Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên

Đề bài: Phân tích tâm lý của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên

Bài văn mẫu Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên

I. Cấu trúc Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên (Chuẩn)

1.  Khởi đầu:

 Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

2. Phần chính:

a.  Nội dung đoạn trích

-   Tọa độ: Câu 723 đến 756
-   Thông tin chi tiết:
+ Sau đêm thề nguyền với Kim Trọng, gia đình của Thuý Kiều trải qua những biến cố khó khăn, Kim Trọng ở Liễu Dương đau buồn chịu tang chú.
+ Gia đình của Thuý Kiều bị mất tài sản, cha và em trai bị bắt nên Kiều buộc phải bán mình để giải cứu cha.
+ Trước khi ra đi, Kiều nhờ Thuý Vân thực hiện duyên cho Kim Trọng với tâm hồn đau đớn, giằng xé...(Tiếp tục)

>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên tại đây.

II. Mẫu Bài văn Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên
 

1. Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên, mẫu 1 (Chuẩn)

Tình yêu đầu luôn tỏa sáng và tươi đẹp. Nhưng với Thuý Kiều, tình yêu ấy lại chứa đựng bao đau khổ, xót thương không nguôi. Mối tình đầu tuyệt vời của nàng với Kim Trọng đã bị chia cắt bởi những biến cố gia đình đau lòng. Để bảo toàn truyền thống hiếu thảo, nàng quyết định nhường mối duyên cho em gái, Thuý Vân, để Vân có thể trả ơn cho Kim Trọng. Đoạn trích Trao duyên là bức tranh tuyệt vời về sự đau đớn và giằng xé trong tâm hồn của Kiều khi phải buông mình khỏi mối tình sâu đậm.

Đoạn trích Trao duyên, từ câu 723 đến câu 756 trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du, kể về những biến cố trong gia đình Kiều sau đêm thề nguyền với Kim Trọng. Gia sản bị tịch thu, cha và em trai bị bắt. Trước khi rời đi, Kiều nhờ em gái, Thuý Vân, trả nghĩa cho Kim Trọng. Trích đoạn là tác phẩm nghệ thuật thể hiện rõ sự đau đớn và giằng xé tinh tế trong tâm lý của Thúy Kiều.

Đêm trước khi rời đi, Kiều lẻ loi trong bóng tối. Nàng đau lòng vì bản thân, đau lòng vì mối tình dang dở với Kim Trọng. Kiều luôn tự trách mình, cảm thấy là nguyên nhân của nỗi đau cho chàng:

“Công trình biểu tượng biết bao
Vì ta trung thành với người hồ đồ!
Thề nguyền chưa kịp hoàn thành
Lỗi lầm chỉ mới đã quá đủ!”

Kiều mang trên vai gánh nặng tội lỗi dù tình cảm của họ là sự tự nguyện. Dưới ánh đèn mờ, nàng khóc thương cho số phận và tình cảm của mình. Tâm trạng Kiều rối bời và dằn vặt. Nàng nhận ra chỉ còn một cách để cứu vãn, dù chỉ là một phần của mối duyên của mình, đó là nhờ Thuý Vân trao lại cho Kim Trọng. Vân sẽ giúp nàng kết nối với Kim Trọng, hai người như chị em, và Vân sẽ trở thành người thay thế cho nàng.

Khi Thuý Vân nhìn thấy vẻ buồn bã của Kiều, Vân hỏi Kiều về câu chuyện, và Kiều trả lời:

“Lòng đau thắt lại, mối duyên vẫn còn vướng mãi
Đánh rơi lời thề, lòng vẫn phải chung một nhà
Mở lời cũng e ngại, thẹn thùng làm sao đây
Tâm hồn gian nan, trao duyên với ai?”

Kiều bắt đầu nói trong sự thẹn thùng và e ngại, vì đây là câu chuyện riêng tư của nàng, không phải ai cũng hiểu và nghe được. Kiều cực kỳ cẩn trọng, chọn lựa từ ngữ tỉ mỉ khi nói với em gái:

“Chỉ hy vọng em hiểu lòng
Chị đây xin chân thành lạy em đôi lời”

Câu nói này làm nổi bật sự e dè và thận trọng, cũng như tầm quan trọng của câu chuyện mà Kiều muốn chia sẻ với em. Nàng chọn cẩn thận từng từ, ngần ngừng khiến câu chuyện trở nên quan trọng hơn. Một lời “chỉ hy vọng” phản ánh sự nghi ngờ, lo lắng, còn “chân thành lạy em đôi lời” là sự tôn trọng đặc biệt, thậm chí nằm ngoài dự kiến khi Kiều sử dụng những hành động tôn kính dành cho người có địa vị cao với em gái, Thuý Vân.

Kiều rất khôn ngoan và tinh tế khi đặt vấn đề với Vân trong câu chuyện của mình. Những lời nói của nàng không chỉ làm cho Vân cảm nhận được sự quan trọng của việc nàng muốn nhờ vả mà còn thể hiện nỗi đau và tuyệt vọng của Kiều trong từng từ ngữ.

Sau những lời khó khăn ban đầu, Kiều chia sẻ nỗi lòng với em về mối tình đẹp đẽ với chàng Kim:

“Giữa đường đời gập ghềnh
…
Mỉm cười, tình vẫn thơm lây nồng nàn”

Mỗi từ, mỗi câu là một kí ức về mối tình đầu tinh khôi và trọn vẹn của nàng. Những hẹn ước, thề nguyền dưới ánh trăng vẫn còn nguyên vẹn, nhưng nàng phải “đứt gánh”. Câu thơ ngân nga như lời tâm sự của Kiều về nỗi đau khó lựa chọn giữa trách nhiệm hiếu thảo và tình cảm:

“Những sóng gió trái ngang
Tình hiếu lẽ lớn nhất bề vẹn hai”

Ở tình thế nan đối, Kiều đã quyết định chọn hiếu thảo, bán mình để cứu cha em. Tuy nhiên, trong lòng nàng vẫn còn mối tình với Kim – một nghĩa khó có thể trả hết. Mỗi câu, mỗi chữ là biểu hiện của đau khổ không ngừng trong trái tim Kiều. Nàng van em gái, hãy thay mình để kết duyên, trả nghĩa cho Kim thay vì nàng. Nếu như vậy, dù nàng phải đối mặt với cái chết thê thảm nhất, nàng cũng sẽ hạnh phúc.

Những lý lẽ trao duyên của Kiều chặt chẽ, thông minh nhưng ẩn sau đó là sự dằn vặt và xót xa cho mối tình đầu của nàng.

Khi đã nói hết lý lẽ trao duyên, Kiều lặng lẽ giao cho em hết những ký ức tình yêu của mình:

“Bức vằn và tấm mây
Duyên này giữ của chung
Dù em là vợ hay chồng
Xoá những mệnh trời đau lòng không quên
Mất người chỉ là chút tin
Nhạc đàn và hương nguyên ngày xưa'

Trong lời thơ nguyên văn, Kiều như một người tỏ ra bình tĩnh, phân tích cho Vân nghe về mọi sự dằn vặt, đau xót nàng cất giữ trong lòng. Tuy nhiên, ở đây, Kiều không thể kiềm chế được cảm xúc nữa. Những câu thơ như tiếng nấc nghẹn của nàng khi truyền đạt những kỉ vật cho em gái. Kiều trao hết, trao mối duyên này đi, tạo ra cho mối duyên giữa Vân và Kim Trọng. Nhưng những kỉ vật này, hãy xem chúng là “của chung”, của cả ba người. Càng nói, Kiều càng đau xót cho số phận mình, tự nhận mình là một kẻ “bạc mệnh”. Nàng thậm chí cảm nhận được tương lai của mình đầy mịt mù, chỉ thấy cái chết là rõ ràng nhất.

'Mai sau dù có bao giờ
Đốt lo hương ấy so tơ phím này
Nhìn ra ngọn cỏ lá cây
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về
Hồn còn mang nặng lời thề
Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai
Dạ đài cách mặt khuất lời
Rưới xin giọt nước cho người thác oan'

Trong khi Vân và Kim hạnh phúc với mối duyên mới, Kiều tưởng tượng mình như một linh hồn lạc lõng nơi thế gian. Mặc dù “nát thân bồ liễu” nhưng linh hồn Kiều vẫn gắn bó với lời thề sắt son cùng Kim Trọng, không bao giờ quên. Đây là một mâu thuẫn, khi nàng từng nói nếu Vân giúp mình, nàng sẽ “ngậm cười chín suối” ngay cả khi thân thể đã “thịt nát xương mòn”. Nhưng giờ đây, khi nàng trả nợ tình duyên, nàng không hề thanh thản mà còn đau đớn và nặng nề hơn trước. Nàng nhận ra sự bạc bẽo của số phận và tương lai mờ mịt, oan trái khiến tâm hồn nàng trở nên mơ hồ. Những từ ngữ của nàng như lời của một linh hồn vọng lại từ thế giới bên kia.

Trong từng lời nói của Kiều hiện lên sự giằng xé, tiếc nuối không dứt khi phải trao mất mối duyên tình sâu sắc. Đồng thời, nàng chứa chất nỗi đau xót, cảm giác tiêu cực về số phận bạc bẽo và tương lai mờ mịt không có lối thoát.

Trong bức tranh đau đớn của nỗi nhớ, Kiều tỏ ra bất lực và thốt lên những lời đau đớn về mối duyên dang dở, về số phận của mình:

“Giờ đây trâm gãy, gương tan,
Kể làm sao xiết được muôn vàn tình ân!
Trăm nghìn lời cầu chúc phúc cho tình yêu, nhưng mối duyên ngắn ngủi chỉ là như vậy thôi!
Phận sao khắc nghiệt như vôi!
Đã đành nước chảy hoa trôi, lỡ làng.
Ôi Kim Trọng! Hỡi Kim Trọng!
Thôi thôi, thiếp đã phụ chàng từ đây!”

Bây giờ, trong thực tại của nỗi nhớ về Kim Trọng, Kiều chỉ nhìn thấy sự tan vỡ, những đau thương như “trâm gãy, gương tan”. Mặc dù biết mọi nỗ lực đều vô ích, nhưng trái tim Kiều vẫn đau xé khi nhìn nhận về sự “phận” bạc bẽo của mình, để mối tình và trái tim kia “lỡ lãng”. Kiều thừa nhận lỗi lầm, tiếc nuối với tình lang của mình trông chua xót và đau đớn. Cuối cùng, nàng không thể kiềm chế được nữa, lời thốt lên nghẹn ngào và đau đớn quằn quại:

“Ôi Kim Trọng! Hỡi Kim Trọng!
Thôi thôi, thiếp đã phụ chàng từ đây”

Tiếng nấc nghẹn của Kiều là sự bộc lộ tâm trạng đau đớn đầy cảm xúc của nàng, tới mức gần như mê sảng. Nỗi đau chia cắt nhân lên gấp bội, lên tới đỉnh điểm.

Đoạn kết kịp lại trong nỗi đau thương quằn quại của con người Kiều, không vì bản thân mình mà vì người nàng yêu, vì tình lang của mình. Tâm hồn nàng chứa đựng sự vị tha, nhân ái vô bờ, nàng mong muốn hạnh phúc cho người mình yêu, sẵn sàng hi sinh cho người đó.

Đoạn trích Trao duyên tận dụng ngôn ngữ sắc sảo để thể hiện một cách chân thực tâm trạng của Thuý Kiều khi phải trao đi mối duyên đậm đà với Kim Trọng. Nguyễn Du tài năng khiến cho mỗi động từ, mỗi ngôi từ trở nên sống động, tạo nên một tác phẩm đong đầy cảm xúc. Điều này giúp chúng ta cảm nhận hết sự đau đớn, giằng xé và nghẹn ngào trong tâm hồn Kiều.

2. Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên, mẫu 2 (Chuẩn)

Nguyễn Du đã thành công trong việc miêu tả nội tâm nhân vật trong Truyện Kiều, điều này rõ ràng trong đoạn Trao duyên. Thông qua ngôn từ biểu đạt, tác giả đã tinh tế khắc họa tâm trạng của Thúy Kiều, với đau đớn dở dang về số phận. Sự biến động tinh tế trong tâm lý của Kiều qua từng lời nói, hành động khiến độc giả cảm nhận sâu sắc hơn về nhân vật.

Bắt đầu đoạn trích, Kiều bày tỏ tâm trạng buồn tủi, đau đớn khi nương tựa vào em gái để tạo ra một mối duyên mới cho mình:

'Cậy em, em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.”

Lời Kiều phản ánh sự chân thành và tình cảm sâu sắc. 'Cậy em' là niềm tin và hy vọng cuối cùng. Nàng chỉ tin tưởng Vân có thể chắp cánh cho mối duyên mới. Hành động 'lạy', 'thưa' có vẻ lạ lùng nhưng lại thể hiện sự sẵn sàng hy sinh vì tình cảm và tin cậy tuyệt đối vào em gái. Kiều biết rằng điều này không dễ dàng, nhưng bất kỳ lựa chọn nào cũng đồng nghĩa với sự đau đớn và hy sinh. Kiều đã nói ra điều này với hy vọng Vân sẽ hiểu và chấp nhận nhiệm vụ quan trọng.

'Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kỳ
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai'

Kiều chia sẻ với em về tình hình hiện tại. Tình yêu giữa nàng và Kim đã đứt gánh giữa đường, và nàng muốn em giúp chắp vá mối duyên mới. Những từ ngữ như 'quạt ước', 'chén thề' tái hiện những kí ức hạnh phúc nhưng đồng thời làm nổi bật nỗi nhớ và nuối tiếc. Kiều đã phải đối mặt với sự lựa chọn giữa hiếu và tình, và lời nói này là cách nàng thể hiện tâm trạng và mong đợi với em gái.

'Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây'

Với Kiều, thanh xuân đã trôi qua, nàng đành hy sinh bản thân để giữ lấy tình cảm gia đình. Vân, còn trẻ trung, có thể tận hưởng tuổi xuân và yêu thương Kim Trọng. Kiều mong em hãy chăm sóc và chia sẻ tình yêu với Kim, để nếu nàng phải chết, cũng có thể điều đó sẽ là niềm vui trong sự an bình.

Lời thốt ra từ trái tim Kiều như là những giọt nước mắt của tình cảm sâu sắc. Tình yêu chân thành với Kim Trọng khiến nàng đau đớn khi phải chia tay. Dù cậy nhờ em, nhưng lời nói đầy nuối tiếc, trong nỗi đau chấp nhận buông bỏ tình yêu, nàng trao kỉ vật tình yêu như một cách để lưu giữ những kí ức đẹp nhất.

'Chiếc vành với bức tờ mây
Duyên này thì giữ, vật này của chung
Mai sau dù có bao giờ,
Đốt lò hương ấy, so tơ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây,
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.
Hồn còn mang nặng lời thề,
Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai'

Nỗi đau đớn của việc trao đi những kỉ vật tình yêu được thể hiện qua từng từ, từng câu. Kiều trao em chiếc vành và bức tờ mây với hy vọng duyên này sẽ được giữ lại. Tuy nàng chấp nhận mối duyên mới, nhưng trong trái tim nàng vẫn là của chàng Kim. Kiều thể hiện tình cảm chân thành và lòng chung thủy dù đối diện với sự hy sinh.

'Gửi tình quân trăm nghìn lạy,
Tơ duyên ngắn ngủi chỉ vậy thôi.
Phận sao phận bạc, chẳng vôi!
Dòng nước chảy đi, hoa trôi mất làng.
Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!
Thôi thôi! Thiếp phụ chàng từ đây.'

Mặc dù Kiều yêu Kim Trọng, nhưng nàng lại tự trách bản thân đã làm tổn thương chàng. Hành động 'trăm nghìn gửi lạy' như một lời xin lỗi, tạ lỗi cho sự ngắn ngủi của tơ duyên và nỗi đau về số phận. Trong tiếng gọi đầy xót xa, Kiều thốt lên:

'Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!
Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây.'

Tiếng gọi 'Kim Lang' chứa đựng cả nỗi nhớ, nỗi đau giữa những lời trách móc bản thân và lòng trung thành của Kiều. Bằng hai tiếng chân thành, nàng thể hiện tình cảm sâu sắc đối với Kim Trọng.

'Thiếp đã phụ chàng từ đây, thôi thôi.'

Cuối cùng, Kiều vẫn nghĩ đến hạnh phúc của người mình yêu, và tự trách chính mình về sự phụ bạc.

Trích đoạn Trao duyên, mặc dù chỉ là một phần nhỏ, nhưng nó đóng góp lớn vào thành công của Truyện Kiều. Nỗi đau giằng xé trong tình yêu của Kiều được miêu tả chân thực, thể hiện sự mạnh mẽ và chân thành của một người phụ nữ.

'Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn trích Trao duyên, mẫu 3 (Chuẩn)'

'Truyện Kiều' của Nguyễn Du là tác phẩm vô cùng kiệt xuất trong văn học Việt Nam. Nó không chỉ góp phần làm nên văn hóa dân tộc mà còn là bức tranh chân thực về xã hội bất công, đồng thời thể hiện sự thấu hiểu và đồng cảm với số phận, đặc biệt là của phụ nữ. Tác phẩm không chỉ nổi bật về nội dung mà còn chứa đựng những biện pháp nghệ thuật tinh tế của Nguyễn Du, đặc biệt là bằng cách sử dụng ngôn ngữ độc thoại nội tâm và các cuộc đối thoại để thể hiện tâm trạng và tính cách của nhân vật.

Thúy Kiều, một cô gái có tất cả: gia đình quý phái, vẻ đẹp xuất sắc, trí tuệ hơn người và một tình yêu tuyệt vời với Kim Trọng. Nhưng chỉ sau một biến cố, tất cả tan biến. Kiều trở thành người yếu đuối trong xã hội, không kiểm soát được vận mệnh của mình. Bán mình để cứu gia đình, nàng trải qua bi kịch không chỉ trong tình yêu mà còn trong sự phụ lòng. Dù đã trao duyên cho Thúy Vân, nhưng đau đớn vẫn đeo bám, khiến Kiều cảm thấy tiếc nuối cho tình duyên dang dở và số phận bản thân.

'Cậy em em có chịu lời, ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa. Giữa đường đứt gánh tương tư, keo loan chắp mối tơ thừa mặc em. Kể từ khi gặp chàng Kim, khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề. Sự đâu sóng gió bất kỳ, hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai. Ngày xuân em hãy còn dài, xót tình máu mủ, thay lời nước non. Chị dù thịt nát xương mòn, ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây.'

Trong 12 câu thơ đầu, Thúy Kiều thể hiện sự trưởng thành, thông minh và quyết đoán trong quyết định trao duyên. Cô đã suy tính kỹ lưỡng, chu đáo, nhưng đau đớn vẫn ẩn sau ánh mắt, khiến cho tình cảm và tâm trạng của Kiều trở nên đậm chất đời sống.

Đối diện với em gái nhỏ, Kiều nhẹ nhàng mở lời 'cậy' nhờ, khiêm tốn và dè dặt. Nàng không ép em theo thân phận chị, mà tôn trọng em như một người cần giúp đỡ. Bằng cách nhờ như vậy, Kiều vừa nhắc nhở về sự quan trọng của sự việc và khó khăn sắp đối mặt, vừa thể hiện lòng mến khách đối với Kim Trọng.

Dù tình yêu tan vỡ, Kiều vẫn muốn trân trọng và trao duyên cho người mà nàng tin tưởng. Lời 'Giữa đường đứt gánh tương tư, keo loan chắp mối tơ thừa mặc em' thể hiện quyết đoán của Kiều. Tuy nhiên, đau đớn vẫn ẩn sau ánh mắt mạnh mẽ, để chuyện trao duyên diễn ra êm đẹp và để em gái không phải chứng kiến bản thân yếu đuối.

Kiều giải thích cho em về biến cố trong gia đình và lý do phải trao duyên. Nàng chọn hiếu đạo và từ bỏ tình yêu. Thúy Kiều muốn đền đáp những tình nghĩa cũ, trân trọng tình yêu với Kim Trọng và mong em gái nối duyên để nàng an tâm về tương lai của chàng.

Kiều trân trọng đến tận cùng trong chuyện trao duyên. Thậm chí 'thịt nát xương mòn', nàng vẫn chấp nhận trả giá. Tâm sự của Kiều thể hiện sự hiểu biết lý lẽ, lòng nhân ái và lòng xót thương cho em gái. Nàng dành tâm sức để trao duyên, đền đáp những điều thiêng liêng, thể hiện lòng mạnh mẽ và đau đớn của một con người sống với những biến cố khó khăn.

'Bức tờ mây và chiếc vành,
Duyên này giữ lại, vật này của hai ta.
Dù là vợ hay là chồng,
Đau lòng mệnh bạc vẫn nhớ mãi!
Mất người chỉ còn chút tin,
Phím đàn và hương nguyền ngày nào.'

Thúy Kiều trao những kỷ vật của mình và Kim Trọng cho em gái để hoàn tất trao duyên. Mặc dù buông bỏ nhưng lời nói của nàng vẫn thể hiện sự mâu thuẫn, tiếc nuối và ích kỷ. Mất tình yêu, nàng vẫn giữ lại chút níu kéo trong mối duyên để an ủi lòng mình.

Thúy Kiều, đáng thương vì khổ ải tuổi trẻ, trao những tín vật như 'phím đàn' và 'mảnh hương nguyền' với mong muốn hạnh phúc cho Thúy Vân và Kim Trọng. Nàng giữ lưu luyến với ngôi nhà và những người thân, mong rằng sẽ luôn là một phần nhỏ trong cuộc sống của họ.

'Mai sau, dù thế nào đi chăng nữa,
Đốt lò hương ấy, so với tơ phím này.
Nhìn ra cỏ cây gió bay,
Nếu có gió, thì nhớ đến chị.
Hồn vẫn mang lời thề kín,
Nát thân cây bồ liễu, đền nghì trúc mai.
Dạ đài cách xa, giấu lời,
Này, hãy rót chén nước cho người thác oan.'

'Càng đọc, tâm trạng Kiều càng trở nên nặng nề, u uất, buồn thảm và tuyệt vọng hiện hữu trong từng câu chữ. Thúy Kiều dường như không chỉ tâm sự về hậu sự cuộc đời mình, mà còn như là kẻ đang dạo bước vào cõi chết. Tâm trạng buồn thảm, tuyệt vọng đến nỗi nàng dặn dò em gái nghe những lời ảm đạm và thiếu não.'

Thúy Kiều nhắc nhở Vân rằng nếu cùng Kim Trọng gặp chuyện gì đó, gẩy đàn và đốt hương, nếu cảm nhận tiếng gió hiu hiu quanh cỏ cây, đó là dấu hiệu của hạnh phúc. Lời này như là nhắc nhở đến cái chết oan ức, nhưng tâm hồn Kiều vẫn muốn quay về bên cạnh Vân và Kim Trọng, mong họ giải nỗi oan cho chị.

'Bây giờ trâm gãy, bình tan,
Làm sao giải quyết muôn vàn tình cảm!
Trăm nghìn lời cầu nguyện tới quân
Duyên tơ ngắn ngủi chỉ đến đây thôi.
Phân số phận bạc như vôi?
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.
Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!
Thôi, thiếp đã phụ chàng từ đây!'

Những dòng thơ cuối cùng là lời nói lên nội tâm đau đớn của Thúy Kiều. Nàng thổn thức với việc trâm gãy và tình cảm tan vỡ. Kiều và Kim Trọng dường như đã hết duyên, mối tình như trâm vàng, bình ngọc, giờ đã tan tác, không thể hàn gắn. Điều này làm cho Kiều thêm đau đớn, phần vì mất tình yêu, phần vì tội lỗi bội ước và những lời thề ái ân với Kim Trọng.

Trước cảnh day dứt, tủi khổ, Thúy Kiều không còn cách nào khác để tạ tội với Kim Trọng, chỉ có thể “Trăm nghìn gửi lạy tình quân”, lời tạ lỗi duy nhất mà Kiều có thể làm. Kiều tự nhủ với bản thân “Tơ duyên ngắn ngủi có từng ấy thôi” để đỡ phần đau đớn và gửi lời chia buồn đến Kim Trọng.

Thúy Kiều thông qua bi kịch tình yêu và gia đình, nhìn nhận thấu đáo về cuộc đời và thân phận của mình. Câu thơ “Phận sao phận bạc như vôi/Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng” thể hiện tuyệt vọng, bế tắc, và hoang mang của Kiều trước những biến cố. Cuối cùng, trong tiếng than khóc, Kiều cảm thấy những đau đớn tột cùng, kết thúc mối tình và cuộc đời xuân sắc.

Đoạn thơ Trao duyên là bức tranh rực rỡ biểu hiện sắc thái tâm trạng và phẩm chất tốt đẹp của Thúy Kiều. Sử dụng ngôn ngữ đối thoại và độc thoại nội tâm, diễn biến tâm lý nhân vật được mô tả chân thực. Bi kịch cuộc đời Kiều được khắc sâu và tạo ấn tượng mạnh mẽ, thể hiện tấm lòng nhân đạo tiến bộ của Nguyễn Du trong xây dựng hình tượng Thúy Kiều.

4. Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên, mẫu 4 (Chuẩn)

Văn học Trung đại Việt Nam đã khắc họa những hình ảnh người phụ nữ xưa đầy nhân văn. Nàng Vũ Nương hiền hậu trong Chuyện người con gái Nam Xương và chinh phụ ngâm khao khát hạnh phúc trong Chinh phụ ngâm là những tấm gương tâm hồn, đồng thời, Nguyễn Du qua Thúy Kiều cũng đưa đến cảm nhận sâu sắc và xót xa về cuộc đời đau thương của người phụ nữ bạc mệnh.

Kim-Kiều tình cờ gặp nhau và nảy sinh tình cảm. Gia đình Kiều gặp biến cố, Kiều quyết định bán mình để chuộc đầu đình. Điều này làm mất đi cơ hội lương duyên với Kim Trọng. Kiều quyết định trao duyên lại cho Thúy Vân, nhờ em gái nối tiếp tình duyên dang dở với chàng Kim.

' Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa
Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em'

Lời nhờ cậy ngập ngừng khó nói, Kiều hiểu đây là điều khó khăn với cả Vân và nàng. Kiều van xin tha thiết, gửi niềm tin vào em gái. Câu nói đầy chân thành như là sự nài nỉ, mong đợi em đồng ý. Kiều giãi bày hoàn cảnh và ký ức tình yêu đẹp bên Kim để thuyết phục Thúy Vân chấp nhận.

'Giữa con đường tình, mối tơ tương tư
Keo dẫn chặt mối liên kết, thấu hiểu em
Kể từ khi bắt đầu gặp Kim
Khi ngày hứa ước, đêm ngọt ngào'

Mối tình Kim-Kiều, hồn đẹp như tranh, kí ức êm đềm như làn sương sớm. Những ngày hẹn ước, những giấc mơ tương lai giờ chỉ là 'mối tơ thừa' trao cho Vân. Dù em sẽ phải đối mặt với những khó khăn, nhưng hy vọng Thúy Vân sẽ giữ chặt mối tơ quý giá ấy.

'Sự đánh bại của sóng gió biển cả
Hiếu tình trải đều, không thiên vị ai'

Trước biến cố, Thúy Kiều không ngần ngại đối mặt với khó khăn để bảo vệ gia đình. Hiếu hạnh là hình ảnh nền tảng của cuộc đời nàng. Mặc cho đau thương, nàng vẫn chọn lựa hiếu thảo và từ bỏ tình yêu, hành động đầy lòng trắc ẩn.

Sau khi chia sẻ lòng, Kiều tiếp tục thuyết phục em bằng những lời thấu đáo nhất:

'Ngày xuân trẻ trung dài lâu
Xót máu nước, lời thay thế đau thương
Chị đau nát xương, thịt trùng
Cười chín suối, hương thơm dễ ngát'

Bán trọn tuổi xuân, hạnh phúc chưa kịp tròn, Kiều chịu đựng nỗi đau lớn. Cho em, ngày xuân còn dài, hãy giữ cho máu nước không bị thay thế bằng lời đau thương. Hãy giúp chị, chị dù thân xác mòn nát, chỉ mong thấy em hạnh phúc. Trong nỗi đau và chia lìa, tình cảm chị em được thể hiện qua những lời của Kiều.

'Chị đau nát xương, thịt mòn
Cười chín suối, hương thơm dễ ngát'

Trong tâm hồn Kiều, dù 'xương mòn, thịt nát', vẫn luôn kỷ niệm ân tình của em. Tự hào về hương thơm dưới suối vàng vì có em, người nhân hậu và hi sinh tận tâm như vậy.

Sợ em từ chối, Kiều vội vã trao kỉ vật:

'Thoa và tờ mây hồng này,
Giữ nguyên duyên nợ, là của chúng mình'

Nỗi đau hiện hữu khiến Kiều trao gửi kỉ vật cho em, đồng thời nói như muốn niềm tin vào duyên nợ giữa họ: 'Giữ nguyên duyên nợ, là của chúng mình'.

Lý trí đã cố gắng chấp nhận, nhưng con tim Kiều không thể nào quên được. Tình cảm và kỉ vật vẫn ở đó, 'vật này của chung', là chút an ủi cuối cùng mà Kiều phó thác cho em.

Cậy nhờ em nhưng lòng Kiều vẫn đau đớn, từng lời nói như tiếng khóc, đầy xót xa, bi ai. Nàng than khóc cho số phận mình, chia sẻ với Vân như nói với chính bản thân:

'Em là vợ, anh là chồng
Xót lòng mệnh bạc, lòng không quên
Mất nhau, chỉ còn hơi thở ven
Đàn kia hòa nhẹ mùi hương xưa
Mai sau, cho dù thế nào
Khói hương kia vẫn vượt bóng đàn này
Ngọn cỏ, lá cây u uất
Chị mong chàng về với hương thơm đặc trưng
Hồn chị nặng bóng lời thề
Bên cạnh bồ liễu, ngóng trúc mai tương lai.
Dạ đài cách xa, tin hòa
Một giọt nước rơi, oan trái cứ lan tỏa.'

Kiều khóc cho số phận mình, đau lòng và dự cảm đến cái chết. Rời xa nhân thế, lòng nàng vẫn trọn tình thủy chung với Kim. Tình cảm của Kiều quá sâu nặng, thương Kim mặc dù lỡ hẹn cả cuộc đời, gửi tình mình ở một cõi khác. Người con gái nặng tình, nặng nghĩa.

Những từ cuối cùng của Kiều dành hết tâm huyết cho người yêu:

'Gửi lời lạy tình quân thấu hiểu
Tơ duyên ngắn ngủi chỉ là một thoáng ngang
Phận sao phận bạc, trôi như vôi?
Nước chảy, hoa trôi, lỡ làng đã đành'

Chấp nhận đau lòng vì tình yêu, Kiều luôn cảm thấy là người bội tình với Kim Trọng. Phận duyên ngắn ngủi, nàng gửi lời xin lỗi chân thành, trách móc số phận bạc cho duyên tình lỡ làng.

'Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!
Thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!'

Hai tiếng 'Kim Lang' vang lên trong tuyệt vọng, như trái tim Kiều cũng chìm đắm trong nỗi tuyệt vọng. Tiếng gọi lên đắng cay như một âm nhạc tan vỡ. Nỗi đau về bi kịch tình yêu quá tàn nhẫn với Kiều.

Đoạn thơ 'Trao duyên' ngắn gọn nhưng sâu sắc, đậm chất cảm xúc. Nó là lời thổ lộ tâm trạng của người con gái khao khát yêu và sống trong tình yêu, nhưng lại chìm đắm trong bi kịch tan vỡ. Nguyễn Du thông minh sử dụng ngôn ngữ để tái hiện hình ảnh tâm lý của Kiều, tạo nên bức tranh tuyệt vời về đau đớn, tuyệt vọng và phẫn uất khi trao duyên cho em. Tác giả khéo léo sử dụng độc thoại, điển tích và thành ngữ dân gian để thể hiện tâm trạng của nhân vật, tạo nên bản nhạc cảm động về tình yêu và hy sinh.

5. Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn  trích Trao duyên, mẫu 5 (Chuẩn)

Nguyễn Du là bậc thầy của nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật, đặc biệt rõ trong đoạn 'Trao duyên'. Tài năng này của ông hiện diện liên tục trong 'Truyện Kiều', đặc biệt là ở đoạn trích này. Tâm trạng, cảm xúc của Thúy Kiều khi trao duyên cho Thúy Vân được thể hiện một cách sâu sắc qua từng chi tiết, làm cho người đọc cảm nhận được mức độ đau đớn, tuyệt vọng và hy sinh của nhân vật.

Tình cảm giữa Thúy Kiều và Kim Trọng, đang ở thời kỳ đẹp đẽ nhất, đột ngột phải chấm dứt khi Kiều quyết định bán mình để cứu gia đình. Trong cơn khốn khó, nàng lựa chọn hiến dâng tình yêu để báo đáp lòng hiếu thảo của cha mẹ. Việc này khiến cho cuộc thề nguyền nồng thắm giữa hai trái tim bị đứt đoạn. Kiều, đau đớn và đầy tiếc nuối, quyết định trao duyên lại cho em gái nhằm thực hiện ước nguyện hạnh phúc cho Kim Trọng:

'Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa
Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em'.

Câu thơ trên chứng minh lòng trọng trách và tâm huyết của Thúy Kiều đối với mối tình. Thay vì dùng lời như 'nhờ em', 'xin em', nàng sử dụng 'cậy em', kết hợp với những hành động trang trọng như 'lạy', 'thưa', thể hiện sự trân trọng và mong đợi lớn lao. Thúy Vân, bất kể có đồng ý hay không, trở thành người 'chịu lời' trong cuộc trao duyên, và Thúy Kiều tin tưởng rằng em sẽ nhận lời.

Thấu hiểu nỗi lòng khó khăn của Thúy Vân khi phải 'chắp mối tơ thừa', Thúy Kiều đã bày tỏ sự hiểu biết và tình cảm với tình hình khó khăn này:

'Từ lúc bắt đầu gặp Kim
Trong ngày quạt ước, đêm chén thề'

Thúy Kiều, hồi tưởng về những khoảnh khắc đẹp với Kim Trọng, chia sẻ những trải nghiệm đó với em gái. Mối tình giữa Kim và Kiều là một tình yêu mãnh liệt, lãng mạn, hứa hẹn trăm năm bền vững. Chiếc quạt và chén rượu trở thành biểu tượng cho sự hẹn ước và thề nguyền trên hành trình tình yêu của họ. Nếu không có những biến cố đau lòng, họ sẽ có cuộc sống hạnh phúc và viên mãn.

Kiều gửi trọn mối duyên cho Thúy Vân, đầy cảm xúc và nỗi niềm. Thúy Kiều hy vọng em sẽ hiểu và chấp nhận, vì 'ngày xuân em hãy còn dài'. Mối quan hệ ruột thịt và chung huyết sẽ trở thành động lực cho Thúy Vân giúp đỡ. Dù có phải đối mặt với những khó khăn, Kiều vẫn mong rằng Thúy Vân sẽ đồng lòng chăm sóc. Nếu như vậy, dù Kiều phải chịu đựng nhiều đau khổ, nàng vẫn sẽ hạnh phúc.

Những kỉ vật tình yêu như chiếc vòng đeo tay và tờ giấy lời thề nguyền của Thúy Kiều và Kim Trọng, nay đều được trao lại cho Thúy Vân để giữ gìn:

'Chiếc vòng và tờ giấy thề,
Giữ lại duyên này, vật này của chúng mình.'

Từ bây giờ, những kỉ vật này trở thành tài sản chung của Thúy Kiều, Kim Trọng, và Thúy Vân. Việc trao đi những dấu ấn của tình yêu và người yêu cho người khác làm ai cũng cảm thấy buồn bã và đau lòng. Duyên của Thúy Kiều và Kim Trọng được giữ lại bởi tình cảm sâu đậm. Mặc dù có phần ích kỉ, nhưng hành động này thu hút sự đồng cảm của độc giả. Những lời thề và ước nguyện trở nên quý giá khi Thúy Kiều phải đối mặt với sự thay đổi không lường trước được.

Nàng vui mừng cho hạnh phúc của Kim Trọng và Thúy Vân, nhưng đau đớn khi nhận ra rằng người ở bên cạnh chàng không phải là nàng. Nàng tự nhận mình như 'người mệnh bạc' và cảm thấy như mình đã chết, đau đớn đến tận cùng:

'Nhìn ra những cỏ lá cây,
Cảm nhận gió thổi là hiệu chị đã về.
Hồn nàng vẫn ghi nặng lời thề,
Thân xác nát bồ liễu, đền nghì trúc mai;
Bên ngoài dạ đài mặt khuất lời,
Rót chén nước cầu mong cho người thấu hiểu oan trái.'

Dù Thúy Kiều phải trải qua 'thịt nát xương mòn', mong rằng Thúy Vân và Kim Trọng sẽ không quên. Nàng chỉ dẫn Thúy Vân cách nhận biết khi nàng quay về: 'Thấy hiu hiu gió thì hay chị về'. Thúy Kiều, tâm hồn nặng tình, không thể quên lời thề với Kim Trọng. Ngay cả khi là linh hồn cửu tuyền, nàng vẫn 'mang nặng lời thề' thủy chung bên Kim Trọng. Nàng giữ lời thề đó suốt cuộc đời, không quên dù ở thế giới này hay cõi âm. Thúy Kiều xin Thúy Vân 'rưới xin giọt nước' cho linh hồn oan khuất. Trí tưởng tượng của nàng liên kết cái chết với cuộc sống đầy chua xót, nhớ về những kỉ niệm mặn nồng với Kim Trọng. Nàng than trách số phận:

'Phận sao phận bạc như vôi
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng'

Tơ duyên giữa hai người ngắn ngủi, Thúy Kiều hy vọng Kim Trọng hiểu. Nàng thương xót cho cuộc sống và những đẹp đẽ đã qua, nhưng giờ đây trách mình là 'phận bạc như vôi', 'nước chảy hoa trôi' không đền đáp khối ân tình. Nàng gọi Kim Trọng là 'tình quân' - từ gần gũi, chứa đựng nhiều tình cảm, ân nghĩa.

Thúy Kiều, từ đối thoại với Thúy Vân, bất ngờ chuyển sang độc thoại, thổ lộ tâm sự tha thiết gửi tới Kim Trọng:

Đoạn trích 'Trao duyên' là một tác phẩm nổi bật trong chương trình văn học lớp 10. Bài làm văn phân tích tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn thơ Trao duyên là một điểm nhấn quan trọng. Thầy cô và học sinh có thể tham khảo thêm những bài làm văn mẫu như Phân tích đoạn trích Trao duyên, Cảm nhận về đoạn Trao duyên, Cảm nhận của em về 12 câu thơ đầu trong đoạn trích Trao duyên, Vẻ đẹp của ngôn ngữ nghệ thuật qua đoạn Trao duyên, hay cả những phần Soạn văn lớp 10 - Trao duyên trích Truyện Kiều.