Phân tích tiềm năng của các dự án trên Arbitrum (Phần 2)

Trong Phần 1, chúng ta đã cùng nhau khám phá về các dự án tiềm năng trong lĩnh vực DEX và Lending trên Arbitrum. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tiếp tục giới thiệu những dự án đáng chú ý khác trong các lĩnh vực như Derivatives - một lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ trên Arbitrum.

GMX

GMX chắc chắn là một trong những dự án nổi bật nhất trong lĩnh vực này trên Arbitrum. GMX là một sàn giao dịch spot và futures phi tập trung, giúp người dùng có thể giao dịch với chi phí thấp và độ trượt giá thấp hơn.

- Chi tiết: Đánh giá tổng quan dự án GMX – Sàn Giao dịch Hợp đồng Vĩnh viễn phi tập trung ấn tượng và tiềm năng

Hoạt động giao dịch trên GMX sẽ được hỗ trợ bởi một hồ đa tài sản duy nhất. Những người đóng góp thanh khoản trong hồ sẽ nhận được phần thưởng từ việc tạo lập thị trường, phí swap và phí đòn bẩy (giao dịch đòn bẩy).

Những điểm đặc biệt của GMX 

Giao dịch không trượt giá: Trượt giá luôn là mối quan tâm của trader, đặc biệt là khi họ thực hiện giao dịch với số lượng lớn. Với cơ cấu hồ thanh khoản độc đáo của mình, GMX cho phép giao dịch mà không gặp phải trượt giá. Không giống như các mô hình orderbook hoặc AMM thông thường, GMX sử dụng hồ thanh khoản riêng và giá được xác định dựa trên Oracle.

Ví dụ: Họ muốn bán 2 ETH, GMX sẽ thực hiện lệnh giao dịch theo trình tự sau:

• 2 ETH đã được chuyển đến Hồ ETH.
• Sau khi ETH được chuyển đến Hồ ETH, GMX sẽ chuyển USDC từ Hồ USDC tới ví của người bán.
• Tỷ giá 1 ETH = 1.500 USDC đã được xác định dựa trên Oracle của Chainlink.

Tương tự như vậy, nếu bạn thực hiện giao dịch ký quỹ hoặc tương lai, ví dụ với đòn bẩy x5 long ETH, giao thức GMX sẽ tự động hiểu bạn đang vay 5 lần số tiền thế chấp để mua ETH.

Lưu ý: Khi mở lệnh mua/bán trên GMX, người dùng sẽ phải trả một số loại phí như sau:

• Phí Giao Dịch: Phí ban đầu để mở vị thế.
• Phí Vay: Phí cho việc tăng đòn bẩy.
• Spread: Phần phí nhỏ trả cho sàn giao dịch (bên trung gian).

 Bạn sẽ không phải trả phí funding rate trên GMX vì giá trên GMX luôn bằng với giá thực tế (sử dụng oracle).

Có nhiều tính năng hỗ trợ cho trader như stop loss, limit-order…

Mô hình cung cấp thanh khoản

Hồ thanh khoản duy nhất

Để cung cấp thanh khoản trên GMX, người dùng có thể sử dụng các loại tài sản mà giao thức cho phép như ETH, BTC, LINK, UNI, USDC… Người dùng chỉ cần thêm loại tài sản mình muốn vào hồ thanh khoản tương ứng với tài sản đó là xong.

Tất cả thanh khoản mà người dùng cung cấp sẽ được đổi thành token GLP, và khi không muốn cung cấp nữa thì người dùng có thể đổi ngược lại từ GLP về bất kỳ tài sản có trong hồ.

Do đó GLP là token đại diện cho tất cả các hồ thanh khoản trên GMX. GLP có thể hiểu là 1 chỉ số đại diện cho rổ tài sản được sử dụng để cung cấp thanh khoản trên GMX.

Do đó, khi cung cấp thanh khoản trên GMX, người dùng đồng nghĩa đang cung cấp thanh khoản cho toàn bộ tài sản trong hồ, không chỉ riêng một token. Hiểu theo một góc độ khác, nếu bạn sở hữu GLP, bạn đang sở hữu 1 chỉ số của rổ tài sản. GMX sẽ điều chỉnh rổ tài sản này một cách hợp lý nhất để đảm bảo hoạt động ổn định của giao thức.

Cơ chế Cân bằng lại 

Vì GMX là một giao thức trading, các giao dịch diễn ra liên tục, do đó tỷ lệ tài sản trong hồ thanh khoản cũng thay đổi nhanh chóng. Để đảm bảo cân bằng hợp lý, GMX sử dụng một cơ chế cân bằng lại cho hồ thanh khoản này, cụ thể:

Ví dụ, tỷ lệ ETH tối ưu là 25%, USDC là 35%, nhưng do có nhiều trader bán ETH để lấy USDC, tỷ lệ ETH hiện tại là 30%, còn USDC là 32%. Khi đó, GMX sẽ giảm phí giao dịch khi các trader sử dụng token khác mua ETH trong hồ. Ngược lại, nếu trader muốn bán ETH, họ sẽ phải chịu phí cao hơn.

Nhận xét: 

• Được thấy rằng với cơ chế thiết kế hồ thanh khoản như trên, những người cung cấp thanh khoản cũng chính là bên thanh lý lệnh lỗ hoặc trả tiền lời cho trader. Về bản chất, trader giao dịch trên GMX đang “chiến đấu” với LP chứ không phải với các trader khác. Vì vậy, giao thức đã đền bù cho LPs bằng cách phân chia 70% phí thu được cho LPs.
• Nhược điểm của cơ chế này là tổng khối lượng giao dịch của các trader không thể vượt quá giá trị khoá trong hồ. Tuy nhiên, với TVL hiện tại trên 630 triệu USD, GMX vẫn đủ để đáp ứng hầu hết nhu cầu của trader.

Tokenomics

GMX là token native của dự án, có tổng cung tối đa là 13.250.000 token, tổng cung hiện tại (total supply) bằng với tổng token lưu hành 8.611.136 token.

GMX được áp dụng với các trường hợp sử dụng chính sau:

- Staking: Người dùng có thể stake GMX để nhận 3 loại phần thưởng như sau:

• Chia sẻ doanh thu: người dùng sẽ nhận được 30%  tổng phí giao dịch và số tiền này sẽ được trả dưới dạng token AVAX hoặc ETH, tùy thuộc vào chuỗi mà người dùng sử dụng.
• Phần thưởng Escrowed GMX (esGMX): người dùng nhận được token esGMX sau khi stake token GMX. Token esGMX được sử dụng theo 2 cách:
• Tiếp tục stake để nhận lại esGMX và ETH tương tự như GMX.
• Vesting để chuyển thành GMX trong vòng 1 năm. Trong thời gian vesting, esGMX sẽ không nhận thêm phần thưởng.
• Phần thưởng Multiplier Point (MP): Người dùng nhận được MP theo tỉ lệ APR cố định là 100%. Sau đó, người dùng có thể stake tiếp MP và nhận phần thưởng tương đương 1 GMX. Mặc dù điều này giúp nhà đầu tư dài hạn đạt được lợi nhuận tối đa, nhưng việc unstake GMX sẽ loại bỏ một số lượng MP tương ứng.

- Governance: Người dùng có thể tham gia bỏ phiếu biểu quyết các vấn đề liên quan đến hoạt động của giao thức.

Tôi sẽ giải thích cụ thể hơn về mối quan hệ giữa GLP, GMX, esGMX và Multiplier Point (MP):

Sau khi thu phí, GMX sẽ chia phần thưởng theo tỷ lệ 70% cho các Liquidity Provider (người nắm giữ GLP) và 30% cho các holder GMX. Ngoài ra, các holder GMX cũng sẽ nhận được khuyến nghị từ dự án, bao gồm esGMX và MP. 30% phí cho holder GMX sẽ được chia dưới dạng ETH (trên Arbitrum) hoặc AVAX (trên Avalanche). Để kiểm soát lạm phát GMX nhưng vẫn giữ động lực cho holder GMX, giao thức thưởng thêm esGMX và MP cho holder GMX.

esGMX có thể sử dụng theo 2 cách:

1. Staking và nhận thưởng tương tự như staking GMX theo tỷ lệ 1:1. Điều này có nghĩa là bạn có thể staking GMX để nhận 30% phí giao thức, nhận thêm esGMX và MP.
2. Linear Vesting: với lựa chọn này, bạn có thể nhận linear vesting esGMX và nhận GMX theo tỷ lệ 1:1. Trong 1 năm, bạn sẽ nhận được phần thưởng như khi staking.

MP là phần thưởng tích lũy khi bạn staking GMX hoặc esGMX, với APR cố định là 100%. Ví dụ, nếu staking 1.000 GMX trong 1 năm, bạn sẽ nhận được 1.000 MP. Sau đó, bạn có thể staking MP tương tự như esGMX và nhận phần thưởng tương đương khi staking GMX với tỷ lệ 1 MP = 1 GMX. Nếu bạn unstake GMX sau năm đầu tiên, phần thưởng MP sẽ bị đốt.

Nếu sau 1 năm staking 1.000 GMX, bạn sẽ có 1.000 MP. Nếu tiếp tục staking GMX và MP, bạn sẽ nhận được phần thưởng như khi staking 2.000 GMX (tăng gấp 2). Điều này làm tăng phần thưởng của bạn theo cấp số nhân.

Tuy nhiên, để nhận phần thưởng theo cấp số nhân, nhà đầu tư cần staking GMX trong thời gian dài, giảm áp lực bán và lạm phát cho GMX.

Tình hình hoạt động của dự án

TVL

Bạn có thể thấy TVL trên GMX tăng nhanh từ chỉ vài triệu USD ở thời điểm ban đầu lên đến hơn 630 triệu USD hiện tại. Con số này ấn tượng khi GMX chỉ hoạt động trên 2 chain là Arbitrum và Avalanche. TVL trên chưa tính số tài sản được staking trên giao thức (hơn 537 triệu USD).

Tình hình staking của giao thức

Số liệu về hoạt động staking của GMX - Nguồn: Dune, @saulius (08/04/2023)

Bạn có thể phân tích sâu hơn vào biểu đồ về hoạt động staking của giao thức:

• Trong thời gian gần đây, có nhiều lúc GMX unstaking > GMX được staking.
• Tổng MP được staked ít hơn tổng MP được đốt khoảng 8% => số người lựa chọn staking GMX lâu dài để nhận MP ít hơn một chút so với số người unstaking GMX sớm.
• Lượng MP Đốt/GMX staked đạt 84,9% => với giá hiện tại, đa số người dùng ít lựa chọn staking GMX lâu dài. Hầu hết lượng MP được staked đến từ những nhà đầu tư sớm.

Từ biểu đồ và số liệu nêu trên, mình có thể rút ra một số nhận xét sau:

• Lượng esGMX được staked vẫn đang tăng mạnh mẽ, chiếm tỷ lệ lớn hơn nhiều so với số esGMX được chọn để vesting.
• Tổng lượng GMX đã được claim đạt 951.284 token. Nếu cộng thêm lượng GMX đang chờ được claim (esGMX được vested), mình có thể thấy lựa chọn vested đang dần tăng lên. Có thể là do giá GMX đã tăng, đồng thời những người dùng cũ đã thu được lợi nhuận lớn và chỉ cần staked phần thưởng là đủ.

Nhận xét:

• GMX có sản phẩm tốt, hoạt động ổn định và ý tưởng khác biệt rất nhiều so với các dự án khác. 
• Ưu điểm của dự án là pool thanh khoản giúp giảm chi phí cho trader, đặc biệt là không có trượt giá và phí funding.
• Nhược điểm của dự án là có khá ít cặp giao dịch được niêm yết.
• Với sự ra mắt của token ARB, Arbitrum được hưởng lợi trực tiếp và GMX cũng tiếp tục tăng trưởng trong cơn sóng này.
• Mô hình tokenomics của dự án tạo ra một flywheel mạnh mẽ (kết hợp giữa GMX, esGMX và MP có thể tạo ra phần thưởng theo cấp số nhân cho giao thức) => giá GMX tăng mạnh.
• Tuy nhiên, theo thời gian, cùng với việc GMX tăng giá nhiều lần, sẽ đến thời điểm các ví lớn xả GMX,  đây sẽ là thời điểm GMX gặp nhiều vấn đề.

Gains Network

Gains Network (GNS) đang phát triển gTrade - một nền tảng giao dịch đòn bẩy phi tập trung hiệu quả và thân thiện với người dùng.

Một số điểm nổi bật của giao thức

1. Phí giao dịch thấp.
2. Đa dạng cặp giao dịch và đòn bẩy cao (x150 với crypto, x1000 với forex, x50 lần với chứng khoán và x35 lần với chỉ số).
3. Có các tính năng hỗ trợ tốt cho trader như limit order, stoploss…  Ngoài ra còn có tính năng one click trading giúp việc giao dịch trở nên nhanh chóng hơn.

Các sản phẩm của giao thức

gTrade

gTrade không áp dụng orderbook hoặc mô hình pool như các giao thức thông thường mà chỉ sử dụng một kho tiền duy nhất là gDAI. Các giao dịch mở bằng cách thế chấp DAI, không phân biệt loại tài sản. Khi giao dịch trên gTrade, trader thế chấp DAI vào gDAI Vault để mở vị thế với bất kỳ cặp tiền nào. Thao tác này được tích hợp trực tiếp trên giao diện trade của Gains Network.

Sau khi thế chấp DAI, trader nhận lại gDAI, là bằng chứng cho số DAI ban đầu đã stake vào. Trong thời gian nắm giữ gDAI, người dùng được hưởng một phần phí giao dịch thu được từ các trader, tích lũy trực tiếp vào gDAI.

Ngoài cách deposit DAI để nhận lại gDAI thông thường, trader cũng có thể deposit DAI sau đó khóa gDAI để được hưởng thêm lợi ích. gNFT sẽ được trả lại cho trader để làm bằng chứng cho số gDAI đã khóa vào. gDAI bị khóa vẫn sẽ dồn lãi như bình thường.

gDAI Vault là một kho DAI theo chuẩn ERC-4626, trong đó gDAI đại diện cho tài sản DAI cơ bản.

gDAI Vault sẽ thực hiện quyết toán PnL cho toàn bộ các giao dịch trên nền tảng:

• Khi những người giao dịch chiến thắng (có lợi nhuận dương), họ sẽ nhận được tiền thắng cược từ kho tiền.
• Khi những người giao dịch thua lỗ (có lợi nhuận âm), số tiền lỗ của họ sẽ được chuyển đến kho tiền.

Tương đương, gDAI Vault sẽ nhận được một phần phí giao dịch từ giao thức. 

Do đó, khi trader mở một lệnh long hoặc short, họ thực ra đang vay tiền từ gDAI Vault. Tỷ giá sẽ được xác định bởi Oracle. Mô hình cung cấp thanh khoản của gTrade khá giống với GMX. Điều này giúp cho nhà giao dịch gần như đạt được zero-slippage khi thực hiện giao dịch.

Có thể kết luận rằng, những trader trên gTrade cũng đang 'chiến đấu' với LP như trên GMX.

Một số nhược điểm:

• Tổng khối lượng giao dịch của nhà giao dịch sẽ không vượt quá TVL trong gDAI Vault.
• Hiện tại, gTrade chỉ cho phép nhà đầu tư mở tối đa 3 vị thế (trên 1 địa chỉ ví). Điều này sẽ được khắc phục trong tương lai.
• Giao thức sẽ có giới hạn cho tổng khối lượng tối đa trên lệnh của tài sản giao dịch, đồng thời cũng giới hạn lợi nhuận 900% sẽ đóng lệnh. Điều này nhằm bảo vệ những người cung cấp thanh khoản.

Nhóm Staking

Đây là nơi mà các chủ sở hữu GNS có thể stake hoặc tham gia farming để kiếm thêm lãi suất khi nắm giữ GNS. Phần thưởng sẽ được thu từ mọi lệnh giao dịch trên gTrade sau đó trả trực tiếp bằng DAI cho các người staker GNS. 

NFT GNS

Gains Network có tổng cộng 1500 NFT được chia thành 5 phân nhóm: Bronze, Silver, Gold, Platinum và Diamond, với các ưu đãi độc quyền khác nhau cho những người sở hữu chúng.

• Nhận giảm phí spread (Phí nhỏ trả cho sàn giao dịch) khi giao dịch: -15% (Bronze), -20% (Silver), -25% (Gold), -30% (Platinum), và -35% (Diamond)
• Nhận thưởng tăng hệ số khi stake GNS đồng thời với NFT: +2% (Bronze), +3% (Silver), +5% (Gold), +8% (Platinum), và +13% (Diamond). Được phép stake tối đa 3 NFT để tích lũy hệ số thưởng. 
• Được phép chạy bot để nhận thưởng từ việc thanh lí vị thế của các nhà giao dịch khác. 

Cơ cấu phí

40% phí từ các lệnh thị trường và 15% phí từ các lệnh giới hạn sẽ được chia sẻ cho những người staker GNS. Theo thống kê từ giao thức, vì 70% giao dịch của chúng tôi là các lệnh thị trường: trung bình 32,5% phí từ tất cả các lệnh sẽ được dành cho $GNS staker .

Hơn nữa, bạn có thể stake tối đa 3 NFT của giao thức để tăng mức phí được nhận.

Tokenomics

GNS có tổng cung tối đa là 100 triệu token, tổng cung ban đầu là 38.500.000 token. Trong 2 năm phát triển, dự án đã đốt được 20% tổng cung ban đầu.

GNS Token đóng vai trò là trụ cột quan trọng của Gains Network với hai chức năng chính:

• Dùng để cân bằng lượng DAI trong Vault dựa theo tỷ lệ thế chấp
• Staking và farming để kiếm thêm lợi nhuận từ phí giao dịch trên nền tảng
• Là phần thưởng khuyến khích cho giao thức.

Tình hình hoạt động

Anh em có thể thấy TVL của Gains đã tăng đột biến kể từ khi ra mắt trên Arbitrum. Điều này cho thấy giao thức đã đi đúng hướng khi chuyển sang Layer-2 mới này.

Volume giao dịch trên Gains đang tăng mạnh, đặc biệt là trong lĩnh vực Crypto, tiếp đó là Forex.

Cùng với việc volume giao dịch tăng lên, phí nhận được trên gTrade cũng tăng trưởng tốt kể từ tháng 01/2022. Tuy nhiên, anh em cũng có thể thấy phí trên GNS bị phân mảnh khá nhiều khi phải chia cho nhiều bên khác nhau, trong đó có cả phần phí tiếp thị liên kết, 

Nhận xét:

• Tương tự GMX, Gains Network cũng có sản phẩm tương đối hoàn thiện, nhiều tính năng và ưu điểm hỗ trợ tốt cho trader. Một điểm mạnh là giao thức có tỷ lệ đòn bẩy đa dạng, các loại tài sản cho phép giao dịch cũng đa dạng.
• Tokenomics GNS được thiết kế tương đối hợp lý. Mặc dù không tạo ra một bull-case nóng như GMX nhưng cũng đang giảm phát khá tốt.
• Việc tích hợp với Arbitrum mang lại nhiều thành công cho giao thức, tuy nhiên cơ cấu phí quá phức tạp khiến LP không mặn mà với việc cung cấp thanh khoản. Đây cũng là hạn chế của giao thức.

Sàn Giao Dịch Vela

Vela Exchange cũng là một sàn giao dịch tập trung vào việc phục vụ nhu cầu future trading của người dùng trên Arbitrum.

Dự án hiện đang có 2 sản phẩm chính:

Vela Perpetual Exchange 

Là nền tảng giao dịch phái sinh của Vela, hiện đang hỗ trợ nhiều loại tài sản khác nhau bao gồm Crypto, Forex và Market Capitalization. Mỗi loại tài sản sẽ có tỷ lệ Funding Rate và Open Interest riêng biệt. 

Khi giao dịch tương lai tại Vela, người dùng cần thế chấp USDC để mở vị thế. 

Vela Stake 

Vela cung cấp giao diện staking cho các VELA, eVELA và VLP.

• VLP: Người dùng stake USDC và tạo ra VLP. Sở hữu VLP sẽ nhận được 50% phí giao dịch trên nền tảng. Phí tạo VLP hiện tại là 3%. 

• VELA & eVELA: Stake VELA hoặc eVELA để nhận thưởng. 

Một số điểm nổi bật của dự án

Nạp/Rút Đa Chuỗi: Tính năng này giúp người dùng có thể thực hiện nạp tiền, rút tiền, hoán đổi token, và tạo VLP trên nhiều blockchain khác nhau một cách đơn giản và nhanh chóng, từ đó tiết kiệm thời gian và phí giao dịch, nâng cao trải nghiệm người dùng.

Cổng Fiat Đa Hướng: Vela Exchange đã hợp tác với Transak để cung cấp giao diện trao đổi tiền pháp định và tiền điện tử ngay tại sàn => việc nạp/rút tiền trở nên nhanh chóng và thuận tiện hơn.

Giao Diện Thân Thiện

Cơ Chế Phí

Có hai loại phí giao dịch mà anh em sẽ phải trả khi giao dịch trên Vela: Phí Vị Thế và Phí Khoản Vay

Phí Vị Thế

• Đối với tài sản tiền điện tử,  để mở một vị thế, anh em sẽ phải trả phí tối đa 0,25% cho quy mô vị thế đã mở. Số tiền tương tự phải được thanh toán để đóng một vị trí.
• Đối với tài sản ngoại hối, để mở một vị thế, anh em sẽ phải trả phí tối đa 0,015% cho quy mô vị thế đã đóng. Số tiền tương tự phải được thanh toán để đóng một vị trí.

Phí Khoản Vay: Khi một vị thế được mở, phí sẽ bắt đầu tích lũy phí cấp vốn dựa trên số tiền được vay từ kho tiền và tỷ lệ cấp vốn hiện tại.

Tokenomics 

VELA là token bản địa của dự án, có tổng cung tối đa (Max Supply) là 50 triệu token, tổng cung hiện tại là 10.812.590 token, lưu hành 8.687.474 token.

Phân phối token VELA chi tiết như sau:

Thời gian khóa token VELA:

Trong quá trình này, anh em cần lưu ý:

• Đội ngũ cốt lõi và Cố vấn sẽ bắt đầu được mở khóa sau 6 tháng, và sẽ được phân phối tuyến tính trong khoảng thời gian từ 18-36 tháng tiếp theo.
• VELA sẽ có quá trình lạm phát dài hạn với tốc độ cụ thể là tối đa 5% đối với Incentives Cộng đồng và tối đa 10%/năm với Quỹ Phát triển.

Đặc điểm của VELA: VELA hiện tại được sử dụng để stake nhằm nhận phần thưởng từ giao thức (mình sẽ giải thích thêm ở phần sau).

Cơ chế thưởng 

Sẽ có nhiều cách mà anh em có thể tham gia đóng góp cho giao thức và nhận thưởng:

• Gpool VLP (trong USDC): 50% 
• Người stake VLP (trong eVELA): 10% 
• Người stake VELA (trong USDC): 5% 
• Người stake VELA (trong eVELA): 10%

Phần còn lại (25%) sẽ được chuyển vào Quỹ của giao thức để nhận thưởng.

Hiện tại, người dùng vẫn có xu hướng stake VELA.

Nhận xét:

• Vela đã thành công trong việc xây dựng sản phẩm và hoạt động một cách ổn định, tương tự như GMX và Gains Network.
• Hiện nay, với vốn hoá nhỏ và tiềm năng lớn, đa số vẫn ưa chuộng việc stake VELA & eVELA.
• Tokenomics của Vela khá tương đồng với GMX, tạo ra một cơ chế tăng trưởng nhanh chóng, nhưng cũng đưa ra nguy cơ lạm phát và sụt giảm giá. Người dùng cần xem xét điều này khi quyết định đầu tư.

Kết luận tạm thời

Với khả năng xử lý giao dịch nhanh và chi phí thấp, các nền tảng Layer-2 như Arbitrum đang là điểm sáng cho các dự án phát triển sản phẩm tương lai như Derivatives. Các dự án như GMX, GNS hay VELA đều đang làm rất tốt và thu hút được sự quan tâm của cộng đồng và người dùng trên Arbitrum. Trong tương lai, nếu Arbitrum phát triển mạnh mẽ, những dự án này có thể trở thành những dấu mốc tiên phong cho hệ sinh thái blockchain này.

Poseidon

• Tìm hiểu về Real World Asset (RWA) – Câu chuyện tiềm năng trong dài hạn
• Tìm hiểu về Layer 0 và khát vọng xây dựng nền tảng “đa blockchain”