Phân tích tội ác của quân Minh trong Bình Ngô đại cáo

Đề bài: Phân tích tội ác của quân Minh trong Bình Ngô đại cáo

Phân tích tội ác của quân Minh trong Bình Ngô đại cáo

I. Cấu trúc Phân tích tội ác của quân Minh trong Bình Ngô đại cáo (Chuẩn)

1. Khai mạc:

- Nguyễn Trãi, nhà quân sự và nhà thơ tài năng, đã góp phần quan trọng vào văn hóa và văn học dân tộc.
- Bài cáo Bình Ngô đại cáo của ông được xem là tuyên ngôn độc lập quan trọng của dân tộc ta từ những năm 1428.

2. Phần chính:

a. Âm mưu xâm lược của đối phương:

- Nguyễn Trãi đã sử dụng lời lẽ mạnh mẽ để phơi bày kế hoạch của quân giặc.

+ Năm 1400, gia đình Hồ chiếm đoạt ngôi nhà Trần, thiết lập nước Đại Ngu.
+ Trong hơn sáu năm lên ngôi, nhà Hồ thực hiện nhiều cải cách nhưng không được lòng dân.
+ Các quý tộc nhà Trần cơ hội quấy rối, biến chất tình hình nội địa thành phức tạp.
+ Trong tình hình đó, quân Minh xâm nhập nước ta với khẩu hiệu 'phù Trần diệt Hồ', nhưng thực chất là với mục đích xâm chiếm nước ta.

- Bằng các từ ngữ như 'nhân', 'thừa cơ' cùng với diễn đạt của mình, Nguyễn Trãi đã phơi bày âm mưu 'thừa nước đục thả câu' của quân đội phương Bắc đối với nước ta.

b. Hành động tàn ác của quân địch:

- Kẻ thù Minh đã thực hiện những tội ác khủng khiếp với nhân dân ta:
+ Đối xử với dân ta như nô lệ, hành hạ cả người lớn và trẻ em: 'Nướng dân đen', 'vùi con đỏ', với nhiều kế sách lừa dối và đánh bại dân.
+ Thiết lập máy chính quyền độc tài với thuế nặng, phu phen, lao động,...

- Hậu quả:
+ Dân ta phải hy sinh nơi biển cả sâu thẳm, rừng già và nước độc hại.
+ Nhân dân chịu đau thương, tang tóc, sự chia lìa: 'Nheo nhóc thay kẻ goá bụa khốn cùng'.
+ Các nghề truyền thống như 'canh cửi' phải đứt đoạn vì 'gánh nặng của những phu phen'.

- Những hành động tàn bạo này khiến Nguyễn Trãi đầy căm hận:
+ Sử dụng các từ ngữ như 'thằng', 'đứa' để khinh bỉ kẻ thù.
+ Sử dụng nghệ thuật liệt kê để miêu tả chi tiết tội ác của đối phương.
+ Nguyễn Trãi vận dụng vô số so sánh như 'trúc Nam Sơn' và 'nước Đông Hải' để làm nổi bật tội ác của quân thù, tố cáo những hành động đen tối của chúng.

- Kết án đầy đanh thép: 'Lẽ nào trời đất dung tha/ Ai bảo thần nhân chịu được?'.
=> Tội ác của giặc Minh đã vượt qua mọi giới hạn, khiến cả con người và trời đất đều không thể dung thứ cho những hành động tàn ác của chúng.

c. Đánh giá tổng quan:

- Ý nghĩa nội dung: Mô tả âm mưu và tội ác dã man của quân Minh đối với nhân dân nước ta, cũng như sự căm hận sâu sắc của nhà thơ đối với chúng.

- Giá trị nghệ thuật:
+ Lối văn chính luận đanh thép và mạnh mẽ.
+ Sử dụng lối văn biền ngẫu đối xứng, tạo nên hình ảnh rõ nét về mọi tội ác của giặc Minh.
+ Biến đổi giọng điệu linh hoạt theo từng đoạn văn.
+ Sử dụng biện pháp liệt kê và phóng đại một cách tinh tế để đưa ra hình ảnh rõ nét về tội ác của kẻ thù.

3. Kết luận:

Đặt ra ý nghĩa của đoạn thơ: mô tả tội ác của quân thù và khẳng định lòng căm thù sâu sắc.

II. Bài văn mẫu Phân tích tội ác của giặc Minh trong Bình Ngô đại cáo (Chuẩn)

Nguyễn Trãi, một nhà quân sự tài ba và đồng thời là nhà thơ tài năng, đã để lại nhiều tác phẩm văn thơ quý giá như Dư địa chí, Ức Trai thi tập, Quân trung từ mệnh tập,... Tuy nhiên, Bình Ngô đại cáo là tác phẩm nổi bật, coi như bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc từ những năm 1428. Trong đó, ông không chỉ thể hiện tư tưởng nhân nghĩa của dân tộc Đại Việt mà còn mạnh mẽ tố cáo tội ác của giặc Minh đối với quê hương.

Bình Ngô đại cáo là công trình mà Nguyễn Trãi viết để thông báo cho toàn bộ nhân dân biết về chiến thắng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trước kẻ thù phương Bắc. Trong hơn hai mươi năm bị giặc Minh áp bức, từ 1407 đến 1427, chúng đã lập đặt chính quyền để đồng nhất dân tộc và bóc lột tài nguyên của nước ta. Không chỉ thế, họ còn áp đặt nhiều loại thuế không công bằng, khai thác lao động của nhân dân ta và cai trị quốc gia bằng luật lệ 'độc tài'. Vì vậy, ngay từ đoạn đầu tiên, Nguyễn Trãi đã trình bày tư tưởng chính nghĩa để giải thích chiến công của quân Lam Sơn, chứng minh tính chính xác của cuộc khởi nghĩa này. Ở đoạn thứ hai, Nguyễn Trãi một lần nữa sử dụng văn chính luận tinh tế để phơi bày âm mưu xâm lược của quân giặc và buộc tội những hành động tày trời của chúng.

Qua những câu đầu tiên của đoạn thứ hai trong Bình Ngô đại cáo, chúng ta có thể thấy Nguyễn Trãi đã dùng từ ngữ của mình để phơi bày âm mưu xảo trá của quân giặc, những tên cướp nước và bán nước:

'Nhân họ Hồ chính sự phiền hà,
Để trong nước lòng dân oán hận.
Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa,
Bọn gian tà còn bán nước cầu vinh.'

Năm 1400, khi nhà Trần suy yếu, Hồ Quý Ly nắm quyền, tạo ra nước Đại Ngu. Trong thời gian lên quyền, Hồ Quý Ly cố gắng cải cách và hòa nhập dân chúng, nhưng những cải cách này chỉ làm cho 'lòng dân oán hận'. Không chỉ thế, các quý tộc Trần lưu vong tận dụng lúc nhà Hồ rối ren đã tận dụng tình hình để tạo ra một tình hình chính trị rối ren, 'chính sự' trở nên 'phiền hà'. Vì tình hình trong nước phức tạp, nhà Hồ không thể giải quyết, mở cửa cho quân Minh xâm lược nước ta với khẩu hiệu xảo trá 'phù Trần diệt Hồ' nhưng thực tế là để cướp nước ta. Nguyễn Trãi đã thông minh đặt từ 'nhân' ngay từ câu thơ đầu để chỉ ra sự xảo trá của quân giặc khi xâm lược vào nước ta một cách ngông cuồng. Giặc Minh đã lợi dụng những mâu thuẫn trong nội bộ các tập đoàn phong kiến của Việt Nam để 'mượn gió bẻ măng' để xâm chiếm đất nước. Họ cùng với bọn 'gian tà bán nước cầu vinh' tạo nên một đám đông tàn bạo phá hại nước ta, bức hại nhân dân ta. Tác giả cũng sử dụng từ 'thừa cơ' để phơi bày chiêu trò xảo trá cũng như bộ mặt 'giả nhân nghĩa' của kẻ thù khi xâm chiếm đất nước.

Phơi bày kế hoạch xâm lược, Nguyễn Trãi còn mạnh mẽ tố cáo những tội ác kinh hoàng của giặc Minh. Chúng đối xử với nhân dân ta như thể chúng là nô lệ, thỏa mãn những thú vui và sở thích đen tối.

'Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn,
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ.
Dối trời lừa dân đủ muôn ngàn kế,
Gây thù kết oán trải mấy mươi năm.'

Câu thơ là bằng chứng mạnh mẽ nhất cho tội ác không nhân bản của giặc Minh. Chúng tra tấn, hành hạ và hủy diệt bất kỳ người nào trong dân tộc ta, không phân biệt người lớn hay trẻ con - 'con đỏ' của họ cũng không được tha thứ. Tội ác của chúng làm cho đất nước Đại Việt đổ máu và nước mắt. Đó là hình ảnh thực tế đau đớn mà nhân dân ta phải đối mặt trong 'mấy mươi năm' chịu sự áp bức của quân Minh xâm lược. Chúng đã 'dối trời lừa dân', đã 'gây thù kết oán' với nhân dân Đại Việt ta.

Hơn nữa, trong suốt hơn hai mươi năm, từ 1407 đến 1427, giặc Minh đã thiết lập một hệ thống chính trị tàn ác đối với nhân dân ta. Những hình phạt như rút ruột người, nấu thịt người,... đã được chúng thực hiện mà không hề có sự 'ghê tay'. Chúng còn áp đặt hàng loạt các loại thuế nặng nề, cướp bóc nhân dân ta đến cùng cực và vơ vét tài nguyên, sản vật của đất nước ta:

Bại trận, phơi bày bản tính vô nhân nghĩa:
Thuế khóa nặng như trời, chẳng dứt nổi như núi.
Người bị đẩy xuống biển mò ngọc, sưng lưng mòn cùng cá mập, luồng sông chằm bị.
Kẻ bị dẫn vào rừng, phải đào cát tìm vàng, gặp cảnh rừng sâu, nước độc.
Vơ sản phẩm, bắt chim để trả, mình mình lướt bẫy chẳng tha.
Làm rối loạn nhân dân, bẫy hươu đen, khắp nơi những mưu đặt cạm bẫy.

Nguyễn Trãi tả mô những hành động tàn ác của giặc Minh với nhân dân ta như: 'đẩy xuống biển mò ngọc' khiến dân ta chết dưới bàn tay của 'cá mập, sưng lưng, luồng sông chằm bị'. Chúng 'dẫn vào rừng, phải đào cát tìm vàng' và chết dưới cảnh 'rừng sâu, nước độc'. Chúng 'vơ sản phẩm, bắt chim để trả', còn 'lướt bẫy' khắp nơi. Tất cả những hành động đó của quân Minh đã được Nguyễn Trãi miêu tả trong hơn mười dòng thơ, tạo nên bức tranh đau lòng, tội ác tận diệt của kẻ thù đối với đất nước ta và nhân dân ta.

Hậu quả của sự cai trị tàn bạo đó là nhân dân ta rơi vào tình trạng tang tóc, đau thương, chia ly: 'Nheo nhóc thay kẻ goá bụa khốn cùng'. Đó là hình ảnh của những gia đình tan rã, vợ chồng phải xa cách, mẹ mất con, con mất cha, nỗi đau đến tận cùng. Hơn nữa, chúng còn bắt nhân dân ta phải 'phục dich', 'phu phen' đến mức cuộc sống lao động, sản xuất không thể hoạt động bình thường, những nghề truyền thống như 'canh cửi' đều phải 'đứt đoạn':

Nặng nề những khổ đau của phu phen
Đánh vỡ mọi nghề canh cửi.

Nguyễn Trãi tăng cường sự căm hờn bằng cách sử dụng nhiều từ ngữ để miêu tả sự khinh bỉ đối với quân thù:

Thằng há miệng, đứa nhe răng, máu mỡ bấy no nê chưa chán;
Nay xây nhà, mai đắp đất, chân tay nào phục dịch cho vừa.

Quân giặc Minh bị gọi là 'thằng', 'đứa' và được coi như những con thú dữ chỉ biết 'hút máu' nhân dân ta đến tận xương tuỷ. Nghệ thuật liệt kê đưa chúng ta đến sự căm ghét không tưởng của nhà thơ đối với kẻ thù, đồng thời thể hiện lòng thương xót vô hạn đối với nhân dân. Những câu văn biền ngẫu đối xứng liên kết để tố cáo tội ác chồng chất của quân giặc. Tội ác ấy chất lên như núi, tạo thành một khối căm hờn của toàn dân tộc:

Độc ác như trúc Nam Sơn không chịu ghi hết tội
Bẩn thỉu như nước Đông Hải không chịu rửa sạch mùi.

Sử dụng bút pháp phóng đại, Nguyễn Trãi đã tận dụng trúc Lam Sơn, nước biển 'Đông Hải' để đối chiếu với tội ác vô tận của quân giặc tại đất nước ta. Cuối cùng, hai câu thơ như lời kết án sắc bén dành cho kẻ thù:

Lẽ nào trời đất dung tha,
Ai bảo thần nhân chịu được?

Tội ác của quân Minh ở đất nước ta đã vượt qua giới hạn của trời đất, khiến người dân 'căm hận' chúng đến xương tuỷ, thậm chí 'trời đất' cũng không thể dung thứ.

Nguyễn Trãi đứng vị thế nhân dân để phơi bày âm mưu và tội ác của kẻ thù, chỉ trích sự man rợ, tàn bạo của quân giặc. Bằng lối văn chính luận đanh thép, những câu văn biền ngẫu đối xứng, giàu hình ảnh, Nguyễn Trãi tả rõ tội ác và lòng căm thù sâu sắc, cũng như lòng thương cảm, đau xót đối với nhân dân Đại Việt.

Phần thứ hai của Đại cáo Bình Ngô không chỉ làm rõ tội ác của giặc Minh đối với dân tộc ta mà còn đẩy cao độ lòng căm hận của nhân dân, là nguồn động viên hùng mạnh cho sự đoàn kết và chiến đấu của cả dân tộc. Bằng ngòi bút chính luận tinh tế, Nguyễn Trãi tạo nên một tác phẩm văn học 'thiên cổ hùng văn' với giá trị vĩnh cửu.

""""--HẾT""""---

Bình Ngô đại cáo được xem là một 'thiên cổ hùng văn' của dân tộc, không chỉ chứa đựng những tư tưởng cao cả mà còn thể hiện rõ hiện thực tội ác của kẻ thù đối với nhân dân ta. Khám phá thêm qua các bài viết về Phân tích luận đề chính nghĩa Bình Ngô đại cáo, Phân tích tư tưởng độc lập trong Bình Ngô đại cáo, Nghị luận về tác phẩm Đại cáo Bình Ngô, Phân tích hình tượng chủ tướng Lê Lợi trong Bình Ngô đại cáo để hiểu sâu hơn về tác phẩm đặc biệt này nhé!