1. Tổng quan về nhà văn Tô Hoài và tác phẩm 'Vợ chồng A Phủ'
1.1. Tác giả
Tô Hoài, tên thật là Nguyễn Sen, sinh ra ở thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông cũ. Ông trưởng thành tại làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (hiện nay là phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội).
Tô Hoài là một nhà văn có kiến thức phong phú về phong tục và tập quán của nhiều vùng miền trên đất nước Việt Nam. Ông sở hữu khả năng sáng tạo sâu sắc và diễn đạt tinh tế những thực tế đời thường. Văn học của ông rất đa dạng với nhiều thể loại như truyện ngắn, truyện dài, hồi ký, kịch bản phim và tiểu luận.
Năm 1996, Tô Hoài đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật, một sự công nhận cao quý cho tài năng và đóng góp của ông trong lĩnh vực văn học.
1.2. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1952, trong chiến dịch giải phóng Tây Bắc, Tô Hoài đã tham gia cùng bộ đội và tiếp xúc trực tiếp với các dân tộc thiểu số. Những trải nghiệm thực tế từ chuyến đi này đã giúp ông hiểu rõ hơn về đời sống và con người miền núi, từ đó hình thành nên tác phẩm 'Vợ chồng A Phủ.'
b. Giá trị nội dung: Tác phẩm 'Vợ chồng A Phủ' của Tô Hoài phản ánh rõ nét hiện thực dưới chế độ thực dân phong kiến với những hủ tục lạc hậu và quyền lực áp bức cuộc sống của người dân miền núi. Tác phẩm tố cáo hệ thống xã hội đã đẩy con người vào cảnh khốn cùng, biến họ thành nô lệ, đối diện với cuộc sống khổ cực như nhân vật Mị và A Phủ. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện giá trị nhân đạo qua việc ca ngợi sức sống mãnh liệt và tinh thần bất khuất của con người, dù phải đối mặt với những khó khăn, Mị và A Phủ vẫn giữ vững lòng cảm thông và khát vọng tự do, hạnh phúc.
c. Giá trị nghệ thuật: Tô Hoài đã khéo léo xây dựng hình ảnh các nhân vật và miêu tả chân thực vẻ đẹp của thiên nhiên miền núi Tây Bắc. Nhịp kể của tác phẩm, vừa chậm rãi vừa xúc động, hòa quyện với dòng cảm xúc của nhân vật, tạo nên sự đồng cảm và thấu hiểu sâu sắc về nội tâm họ. Ngôn ngữ trong tác phẩm sống động, giàu hình ảnh và chất thơ, với sự chọn lọc từ ngữ tinh tế, tạo nên những hình ảnh vừa đẹp đẽ vừa chân thực.
2. Dàn ý phân tích tâm trạng và hành động của Mị trong đêm giải cứu A Phủ một cách sâu sắc và đặc sắc
2.1. Dàn ý số 1
a. Mở bài:
- Tác giả: Tô Hoài, một nhà văn lỗi lạc và nổi tiếng trên diễn đàn văn học Việt Nam trước năm 1945. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, ông không chỉ tham gia hoạt động báo chí mà còn tích cực sáng tác, đặc biệt là về đề tài miền núi. Tác phẩm nổi tiếng 'Vợ chồng A Phủ' là một trong những thành tựu tiêu biểu trong sự nghiệp văn học của ông.
- Tác phẩm: Trong tác phẩm 'Vợ chồng A Phủ,' Mị hiện lên như linh hồn của câu chuyện. Tô Hoài khắc họa Mị như một nhân vật chịu đựng nhiều đau khổ nhưng vẫn giữ vững hy vọng sống mãnh liệt của người dân miền núi dưới ách thống trị của thực dân phong kiến.
- Phân tích chi tiết quan trọng: Chi tiết Mị giải cứu A Phủ là điểm nhấn nổi bật trong câu chuyện. Tô Hoài khéo léo thể hiện sự dũng cảm và quyết tâm của Mị khi cô mạnh mẽ cởi trói cho A Phủ. Hành động này là trung tâm, làm tỏa sáng toàn bộ câu chuyện.
b. Thân bài
1. Tâm trạng của Mị trước đêm cứu A Phủ:
- Đau khổ và sự tăm tối trong cuộc sống khốn cùng:
+/ Mị là một cô gái trẻ tuổi, sống trong hoàn cảnh khó khăn, mồ côi cha mẹ và phải chịu đựng sự cai trị tàn bạo của thống lý Pá Tra;
+/ Cuộc đời của Mị luôn gắn liền với nghèo đói, bất công và sự coi thường.
=> Những điều này khiến tâm trạng của Mị luôn ngập tràn khổ đau và tuyệt vọng, không tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong cuộc sống.
- Sự im lặng và chịu đựng sự bất công, tàn nhẫn của thống lý Pá Tra:
+/ Dưới sự thống trị tàn ác của Pá Tra, Mị và các người dân nghèo khác bị bóc lột, mất tự do và phải chịu đựng nhiều hình phạt.
+/ Dù cảm nhận sâu sắc nỗi bất công và đau khổ, Mị vẫn kiên trì giữ im lặng và chấp nhận mọi khổ sở mà cuộc đời mang lại.
=> Trước đêm giải cứu A Phủ, tâm trạng của Mị là sự pha trộn giữa sự tuyệt vọng vì cuộc sống đầy khó khăn và niềm hy vọng được nuôi dưỡng bởi tình yêu và lòng nhân ái.
2. Tâm trạng của Mị trong đêm giải cứu A Phủ:
- Sự bất ngờ và ám ảnh khi nhìn thấy nước mắt của A Phủ:
+/ Khi Mị chứng kiến A Phủ bị trói và dòng nước mắt của anh chảy xuống, cô cảm thấy bất ngờ và ám ảnh bởi hình ảnh đầy đau đớn trước mắt mình.
+/ Mị tự nhủ: Chỉ một đêm nữa thôi, A Phủ sẽ chết, chết trong đau đớn, đói khát và rét buốt,... Tại sao một người như A Phủ lại phải chịu đựng cái chết tàn khốc như vậy?
+/ Điều này gợi nhớ trong Mị những ký ức đau thương về chính mình, khi Mị cũng từng bị trói và chịu đựng cảnh đọa đày tương tự.
- Hồi tưởng về quá khứ đau đớn của chính mình:
+/ Trong quá khứ, Mị đã từng trải qua những đau đớn và đọa đày tương tự như thế.
+/ Mị cảm nhận sâu sắc sự đồng cảm và chia sẻ chân thành với A Phủ.
=> Điều này đã khiến Mị quyết tâm phải cứu A Phủ ra khỏi cảnh địa ngục tăm tối.
3. Hành động của Mị trong đêm giải cứu A Phủ:
- Mặc dù việc giải cứu A Phủ có thể khiến Mị đối mặt với sự trừng phạt nghiêm khắc và nguy hiểm đến tính mạng, Mị vẫn quyết định hành động dũng cảm để cứu A Phủ.
- Trong quá trình cứu A Phủ, Mị phải đối mặt với nhiều thử thách và nguy hiểm. Tuy nhiên, với tình yêu thương và lòng nhân ái, Mị đã vượt qua mọi trở ngại và không ngần ngại làm bất cứ điều gì cần thiết để giải thoát A Phủ.
4. Tâm trạng sau khi cứu A Phủ:
- Sau khi tháo dây trói cho A Phủ, Mị đứng lặng trong bóng tối. Nhưng trong khoảnh khắc đó, tất cả diễn ra rất nhanh trong tâm trí của người phụ nữ khốn khổ.
- Mị nhanh chóng chạy ra ngoài. Mặc dù trời tối mịt, cô vẫn chạy đi vì biết rằng nếu ở lại, cô sẽ chết.
=> Đây không phải chỉ là một phản ứng bản năng. Sự hồi tưởng và khao khát tự do đã thúc đẩy Mị chạy theo người mà cô vừa cứu. Mị không chỉ giải cứu A Phủ mà còn giải thoát chính bản thân mình!
=> Hành động dũng cảm và bất ngờ này chính là kết quả tự nhiên của sức sống mạnh mẽ khi một người phụ nữ yếu ớt dám đứng lên chống lại mọi sự áp bức và bất công.
c. Kết luận:
- Mị hiện lên như một biểu tượng đẹp đẽ và giá trị: Cô là hình mẫu của sự hy sinh và lòng nhân ái, và câu chuyện của cô không chỉ chạm đến nhân vật trong tác phẩm mà còn là nguồn cảm hứng cho độc giả và cuộc sống của chúng ta.
- Tô Hoài với khả năng viết văn tuyệt vời.
2.2. Dàn ý số 2
a. Mở bài:
* Tổng quan về tác giả và tác phẩm:
- Tô Hoài, một cây bút vĩ đại trong nền văn học Việt Nam, đã để lại dấu ấn sâu đậm với những tác phẩm có ảnh hưởng lớn.
- Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, ông tập trung sáng tác những tác phẩm phản ánh cuộc sống miền núi.
- 'Vợ chồng A Phủ' là một trong những tác phẩm tiêu biểu, thuộc tập Truyện Tây Bắc, ra đời sau chuyến đi giải phóng Tây Bắc vào năm 1952, đánh dấu sự trưởng thành trong phong cách nghệ thuật của Tô Hoài. Tác phẩm phác họa cuộc sống đầy thử thách và khát vọng tự do của người dân miền núi dưới sự áp bức của thực dân phong kiến.
* Tóm tắt chi tiết Mị giải cứu A Phủ:
Mị là nhân vật trung tâm của câu chuyện, sống trong cảnh khổ cực và bị đọa đầy dưới sự cai trị của thống lý Pá Tra. A Phủ, một thanh niên có hoàn cảnh tương tự, cũng bị bắt làm nô lệ để trả nợ và bị trói liên tục vì mất bò.
b. Phần thân bài:
* Trước đêm giải cứu A Phủ:
- Mị đang sống trong cảnh cùng cực dưới sự cai trị của thống lý Pá Tra.
- Mị trở nên im lặng và thờ ơ trước mọi biến cố xung quanh mình.
- Mặc dù phải chịu đựng sự bất công và hình phạt tàn nhẫn, bên trong cô vẫn âm ỉ ngọn lửa khát vọng sống và ước mơ tự do, đặc biệt vào những đêm lạnh giá trên núi.
* Trong đêm giải cứu A Phủ:
- Khi chứng kiến A Phủ bị trói đứng, nước mắt của anh đã đánh thức trong Mị những cảm xúc yêu thương và nhân ái chưa từng có.
- Cảm nhận sự tàn bạo và bất công không chỉ đối với A Phủ mà còn với chính mình và những người phụ nữ từng bị hành hạ, Mị quyết định hành động để cứu giúp anh.
- Mị không còn sợ hãi, chỉ còn lại tình yêu thương và sự căm ghét đủ mạnh mẽ để thúc đẩy cô cắt đứt dây trói và cùng A Phủ trốn thoát.
* Sau khi giải cứu A Phủ:
- Sức mạnh sống mãnh liệt đã thúc đẩy Mị chạy theo A Phủ.
- Quyết định chạy theo A Phủ là lựa chọn đúng đắn, khi khát vọng sống tự do trở nên mãnh liệt hơn bao giờ hết.
- Bỏ chạy không chỉ là rời xa cuộc sống nô lệ mà còn hướng tới ánh sáng tự do. Bước chân của Mị như đạp đổ quyền lực của các lãnh chúa phong kiến đã áp bức cô suốt bao năm.
* Ý nghĩa của hành động:
=> Xuyên suốt hành trình của Mị, chúng ta thấy rõ ý nghĩa nhân đạo và khát vọng tự do. Mị không chỉ giải phóng chính mình khỏi cuộc đời nô lệ, mà còn thể hiện lòng thương người và khát khao sống tự do. Bằng việc cứu A Phủ, Mị tự giải thoát khỏi bóng tối quá khứ. Những giá trị nhân đạo này được nâng tầm trong tác phẩm, và Mị trở thành biểu tượng của hy vọng và ý chí vươn lên.
=> Tô Hoài đã khéo léo xây dựng hình tượng Mị, một nhân vật anh hùng vĩ đại của câu chuyện. Nhân vật này không chỉ là tâm điểm hấp dẫn của tác phẩm mà còn là nguồn cảm hứng về lòng dũng cảm và ý chí kiên cường cho độc giả. 'Vợ chồng A Phủ' trở thành một kiệt tác nghệ thuật rực rỡ nhờ vào việc xây dựng nhân vật tinh tế và nghệ thuật kể chuyện đầy lôi cuốn của Tô Hoài.
c. Kết bài:
* Xác nhận lại giá trị của chi tiết đối với nhân vật và tác động của nó đến độc giả
* Tán dương tài năng của tác giả