ('Say đi em', 'Phương xa' - Vũ Hoàng Chương). Hoặc phiêu lưu trong vùng biển tình cảm:
Thuyền tình không đậu bến u sầu
Nhớ về đêm thơ phơ bên lầu trăng hiên
(Mùa Đông - Lưu Trọng Lư)
Dù điên đảo, dù mê say, dù lạc lõng, hoặc lạnh lùng buồn bã:
Hãy mang đến cho tôi một hành tinh băng giá,
Một ngôi sao lạnh lẽo cuối trời xa xôi!
Ở đó tôi trốn tránh suốt ngày
Khỏi những phiền muộn, nỗi buồn khổ vơi bớt.
(Chế Lan Viên)
Chiều đông kết thúc, se lạnh từ trời cao rơi xuống,
Không có ngọn lửa ấm, tâm hồn chắc chắn buồn đau.
(Huy Cận)
Ánh trăng sáng, xa xôi, mở ra vô biên!
Dù có hai người, nhưng vẫn khắc sâu sự cô đơn
(Xuân Diệu)
Cái tôi làm cho linh hồn thơ trở nên phong phú với bản sắc của thơ mới, đồng thời chứa đựng những bi kịch của thơ mới. Phân tích của Hoài Thanh vừa tổng quan vừa chi tiết, tinh tế và tài năng. Việc sử dụng từ ngữ chính xác, ẩn dụ, và tạo sự tương phản để hình thành giọng điệu và cảm xúc làm cho việc đọc trở nên rất hấp dẫn:
'Cuộc sống của chúng ta nằm trong vòng xoay của chữ tôi. Khi mất đi bề rộng, chúng ta tìm kiếm bề sâu. Nhưng càng sâu, ta càng trải qua cảm giác lạnh lẽo. Ta lên tiên cùng Thế Lữ, phiêu lưu trong trường tình với Lưu Trọng Lư, điên đảo với Hàn Mạc Tử và Chế Lan Viên, đắm chìm trong say đắm cùng Xuân Diệu. Những thăng trầm của tình yêu đã kết thúc, đam mê không bền vững, điên đảo và tỉnh táo, say đắm vẫn cô đơn. Ta ngẩn ngơ buồn về tâm hồn của mình cùng Huy Cận'.
Để hiểu rõ tâm hồn của thơ mới, và để viết như vậy, cần phải có tài năng lớn. Hoài Thanh hướng dẫn độc giả hiểu rõ hồn của thơ mới và chỉ có những người rất tài năng mới có thể viết ra những điều như vậy:
'Bầu trời thực tế và bầu trời mơ ước vẫn theo đuổi tâm hồn của chúng ta. Thơ Việt Nam chưa bao giờ làm con người buồn và đặc biệt là quấy rối như thế. Với tinh thần tự hào, chúng ta đã mất hết cả sự yên bình của quá khứ'.
Một đặc điểm đáng chú ý khác của thơ mới là đóng góp vào việc hiện đại hóa tiếng Việt. Câu thơ co bó, duỗi dài tự nhiên. Lời thơ giản dị, dễ hiểu, đầy cảm xúc và hình ảnh. Các nhà thơ mới đã truyền đạt tấm lòng tôn trọng và yêu quý tiếng Việt. Hoài Thanh đã sử dụng hình ảnh 'tấm lụa' và 'tấm hồn bạch' để miêu tả mối quan hệ đẹp đẽ đó:
'Bi kịch đó, họ truyền đến cho tiếng Việt. Họ yêu thương tận cùng ngôn ngữ đã chia sẻ niềm vui và nỗi buồn với tổ tiên. Họ tích trữ tình yêu quê hương trong tiếng Việt. Họ nghĩ rằng, tiếng Việt là tấm lụa đã chứng kiến hồn của những thế hệ đã qua. Đến lượt họ, họ cũng muốn chia sẻ tấm hồn bạch chung để kể lên nỗi lo lắng riêng của họ'.
Phần kết của bài luận 'Một thời đại thi ca', Hoài Thanh thể hiện sự tôn trọng, quý trọng niềm hy vọng của mình đối với thơ mới và những nhà thơ mới 'trong thất vọng, hy vọng sẽ mọc lên'. Thơ mới và các nhà thơ mới, với việc kế thừa và phát triển tinh thần truyền thống, sẽ tiếp tục tìm về quá khứ để định hình tương lai và 'bảo đảm rằng ngày mai sẽ trở nên bất diệt'.
Lời nguyện 'Chưa bao giờ như thế này...' vang lên ba lần, làm cho ngôn ngữ trở nên cuốn hút và đầy cảm xúc.
Trong những năm 1943, 1944, thơ mới như bị 'đóng băng'. Tuy nhiên, khi Cách mạng Tháng Tám bùng nổ và kháng chiến chống Pháp diễn ra quyết liệt, thơ mới và thế hệ những nhà thơ mới như Lưu Trọng Lư, Huy Cận, Xuân Diệu, Thế Lữ,... đã trở thành những chiến sĩ văn hóa trên mặt trận, góp phần quan trọng vào sự xây dựng và phát triển nền thơ ca hiện đại của Việt Nam.
Bảy thập kỷ sau đó, khi đọc 'Thi nhân Việt Nam' của Hoài Thanh, ta có thêm hiểu biết về thơ mới và trở nên mê đắm trong lớp thi sĩ tiền chiến của 'một thời đại thi ca'.
Thư mời
Quả cây cau nhỏ bé, miếng trầu khói.
Của Xuân Hương mới cất giữ kỹ lưỡng.
Duyên thiên liên kết, tình thắm đượm đà.
Đừng xanh như lá cây, bạc như vôi trắng.
(Hồ Xuân Hương)
Khúc hát thăng trầm
Vũ trụ uốn lượn bên trong bản tính vốn có.
Hi Văn tài hoa đã nhập hồn vào lồng ngực.
Khi đạt thủ khoa, khi tham gia Tham tán, khi trở thành Tổng đốc Đông
Duyên dáng thao lược, tay đã làm nên điều kỳ diệu
(Nguyễn Công Trứ)
Trời mở cửa bằng bản nhạc mưa rơi.
Đêm nào, tâm hồn tôi lại bồi hồi.
Ngủ giấc sâu, cuộc đời tỉnh giấc.
Tiếng chuông chùa vang dịu, lòng hòa nhạc.
(Tú Xương)
Xem thêm những tác phẩm xuất sắc Một thời đại trong thế giới thơ của Mytour
- Cảm nhận khi đọc văn bản Một thời đại trong thi ca
- Phân tích sự thành công của thơ mới trong Một thời đại trong thi ca
- Nội dung hấp dẫn nhất của bài Một thời đại trong thi ca
