Phân tích tâm trạng buồn phiền, mong ước tự do qua bài thơ Khi con tu hú (Bảng điều chỉnh + 3 mẫu) Các bài mẫu văn lớp 8

Bài thơ Khi con tu hú của nhà thơ Tô Hữu không chỉ mô tả đẹp về thiên nhiên, mà còn thể hiện rõ tâm trạng buồn phiền, khao khát tự do của tác giả.

Hôm nay, chúng tôi xin mời tất cả các bạn cùng tham khảo bảng điều chỉnh chi tiết và 3 mẫu văn lớp 8: Phân tích tâm trạng buồn phiền, mong ước tự do qua bài thơ Khi con tu hú. Đây là tài liệu hữu ích giúp các bạn bổ sung kiến thức Ngữ văn lớp 8 của mình.

Bảng điều chỉnh phân tích tâm trạng buồn phiền, mong ước tự do

Buổi khai mạc

- Giới thiệu về nhà thơ Tố Hữu

- Bài thơ Khi con chim hót thể hiện lòng yêu đời và khát khao tự do của tác giả, đặc biệt là bốn câu cuối.

Phần chính:

- Bài thơ bắt đầu với âm thanh của chim hót, biểu tượng cho mùa hè, đánh thức nhiều cảm xúc trong lòng tác giả.

+ 'Ta… lòng': Câu thơ như lời thú tội, đầy uất ức.

+ Tác giả sử dụng nghệ thuật 'nghe' để cảm nhận mùa hè tới.

=> Ở trên, nhà thơ đã mô phỏng ngày hè đầy sắc màu, âm thanh bằng trí tưởng tượng và thực tế: phải chịu đựng trong lòng nhà tù tăm tối, u ám => Tác giả chỉ có thể nghe thấy tiếng hè gọi gắt bên trong.

- Tố Hữu sử dụng một chuỗi từ mạnh mẽ để diễn tả cảm xúc uất ức của mình:

+ 'Đạp vỡ': Tâm trạng uất ức, muốn phá hủy tất cả để thoát khỏi vòng vây của nhà tù lạnh leo --> Nghe thấy cả tiếng than khát vọng tự do.

+ 'Kết cục uất': Sự ngột ngạt đã đạt đến đỉnh điểm trong lòng, uất hận nghẹn ngào phát ra thành lời khi đứng giữa bốn bức tường nhà giam.

=> Tâm trạng của người tù bức bối, uất hận đến nghẹn ngào. Những người tù trẻ muốn được tự do, thoát ra ngoài, trở lại với thiên nhiên tươi đẹp, với những người bạn thân thiết - Nhưng không thể (vô vọng).

- Nhà thơ sử dụng một chuỗi từ biểu cảm 'ôi, thôi, làm sao' để diễn tả cảm xúc dâng trào cực điểm trong tâm hồn, sự phẫn uất tới cùng cực.

- Câu thơ 'Ngột làm… thôi': Tiếng kêu đau khổ khi bị giam giữ, sự phẫn uất đến tận cùng.

- Kết thúc bài thơ là tiếng chim tu hú: Lời thúc giục, mời gọi đến việc tận hưởng tự do, tận hưởng cuộc sống mùa hè (So sánh với tiếng chim tu hú ở đầu bài thơ).

=> Niềm mong muốn tự do đã khiến ông trở nên căm phẫn với cả tiếng chim bên ngoài cửa sổ. Ông trách móc 'con chim… kêu rống' khiến ông càng nhớ nhung đến cuộc sống tự do.

- Nhịp thơ nhanh, dồn dập 6/2, 3/3 được Tố Hữu sử dụng cũng thể hiện tâm trạng căm tức tột cùng của ông.

- Kết luận tổng:

+ Chỉ với bốn câu thơ, Tố Hữu đã làm cho chúng ta nhận ra tâm trạng cũng như mong muốn tự do khi bị giam trong ngục.

III. Phần kết:

- Xác nhận lại tâm trạng của nhà thơ và mong muốn mãnh liệt của ông.

Phân tích tâm trạng bức bối, khao khát tự do - Mẫu 1

Dòng thơ đầu tiên mô tả cảnh hè trên quê.

Mở đầu là cảnh mùa hè với tiếng chim tu hú gọi bầy. Tiếng chim tu hú như lời triệu hồi của mùa hè, vang lên trong nhà tù, đánh thức những ký ức sáng sủa, rực rỡ về mùa hè trong tâm trí nhà thơ.

Nhờ sức tưởng tượng, nhà thơ vẽ ra một bức tranh màu sắc sáng rực rỡ và âm thanh tươi vui của thiên nhiên khi hè về. Tiếng chim tu hú vang xa thúc đẩy, tiếng ve râm ran và tiếng sáo diều reo vang trên bầu trời. Ánh nắng rực rỡ 'đổ bộ', màu vàng tươi của bắp vàng, màu vàng rực rỡ của lúa chín. Xen vào những mảnh màu sáng rực rỡ ấy là mảnh không gian xanh thăm thẳm của bầu trời.

Bầu trời mênh mông, cao ngất ngưởng.

Cần lưu ý rằng đây là phần mô tả về cảnh thiên nhiên khi mùa hè bắt đầu. Nó thể hiện sự phồn thịnh, tươi sáng của mùa hè và tất cả đều dần chuyển sang giai đoạn chín muồi, hứa hẹn. 'Lúa đã chín, trái cây dần ngọt', 'bắp vàng như mật'. Cũng như tác giả đang bước vào giai đoạn tuổi trẻ đầy sức sống, tràn đầy hy vọng và hứa hẹn, đồng thời là thời điểm gặp gỡ với lý tưởng cách mạng và nhiệt huyết với hoạt động.

Do đó, tiếng gọi của chim tu hú khi mùa hè đến đã đánh thức trong lòng người tù một tâm trạng bức bối, uất ức, và một khát khao hừng hực muốn thoát ra khỏi chốn giam cầm:

Nghe tiếng hè reo vui lòng
Chân muốn đạp đổ nhà tù, hỡi mùa hè!
Uất ức đến tận cùng, muốn tự do!

Bài thơ ngắn (chỉ có 10 dòng thơ) mô tả rất sống động về cảnh thiên nhiên khi mùa hè về: có âm thanh sôi động, phấn khích, có ánh nắng rực rỡ, màu sắc tươi tắn, không gian cao vút và sống động của bầu trời xanh với hình ảnh sáo bay... Bức tranh thiên nhiên đó không chỉ là mô tả thực tế mà còn chứa đựng ý nghĩa biểu tượng: sự mong mỏi của người tù trẻ tuổi về cuộc sống tự do, sự nhạy cảm và lòng yêu cuộc sống của tác giả.

Phân tích tâm trạng bức bối, khao khát tự do - Mẫu 2

Tố Hữu là một nhà thơ nổi bật trong lịch sử thơ ca Cách mạng và kháng chiến. Thơ của ông kết hợp giữa cuộc sống cách mạng và nghệ thuật thơ. Ông đã nhận thức được ý nghĩa của Cách mạng từ rất sớm, coi nó như 'ánh sáng lý tưởng' của cuộc sống. Khi bị giam giữ tại nhà tù Thừa Phủ, Huế, với tâm trạng bức bối và khao khát tự do bỏng cháy, ông đã sáng tác bài thơ “Khi con tu hú”. Bài thơ là biểu hiện của tình yêu cuồng nhiệt của ông dành cho cuộc sống và đặc biệt là mong muốn tự do đến mức cháy bỏng trong lòng được thể hiện qua từng dòng thơ, đặc biệt là bốn câu cuối cùng:

'Nghe hè vang vọng trong lòng
Chân muốn đạp tan nhà tù, hỡi mùa hè!
Uất ức cách nào, đau khổ thôi
Con chim tu hú ngoài kia vẫn kêu!'

Bài thơ bắt đầu bằng tiếng chim tu hú – biểu tượng của mùa hè, thường gọi nhau để báo hiệu mùa hè đến. Tiếng chim đó vươn lên giữa lúc tác giả bị giam giữ trong những bức tường lạnh lẽo của nhà tù, tạo ra cảm giác ngột ngạt, bức bối cho ông. Bằng sức tưởng tượng, trong nhà tù, Tố Hữu đã vẽ lên bức tranh mùa hè sống động, với âm thanh, màu sắc và hình ảnh đặc trưng của mùa hè. Đoạn thơ chỉ với sáu câu là một bức tranh rực rỡ, sống động và thực tế, nhưng trong khi đó, hoàn cảnh khắc nghiệt của tù đày đang khiến Tố Hữu cảm thấy đau khổ, bức bối và khao khát thoát ra, trở lại với cuộc sống bên ngoài.

'Nghe tiếng hè reo trong lòng'

Mùa hè đã đến, đã thức tỉnh, nổi 'dậy' ngoài khung cửa sổ, nhưng người tù vẫn không thể trải nghiệm những khoảnh khắc tuyệt vời ấy. Điều này khiến cho sự bực bội trong lòng Tố Hữu leo thang cao hơn. Câu thơ than vãn, buồn bã, tràn đầy thất vọng. Tố Hữu khai thác sâu sắc nghệ thuật chuyển đổi cảm giác, cảm nhận mùa hè thông qua thính giác thay vì thị giác, xúc giác như thường lệ. Bởi vì hoàn cảnh ngục tù đã cướp đi khả năng nhìn thấy không gian mùa hè ở bên ngoài. Tất cả chỉ có thể tưởng tượng, trải nghiệm, 'nghe' tiếng mùa hè vẫy gọi trong lòng thôi.

Mùa hè đã đến nhưng ông không thể chạm vào, có lẽ điều đó khiến cho tâm trạng bức bối của nhà thơ trở nên cao trào hơn, khiến ông khao khát tự do hơn bao giờ hết. Bốn bức tường kín mít che khuất tầm nhìn của ông, che mất sự tự do ông luôn ấp ủ, vì thế, nhà thơ muốn phá tan mọi thứ, đạp nát hết để được ra ngoài, trở về với thiên nhiên, với cuộc sống tươi đẹp và tự do bên đồng đội của mình:

'Chân muốn đạp tan phòng giam, hè ơi!
Ngột làm sao, chết uất thôi'

Tố Hữu sử dụng hai động từ mạnh mẽ ở hai câu thơ này để diễn đạt cảm xúc bùng nổ của mình. Ông muốn 'đạp tan' phòng giam lạnh lẽo, để bước ra ánh sáng mà ông luôn khao khát. Tiếng thét đầy đau khổ của người tù muốn phá nát, đập tan hết để được thoát ra, để sống tự do. Sự bực bội khi bị giam giữ đã khiến nhà thơ cảm thấy như 'chết uất thôi'. Trong sự ngột ngạt này, ông uất ức, bức bối, muốn phá vỡ xiềng xích để hướng đến tự do, trở lại với cuộc sống bên ngoài.

Tố Hữu cũng sử dụng một loạt từ ngữ cảm thán trong bốn câu thơ này để thể hiện cảm xúc cuồn trào trong lòng. Các từ cảm thán liên tiếp như 'ôi, thôi, làm sao' như muốn thể hiện cảm xúc đang dâng trào mạnh mẽ trong tim, cảm giác tự do đang thúc đẩy mạnh mẽ trong lồng ngực người tù trẻ tuổi.

Và câu thơ 'Ngột làm sao, chết uất thôi' như một tiếng kêu đầy đau khổ, đầy bức bối khi bị tước đi tự do và khao khát cháy bỏng được thoát ra ngoài, được tự do.

Như chúng ta thấy, bài thơ được mở đầu là tiếng chim tu hú, nó là thứ khơi gợi, đánh thức, làm bừng tỉnh, sống động tâm hồn của nhà thơ. Nó cũng như tiếng gọi tha thiết của cuộc sống tự do ngoài khung cửa sổ với người cộng sản. Và tiếng chim tu hú ở câu thơ kết bài thơ lại dồn dập hơn như một lời thúc giục, lời mời gọi tha thiết khiến ông càng cảm thấy ngột ngạt, bức bối hơn xiết bao! Ông khao khát tự do biết chừng nào, mà tiếng chim bên ngoài kia thật lảnh lót, gọi mời khiến ông trở nên bực bội, tức tối hơn bởi ông chẳng thể ra ngoài mà hòa mình vào tiếng gọi ấy. Lời thơ cuối như một lời trách cứ, hờn dỗi với tiếng chim tu hú ngày hè:

'Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!'

Con chim 'cứ kêu' khiến người tù Cách mạng trẻ tuổi càng thổn thức, dằn vặt hơn bao giờ hết. Bởi ông đang da diết nhớ sự tự do, nhớ tới cuộc sống tươi đẹp ngoài kia. Nhịp thơ 6/2, 3/3 được nhà thơ sử dụng triệt để như muốn đặt vào trong đó tất cả những xúc cảm, những bức bối và khao khát tự do tới cháy bỏng của mình.

Bốn câu thơ cuối của bài thơ Khi con tu hú đã bộc lộ thật rõ ràng những xúc cảm đầy ngột ngạt, bức bối của Tố Hữu khi phải chịu cảnh tù đày trong bốn bức tường nhà giam Thừa Phủ. Hòa vào trong từng câu thơ là khát vọng tự do mãnh liệt, tới chảy bỏng khi ông nghe thấy những thanh âm tiếng chim vang vọng qua khung cửa sổ ngoài kia.

Chỉ bằng bốn câu thơ ngắn ngủi, Tố Hữu đã thể hiện hết được những cảm xúc, những tình cảm, những bức bối, ngột ngạt và cả khao khát tự do cháy bỏng của mình. Qua đó, ta có thể hiểu rõ hơn về hoàn cảnh đau khổ của những người tù Cách mạng và nguồn sống mãnh liệt luôn sục sôi trong họ.

Phân tích tâm trạng bức bối, khao khát tự do - Mẫu 3

Tâm trạng của người tù khao khát cuộc sống mùa hè ở bên ngoài: Thể hiện qua bức tranh mùa hè. Tiếng chim tu hú đã mở ra cả một bức tranh mùa hè tươi đẹp trong tâm tưởng người tù cách mạng. Sáu câu thơ đầu miêu tả cảnh thiên nhiên mùa hè (âm thanh: tiếng chim tu hú, tiếng ve, tiếng sáo diều,... những âm thanh đặc trưng cho mùa hè báo hiệu một sự sống tưng bừng, rộn rã; sản vật: lúa chiêm chín, trái cây ngọt, bắp vàng hạt,... sản vật đang ở thời kỳ sinh sôi nảy nở; không gian: trời xanh cao rộng, sân đầy nắng,...).

Những hình ảnh tiêu biểu của mùa hè đã được khắc họa. Tiếng chim tu hú đã thức dậy, nở ra và bắt nhịp cho sự sống: mùa hè rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu, không gian bao la khoáng đạt,... trong cảm nhận người tù. Tất cả thể hiện tình yêu tha thiết với cuộc sống, sự nhạy cảm với những biến động của đất trời trong tâm hồn người tù. Người tù ở đây khao khát cuộc sống mùa hè ở bên ngoài, muốn được hòa nhập với thế giới tự do ấy.

Tâm trạng đau khổ, uất ức, ngột ngạt, khao khát tự do của người tù: Bốn câu thơ cuối, tâm trạng người tù được thể hiện trực tiếp. Tác giả sử dụng những từ ngữ gây ấn tượng mạnh để miêu tả (đạp tan phòng, chết uất), nhiều từ ngữ cảm thán (ôi, thôi, làm sao). Nhịp điệu câu thơ ngắt bất thường: nhịp 6/2 (Mà chân muốn đạp tan phòng / hè ôi), nhịp 3/3 (Ngột làm sao / chết uất thôi). Người tù cảm thấy ngột ngạt đến cao độ muốn hành động: chân muốn đạp tan phòng. Tâm trạng ấy thể hiện sự khao khát đến tột cùng cuộc sống tự do, muốn thoát khỏi căn phòng giam tù ngục của người tù.

Tâm trạng chủ đề trong bài thơ là mong muốn tự do, tiếng chim tu hú chính là lời kêu gọi của tự do đối với người tù trẻ tuổi. Tiếng chim tu hú ở đầu bài thơ đã làm cho người tù nhớ về sự sống sôi động của mùa hè, mong muốn tham gia vào mùa hè và cuộc sống ở bên ngoài, nhưng ở cuối bài thơ, tiếng chim đó khiến người chiến binh giam cầm cảm thấy đau khổ, tức giận vì mất tự do.

Thể thơ lục bát uyển chuyển, mềm mại, linh hoạt đã thành công trong việc thể hiện cảm xúc của người chiến binh. Giọng điệu thơ liền mạch, tự nhiên, nhất quán khi vui vẻ, khi buồn bã phản ánh chính xác tâm trạng của nhân vật trữ tình.