Buzz
Đề bài
Phân tích tỉ mỉ bài thơ “Đàn guitar của Lor-ca” - Thanh Thảo
Lời giải chi tiết
I. Khám phá tổng quan
1. Tác giả
+ Thanh Thảo, tên thật là Hồ Thành Công, sinh năm 1946 tại xã Đức Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quãng Ngãi. Ông tốt nghiệp khoa văn của trường đại học Tổng hợp Hà Nội và tham gia trực tiếp vào chiến trường miền Nam. Sau năm 1975, ông chuyển sang hoạt động văn nghệ và báo chí. Ông cũng là phó chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam và chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Quãng Ngãi.
+ Các tác phẩm tiêu biểu: Những người đi tới biển (1977 – trường ca), Dấu chân qua Trảng cỏ (1978 – thơ), Khối vuôn ru bích (1985 – thơ), Từ một đến một trăm (1988 – thơ), Những ngọn sóng mặt trời (2002 – trường ca).
Ông đã nhận Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam 1979 cho tập thơ Dấu chân qua trảng cỏ.
+ Thanh Thảo là biểu tượng của thế hệ thơ trẻ thời kỳ chống Mĩ và luôn nỗ lực sáng tạo trong thơ Việt. Thơ của ông luôn chứa đựng những ý nghĩa triết lí sâu sắc. Mạch trữ tình trong thơ ông luôn nhấn mạnh vào những giá trị nhân văn như lòng nhân ái, lòng bao dung, lòng can đảm, lòng trung thực và lòng yêu tự do. Ông dành sự quan tâm đặc biệt cho những nhân vật có tinh thần đấu tranh như Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu, Ê-xê-nhin, Lor-ca
2. Nghệ sĩ Phê-đờ-ri-cô Ghát-xi-a Lor-ca và bài thơ Đàn guitar của Lor-ca
+ Lor-ca sinh năm 1898 tại tỉnh Gra-na-đa, miền Nam Tây Ban Nha, là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất của Tây Ban Nha trong thế kỷ XX. Ngoài việc viết thơ, ông còn là tác giả của nhiều vở kịch nổi tiếng. Thơ của Lor-ca thường kết hợp với văn hóa dân gian và có tính cách tự do, phóng khoáng. Sự nghiệp và cá tính của Lor-ca được thể hiện rõ trong câu thơ nổi tiếng “Khi tôi chết, hãy chôn tôi cùng cây đàn guitar”. Lor-ca đã bị phe phát xít Phran-cô ám sát trong thời gian bắt đầu cuộc nội chiến ở Tây Ban Nha, và xác ông bị quăng xuống giếng. Sự viết về Lor-ca của Thanh Thảo, đặc biệt là về cái chết của ông, đã khiến ông cảm động và sáng tác bài thơ Đàn guitar của Lor-ca như một tuyên ngôn nghệ thuật.
Cây đàn guitar
thổn thức thanh âm
…
dưới bàn tay điệu nghệ
Bài thơ Đàn guitar của Lor-ca
- Bài thơ được chia thành 3 phần
+ Phần 1: (6 dòng đầu) Lor-ca là một nghệ sĩ tự do và cô đơn, một nghệ sĩ cách mạng trong bối cảnh chính trị và nghệ thuật của TBN.
+ Phần 2 (tiếp theo đến “không ai chôn cất tiếng đàn”): Sự chết của Lor-ca là một cái chết oan khuất do sức mạnh tàn ác.
+ Phần 3 (phần còn lại): Niềm thương xót đối với Lor-ca và những suy tư về sự giải thoát và rời bỏ của Lor-ca.
Chủ đề:
Bài thơ mô tả về Lor-ca, một nghệ sĩ tự do với tư duy cách mạng về nghệ thuật, sống trong sự cô đơn trong bối cảnh chính trị của Tây Ban Nha và cái chết oan khuất của ông do sức mạnh tàn ác gây ra. Đồng thời thể hiện sự thương xót của tác giả và những suy tư về sự giải thoát và sự rời bỏ của Lor-ca.
II. Hiểu nội dung văn bản
1. Nhân vật nghệ sĩ tự do Lor-ca
- Lor-ca được mô tả trong bối cảnh rộng lớn của văn hóa Tây Ban Nha
+ Áo choàng màu đỏ rực: hình ảnh này gợi nhớ đến môn đấu bò tót, một hoạt động văn hóa nổi tiếng của Tây Ban Nha trên toàn thế giới.
+ Ánh trăng
+ Khung cảnh yên bình
+ Cô gái Di-gan
+ Mô phỏng nốt nhạc của đàn guitar “li-la-li-la-li-la”
Tất cả nhấn mạnh không gian văn hoá của TBN. Hình ảnh Lor-ca đứng trên nền văn hoá đó, làm nổi bật ca sĩ dân gian. Ông là một ca sĩ lang thang đơn độc, hát vang “tiếng hát nghêu ngao” cùng với “tiếng đàn rì rào” và “ánh trăng sáng lung linh/ trên khung cảnh yên bình của ngựa mỏi mệt”
- Tấm “áo choàng màu đỏ rực” gợi nhớ đến cảnh đấu trường. Đây không phải là cuộc đối đầu giữa bò tót và võ sĩ mà là cuộc chiến đấu không khoan nhượng giữa công dân Lor-ca với khao khát dân chủ trong bối cảnh chính trị độc tài, giữa nghệ thuật cổ điển của Tây Ban Nha với nghệ thuật tiến bộ của Lor-ca. Nhưng ở mọi góc độ, Lor-ca luôn là người đơn độc. Anh sống mơ mộng với bầu trời, cánh đồng, dòng sông và những chiếc lá sống trên con đường mòn.
- Chúng ta cảm nhận được sự đồng cảm sâu sắc giữa nhà thơ Thanh Thảo và người nghệ sĩ cảm xúc – Lor-ca.
+ Tác giả tạo dựng bầu không khí chính trị qua hình ảnh “áo choàng màu đỏ rực của Tây Ban Nha”
+ Phông nền của văn hoá dân gian Tây Ban Nha.
+ Bài thơ đậm chất âm nhạc qua sử dụng biện pháp tu từ và từ láy
+ Mô phỏng âm thanh của các nốt đàn guitar (li-la-li-la-li-la). Tất cả nhấn mạnh hình ảnh của Lor-ca, nghệ sĩ lang thang, người đã sử dụng tiếng đàn guitar để thể hiện nỗi đau và khao khát yêu thương của nhân dân.
2. Sự chết bất công của Lor-ca
- Đó là khi Lor-ca bị bọn phát xít Phrăng-cô ám sát, sau đó ném xác xuống giếng.
- Thanh Thảo sử dụng nhiều kỹ thuật nghệ thuật để mô tả sự kiện đau lòng này.
+ Sự đối lập:
+) Sự tự do của nghệ sĩ và sức mạnh tàn bạo của bọn phát xít
+) Tiếng hát tươi vui, không bận tâm với sự khắc nghiệt của thực tại (áo choàng đỏ dính máu)
+) Tình yêu với vẻ đẹp kết hợp với hành động độc ác, tàn bạo.
+ Hình tượng nhân cách: “Tiếng đàn ghi-ta ròng ròng máu chảy” gây ấn tượng mạnh
+ Phép hoán dụ:
+) Tiếng hát để chỉ đến Lor-ca
+) Tấm “áo choàng đỏ dính máu”: tượng trưng cho cái chết
+ So sánh và biến đổi cảm xúc:
* Tiếng đàn ghi-ta nâu, tiếng đàn ghi-ta lá xanh, tiếng đàn ghi-ta tròn. Mỗi so sánh này nhấn mạnh về tình yêu, vẻ đẹp, cái chết, nỗi đau, tư tưởng, khao khát, và tình cảm của Lor-ca. Cái chết của nghệ sĩ để lại nhiều dấu ấn. Bọn phát xít không thể tồn tại trong môi trường dân chủ, khát vọng tự do. Họ phải tiêu diệt Lor-ca. Sự mất mát của Lor-ca khiến lòng căm thù bọn phát xít và lòng thương xót của những nghệ sĩ dân gian.
3. Sự đau lòng và suy tư về sự từ bỏ của Lor-ca
- Sự đau buồn về Lor-ca biến thành niềm tin bất tử của tiếng đàn Lor-ca
Không ai chôn cất…
….cỏ mọc hoang
+ Tiếng đàn ghi-ta tượng trưng cho nghệ thuật của Lor-ca. Đó cũng là biểu tượng của tình yêu con người và khao khát mà ông luôn theo đuổi. Đó là cái đẹp mà sự tàn bạo không thể hủy hoại. Nó sẽ tồn tại, truyền bá mãi mãi như những búp cỏ dại “mọc hoang”.
+ Tiếng đàn cũng có thể hiểu là niềm thương tiếc của mọi người trước cái chết của một thiên tài. Đó là sự nuối tiếc cho hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lor-ca và cả nền văn học TBN.
Thanh Thảo cảm thông sâu sắc đối với Lor-ca. Nhà thơ tài năng của Tây Ban Nha phải chấp nhận số phận không clời trước sự khắc nghiệt của cuộc sống. Đường chỉ tay của ông báo trước sự ngắn ngủi của cuộc đời. Dòng sông mênh mông biểu trưng cho thế giới vô hạn. Con người ấy “ném bùa vào vùng nước xoáy” và “ném trái tim” vào thế giới của sự im lặng (cõi chết) để “bơi lội ngang qua/trên dây đàn màu bạc”. Đây có thể xem là một hành động giải thoát.
- Sự rời bỏ cuộc sống cũ cũng là cách giải thoát. Tuy nhiên, tiếng đàn của Lor-ca, nghệ thuật của Lor-ca, tình yêu con người và khao khát tự do mà ông luôn ôm trong lòng là cái đẹp mà sự tàn bạo không thể tiêu diệt.
- Câu thơ “Khi tôi qua đời, xin hãy chôn tôi cùng với cây đàn”: Đây là biểu hiện của nhân cách nghệ sĩ của Lor-ca. Nó thể hiện tình yêu sâu đậm với nghệ thuật của Lor-ca, cũng như tình yêu mãnh liệt với quê hương Tây Ban Nha (Tây Ban Cầm). Tuy nhiên, Lor-ca không phải là người nghệ sĩ sinh ra để diễn đạt những điều đơn giản. Ông muốn thể hiện những điều sâu sắc, và một ngày nào đó, thi ca của ông sẽ là biện pháp, ngăn cản những người sáng tạo sau này. Ông đã dặn rằng nghệ thuật của mình phải được chôn vùi để tiến lên phía trước.
