Phân tích truyện ngắn Đồng hào có ma của Nguyễn Công Hoan

Đề bài: Phân tích truyện ngắn Đồng hào có ma của Nguyễn Công Hoan

Phân tích truyện ngắn Đồng hào có ma của Nguyễn Công Hoan

I. Phân tích cấu trúc truyện ngắn Đồng hào có ma của Nguyễn Công Hoan (Tiêu chuẩn)

1. Mở đầu:

- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Công Hoan và tác phẩm Đồng hào có ma.

2. Phần thân bài:

a. Nội dung chi tiết:
- Truyện kể về 'bà mẹ Nuôi' phải vay mượn một đồng hai hào để vào thăm quan, nhưng sau khi đút lót cậu lính hai hào, khi bước vào cung đường, bà ta vô tình làm rơi mất một mớ tiền xuống đất.

b. Cảm nhận cá nhân:

- Điểm đặc biệt về cách tạo dựng tình huống khi mở đầu câu chuyện:
+ Khởi đầu bằng những chi tiết hàng ngày, dường như không liên quan.
+ Sử dụng để làm nổi bật sự tham nhận, nhận hối lộ của tên quan Huyện Hinh.
+ Thông qua câu chuyện về 'bà mẹ Nuôi', ta thấy rõ bản chất tham nhận của tên Huyện Hinh.
+ Hắn đã sử dụng mọi thủ đoạn nhỏ nhặt nhất để ăn cắp của nhân dân.

- Đặc biệt về cách mô tả nhân vật:
+ Mô tả tên quan huyện bằng cách sử dụng nghệ thuật phóng đại.
+ Miêu tả da mặt của tên quan Huyện Hinh làm người đọc nhận ra cái bản chất 'ăn bẩn' và liên tưởng đến Mã Giám Sinh.

- Nghệ thuật sử dụng ngôn từ:
+ Sử dụng ngôn từ rất dân dã, giản dị như 'nói xạo', 'lẹt đẹt', 'con mẹ', ...
+ Lời văn mang tính mỉa mai, châm biếm.

3. Tóm tắt:

- Tổng quan về giá trị của tác phẩm: Đồng hào có ma phản ánh một cách sâu sắc về lũ tham quan trong xã hội phong kiến thời đó, chỉ biết ăn tiền của dân mà không hề quan tâm, không có trách nhiệm với người dân.

II. Mẫu phân tích văn học truyện ngắn Đồng hào có ma của Nguyễn Công Hoan (Tiêu chuẩn)

Là một nhà văn hiện thực trào phúng, Nguyễn Công Hoan đã để lại cho độc giả chúng ta những tác phẩm đặc sắc khi không chỉ mang đến tiếng cười sâu cay mà còn đả kích vào hiện thực xã hội phong kiến thối nát. Một trong những tác phẩm nổi bật của ông là truyện ngắn Đồng hào có ma, một câu chuyện nói về thói tham lam, hèn mọn của một tên quan chuyên ăn hối lộ, 'ăn bẩn' và đục khoét cả những người dân nghèo khổ, tội nghiệp nhất.

Câu chuyện kể về 'bà mẹ Nuôi' đi trình việc bị trộm lên quan. Trước khi lên quan, bà đã mượn được một đồng hai hào để 'làm thông lệ trước khi gặp quan'. Ở cổng, bà ta đưa cho cậu lính hai hào để hắn vào bẩm lên quan. Vào công đường, bà ta lúng túng lấy 'tiền trình diện', nhưng do 'lóng cóng', bà ta làm 'món tiền rơi xuống đất'. Những đồng hào vương vãi khắp nơi khiến 'bà mẹ Nuôi' phải nhặt nhạnh. Nhưng bà ta chỉ tìm được bốn đồng, 'tìm mãi' cũng không thấy được đồng thứ năm. Không đủ 'tiền trình quan', bà ta lủi thủi đi về. Sau khi thấy 'bà mẹ khốn nạn' đã đi, huyện Hinh mới 'dịch giầy ra' 'thò tay nhặt đồng hào rồi bỏ vào túi'.

Nội dung câu chuyện rất ngắn gọn nhưng lại phản ánh sâu sắc bản chất thối nát của bọn quan lại phong kiến thời đó, tạo cho chúng ta tiếng cười châm biếm rất sâu cay.

Về tác phẩm, ta dễ nhận ra đặc sắc của truyện ngắn là cách mà Nguyễn Công Hoan xây dựng tình huống truyện và mở đầu. Ông đã khơi gợi sự tò mò của chúng ta với câu chuyện về 'ăn uống': 'Tôi cực lực công kích sách vệ sinh đã dạy ta ăn uống phải sạch sẽ, nếu muốn khỏe mạnh, béo tốt. Thuyết ấy sai. Trăm lần sai! Nghìn lần sai! Vì tôi thấy sự thực, ở đời này, bao nhiêu những anh béo, khỏe, đều là những anh thích ăn bẩn cả'. Đây là cách dẫn truyện độc đáo mà không nhiều tác giả Việt làm được. Nó không chỉ kích thích sự tò mò mà còn khiến người đọc bật cười với đoạn tiếp theo: 'Chà! Chà! Béo ơi là béo! Béo đến nỗi giá có thằng dân nào vô ý, buột mồm ra nói một câu sáo rằng: 'Nhờ bóng quan lớn', là ông tưởng ngay nó nói xỏ ông. Sử dụng nghệ thuật cường điệu, Nguyễn Công Hoan đã miêu tả ngoại hình của Huyện Hinh một cách rất đặc sắc, minh chứng cho việc 'Những anh béo là những anh thích ăn bẩn cả'. Dựa vào cách miêu tả này, ông làm nổi bật sự 'ăn bẩn', tham ô của hắn.

Huyện Hinh 'ăn bẩn' như thế nào? Nguyễn Công Hoan đã khéo léo đưa chúng ta vào câu chuyện của 'con mẹ Nuôi' mang tiền đi trình quan vụ án mất trộm. Bà ta chạy vạy mượn được một đồng hai hào để có tiền trình quan. Nhưng khi đến nơi, luống cuống thế nào mà làm rơi hết cả mớ tiền, đồng này đồng kia rơi loảng xoảng khắp nơi. Tìm mãi chỉ tìm được bốn, còn một đồng thì chẳng thấy đâu. Bà ta lủi thủi đi về vì không đủ tiền trình quan mà không ngờ rằng, đồng tiền lại nằm dưới chân vị quan huyện đáng kính. Khi 'con mẹ Nuôi' khuất bóng, hắn mới 'dịch chiếc giầy ra' và nhặt đồng hào đôi sáng loáng, thổi cát ở đế giày rồi bỏ vào túi. Lời văn hài hước, châm biếm nhưng sâu cay vô cùng! Huyện Hinh làm quan đến mấy chục năm nhưng vẫn lẹt đẹt ở cái chức huyện lệnh, trong khi bạn bè hắn thăng quan tiến chức cả rồi. Ai có ngờ rằng, đó là do hắn tự chọn, bởi 'Làm bố chánh có vặn xỉ ra mà ăn'. Quả thật đáng thương 'con mẹ Nuôi' vì gặp phải một vị quan 'ăn bẩn' đến thế. Đồng tiền rơi mất, bà ta chỉ dám nói là 'có ma', bởi ở một nơi bề thế như thế, không lẽ quan lại lấy một đồng hào đôi của bà? Nhưng ai có ngờ rằng 'con ma' ấy lại ở chính giữa công đường, là bậc 'phụ mẫu' của nhân dân. Hắn dùng cách 'bẩn thỉu' nhất để lừa đảo dân. Hắn 'ăn' cả món tiền chỉ để lót tay cho tên lính lẹ. Quả thật nó ti tiện, nó bẩn thỉu, đen tối, bất nhân đến vô cùng!

Cái kết của câu chuyện làm nhiều người ngạc nhiên, ngỡ ngàng. Bởi vị quan lại chính là một tên trộm chuyên nghiệp, mà điều đó lại do chính cái xã hội tôi luyện ra. Hắn 'ăn bẩn' trên đầu trên cổ của những người nông dân thấp cổ bé họng, đặt ra những luật lệ, mưu ma mà ăn vào xương vào máu của những người dân thấp cổ bé họng. Cái nút thắt mà Nguyễn Công Hoan dựng lên đã được hóa giải trong sự bất ngờ vô cùng, làm chủ đề của câu chuyện càng thêm sáng rõ.

Không chỉ vậy, ông còn tạo hình nhân vật một cách rất sinh động. Có ai từng miêu tả một vị quan như thế này chưa: 'Chà! Chà! Béo ơi là béo! Béo đến nỗi giá có thằng dân nào vô ý, buột mồm ra nói một câu sáo rằng: 'Nhờ bóng quan lớn', là ông tưởng ngay nó nói xỏ ông. Tức thì, mặt bàn là một, mặt nó là hai, bị vả đóm đốp. Mà rồi thằng khốn nạn ấy, ông truy cho đến kỳ cùng, không còn có thể làm ăn mở mày mở mặt ra được'. Đọc câu văn mà sao nghe mà nó châm biếm, nó hả hê đến thế! Nghe miêu tả mà sao người ta thấy như đó là một con lợn được chủ vỗ béo trong chuồng, và quả thực nó hợp với cái danh 'ăn bẩn' của ông đến lạ. Với người khác, làm quan để được cống hiến, được thăng quan tiến chức, thế nhưng với Huyện Hinh, ông làm quan ở đâu thì dân kiện cáo ở đó, ông làm quan chỉ để thỏa mãn thú vui 'đánh bạc và chơi gái'. Và thêm một điều nữa, mặc dù cố nuôi, cố để 'khác biệt với tụi huyện trẻ' nhưng 'Nguyên cái da mặt ông nhỏ, có lẽ vì ông béo quá, nên lỗ chân lông căng ra, căng thẳng quá, đến nỗi râu không có chỗ nào lách ra ngoài được. Đến nỗi năm bốn mươi tuổi, mặt ông vẫn nhẵn thín như thường'. Ta vẫn thường nghe về Mã Giám Sinh trong Truyện Kiều - kẻ chuyên đi lừa gạt các cô gái, một kẻ lừa đảo chuyên nghiệp với ngoại hình: 'Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao' thì với Huyện Hinh dường như cũng chung ngoại hình như thế, cũng là một kẻ ăn cắp, lừa gạt người, cũng một bản chất với tên Mã Giám Sinh kia. Nguyễn Công Hoan đã dựa trên hình dáng của Huyện Hinh để nhấn mạnh cái bản chất tham ô của hắn, sự tha hoá đến mất nhân tính của hắn. Hắn chưa từng lo đến nỗi khố, oan khuất của dân, hắn chỉ biết dân có đủ tiền 'trình quan' hay không, không đủ thì hắn sẽ không xét xử. Vậy nên, khi 'con mẹ Nuôi' đánh rơi mất đồng hào đôi mà không tìm thấy chỉ đành 'lùi lũi' mà đi về. Quả là một bậc 'phụ mẫu hết lòng'!

Cuối cùng, trong truyện ngắn này, độc giả không thể phớt lờ đi sự tài hoa trong việc xây dựng ngôn từ vừa tự nhiên, linh hoạt mà lại vô cùng sắc sảo, đúng bản sắc của Nguyễn Công Hoan. Lấy cảm hứng từ những miền quê Việt Nam giản dị, ông đã thêm vào trong Đồng hào có ma những câu từ tự nhiên nhất, đơn giản nhất, gần gũi như tiếng nói hàng ngày của người dân mà lại chứa đựng một dáng vẻ sắc sảo như “nói khéo”, “móc méo”, “vặn xỉ ra mà ăn”, “đồ ăn”, “rơi đẹp cả”. Đây thực sự là những lời ngữ mà không nhiều nhà văn nào dám thử sức trong thơ văn, chỉ có Nguyễn Công Hoan mới dám vì ông muốn truyền tải câu chuyện của mình vừa châm biếm, thú vị, mang đầy tính mỉa mai nhưng vẫn thân thiện với người dân quê nghèo.

Đọc tác phẩm này, người đọc có thể cảm nhận được sự bất công, thối nát, và sự không trách nhiệm của các quan lại thời phong kiến. Họ chỉ biết đến việc “ăn” tiền, thu thuế, lấy sưu, lấy của dân chứ không bao giờ để ý đến cuộc sống của nhân dân. Những bậc “phụ huynh” như huyện Hinh hay các quan huyện trong Sống chết mặc bay của Nguyễn Duy Tốn thực sự khiến cho người dân quê phải sống trong cảnh “ngàn sầu vạn đau” mà không thể kêu oan. Huyện Hinh đích thị là một kẻ quan tham, kẻ “ăn cắp”, “ăn gian” hàng đầu, đúng như câu ca dao mà dân ta vẫn thường nói:

'Con ơi nhớ ghi nhớ câu này Cướp đêm là giặc, cướp ban ngày là quan.'

""""-HẾT""""-

Dù đã trôi qua bao năm tháng, tác phẩm Đồng hào có ma của Nguyễn Công Hoan vẫn giữ nguyên giá trị của mình. Ngoài ra, Nguyễn Công Hoan còn rất nhiều tác phẩm trào phúng khác cũng rất đặc sắc, hãy cùng khám phá các bài viết như Phân tích truyện ngắn Tinh thần thể dục, Cảm nhận truyện ngắn Tinh thần thể dục để hiểu sâu hơn về phong cách văn học đặc trưng của ông nhé!