Buzz
Bài giảng
Phân tích tính thuyết phục trong phần mở đầu của Tuyên ngôn độc lập.
Giải chi tiết
Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh được coi là mẫu mực của văn nghị luận. Điều đó thể hiện rõ trong đoạn mở đầu được viết rất tinh tế: vừa khéo léo, vừa kiên quyết lại chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc.
Nhiệm vụ của phần mở đầu một bản Tuyên ngôn là nêu nguyên lý làm cơ sở tư tưởng cho toàn bài. Nguyên lý của Tuyên ngôn Độc lập là khẳng định quyền tự do độc lập của dân tộc. Nhưng ở đây, Bác không nêu trực tiếp nguyên lý đó mà lại dựa vào hai bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ năm 1776 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp năm 1791 để khẳng định “Quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do” của tất cả các dân tộc trên thế giới. Đây chính là nghệ thuật “lấy gậy ông đập lưng ông”. Bác đã khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc ta bằng chính những lời của tổ tiên người Mỹ, người Pháp đã ghi lại trong hai bản Tuyên ngôn từng làm vẻ vang cho truyền thông tư tưởng và văn hoá của những dân tộc ấy. Cách viết như thế là vừa khéo léo vừa kiên quyết:
Khéo léo vì tỏ ra rất trân trọng những danh ngôn bất hủ của người Pháp, người Mỹ để “khóa miệng” bọn đế quốc Pháp, Mỹ đang âm mưu xâm lược và can thiệp vào nước ta (sự thật lịch sử đã chứng tỏ điều này). Kiên quyết vì nhắc nhở họ đừng có phản bội tổ tiên mình, đừng có làm vấy bẩn lên lá cờ của những cuộc cách mạng vĩ đại của Pháp, Mỹ, nếu nhất định tiến quân xâm lược Việt Nam.
Đoạn mở đầu của bản Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam nhắc đến hai bản Tuyên ngôn nổi tiếng trong lịch sử của nhân loại, của hai nước lớn như thế, thì cũng có nghĩa là đặt ba cuộc cách mạng, ba nền độc lập ngang hàng, ba bản Tuyên ngôn ngang hàng (và thực sự, cuộc Cách mạng tháng Tám 1945 đã giải quyết đúng nhiệm vụ của hai cuộc cách mạng của Mỹ (1776) và của Pháp (1791). Sau khi nhắc đến những lời bất hủ trong bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ, Bác viết: “Suy rộng ra, câu ấy có nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do”. Ý kiến “suy rộng ra” ấy quả là một đóng góp ý nghĩa của Bác đối với phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, nó như phát súng lệnh khởi đầu cho bão táp cách mạng ở các thuộc địa sẽ làm sụp đổ chủ nghĩa thực dân trên khắp thế giới vào nửa sau thế kỉ XX (lịch sử cũng đã chứng tỏ điều này).
Đoạn mở đầu bản Tuyên ngôn Độc lập của Bác chứa đựng một tư tưởng lớn với nhiều ý nghĩa sâu sắc, lại được viết bằng một nghệ thuật tinh tế, mang sức thuyết phục mạnh mẽ. Đó là đoạn mở đầu mẫu mực trong một bản Tuyên ngôn bất hủ.
