Buzz
Bài viết 'Tiếng nói của văn nghệ' của Nguyễn Đình Thi được viết vào năm 1948, tại chiến khu Việt Bắc trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Bài luận này được tổ chức rất chặt chẽ. Mọi lập luận và minh chứng mà tác giả đưa ra đều tập trung vào và xoay quanh 3 điểm chính:
- Văn nghệ bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống, sáng tạo ra cái đẹp vì cuộc sống và con người.
- Văn nghệ là tiếng nói của tình cảm, của tâm hồn.
- Văn nghệ là tiếng nói của tư tưởng.
1.Văn nghệ phản ánh, thể hiện cuộc sống. Nghệ sĩ không chỉ đơn thuần mô phỏng hiện thực mà còn muốn truyền đạt điều gì đó mới mẻ. Nghệ sĩ sáng tạo ra cái đẹp, khiến cho người đọc 'bị rung động bởi cái đẹp'. Câu thơ về cỏ xanh non và hoa lê trong 'Tale of Kieu' đã làm cho chúng ta 'bị rung động bởi cảnh thiên nhiên luôn tái sinh, tươi mới mãi mãi, và cảm thấy trong lòng mình có sự sống tái sinh luôn luôn mới mẻ ấy'.
Văn nghệ, những tác phẩm văn học, những bài thơ sáng tạo ra bao nhiêu 'hình ảnh đẹp', từ một chùm sáng, một bông hoa, một tiếng chim, đến sự sống xung quanh chúng ta, mà trước đây 'chúng ta không nhìn thấy', bỗng trở thành 'sự ngạc nhiên tìm thấy ngay trong tâm hồn' của chúng ta. Mỗi tác phẩm văn học lớn 'chiếu sáng vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng' rất kỳ diệu, nó 'thay đổi cả cách nhìn nhận và suy nghĩ của chúng ta'. Sứ mệnh của những nghệ sĩ lớn là mang đến cho thời đại mình 'cách sống của tâm hồn'.
Nguyễn Đình Thi đã nêu rõ: sáng tạo ra cái đẹp là trách nhiệm thiêng liêng của người nghệ sĩ; cái đẹp là đặc trưng của văn nghệ - là cái đẹp của thiên nhiên, của con người, và của cuộc sống.
2.Chức năng của văn nghệ là rất kỳ diệu
Tiếng nói của văn nghệ là tiếng nói của tâm hồn, tiếng nói của tình cảm. Nó mang lại sự khát khao sống, sự khát khao tự do cho những người bị giam cầm chính trị trong những trại tù bí mật. Những câu thơ của 'Tale of Kieu', những bài hát... đã làm cho những người này 'vẫn cầm chặt cuộc sống hàng ngày bên ngoài, có cây cỏ, có phố phường, có cánh đồng, có con người, có tình yêu, có những niềm vui buồn khó khăn hàng ngày; nói một cách khác, đó là sự sống'.
Những phụ nữ nông thôn từng làm nô lệ trong ngày xưa, suốt cả đời ở trong bóng tối, nhưng khi họ hát ru con hay hát truyện dân gian, một câu ca dao, một buổi xem kịch đã 'truyền vào tâm hồn họ một nguồn sáng, kích động tình cảm, ý thức không thường', khiến cho những con người nghèo khó ấy 'trong một buổi được cười thút thít hay giấu đi một giọt nước mắt'. Đúng, tiếng nói của văn nghệ, 'lời thông điệp của văn nghệ là sự sống'.
Nguyễn Đình Thi đã nêu rõ 'văn nghệ không thể tồn tại riêng biệt khỏi cuộc sống'. Chỗ đứng của văn nghệ 'chính là sự giao thoa giữa tâm hồn con người và cuộc sống...'. Chỗ đứng của văn nghệ là 'tình yêu, sự ghen ghét, niềm vui, nỗi buồn, ý đẹp xấu' trong thiên nhiên và xã hội. Tác giả trích dẫn lời nói của Tols-toi, nhà văn Nga, để xác nhận quan điểm của mình: 'Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm'
3.Tiếng nói của văn nghệ còn là tiếng nói của tư duy
Tư duy không thể vắng mặt trong nghệ thuật. Tư duy trong văn nghệ 'nảy ra' từ cuộc sống và 'lan truyền' trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Tư duy trong nghệ thuật mang một đặc điểm đặc biệt, 'không bị rõ ràng và khô khan'. Một câu thơ, một đoạn văn, một tác phẩm hội họa, một bài nhạc, tất cả đều khiến cho tâm trạng của chúng ta 'rung động', sau đó khơi dậy 'những vấn đề suy nghĩ' trong trí óc của chúng ta. Tư duy trong nghệ thuật được thể hiện một cách tinh tế, 'ẩn mình yên lặng'. Vì vậy, 'một tác phẩm văn học hay không bao giờ chúng ta đọc qua chỉ một lần mà quên được', nó vẫn còn mãi trong tâm trí của chúng ta.
Nghệ thuật là một hình thức tuyên truyền 'rất đặc biệt'. Nghệ thuật truyền đạt trực tiếp vào tâm hồn của chúng ta. Nó khiến con người 'trải qua nhiều cảm xúc hơn, yêu thương và căm ghét nhiều hơn, có thể nhìn thấy và nghe thấy nhiều hơn, sống một cách sâu sắc hơn'. Nghệ thuật 'giải phóng cho con người', nghệ thuật 'tạo ra cuộc sống tâm hồn cho xã hội'. Đúng vậy, tư duy là điều quý báu mà tiếng nói của nghệ thuật hướng đến. Mặc dù 'nghệ thuật là một hình thức tuyên truyền không tuyên truyền nhưng lại hiệu quả và sâu sắc hơn cả'. Nghệ thuật là một hình thức tuyên truyền thông qua ngôn ngữ, hình ảnh, cảm xúc..., nhưng nó 'không tuyên truyền' bằng 'tri thức trừu tượng', nhà nghệ sĩ 'không dùng một cuộc thảo luận rõ ràng và khô khan với chúng ta về một vấn đề khoa học hay triết học'. Ví dụ, Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu đã sử dụng cuộc đời của Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga để nói về lòng trung, lòng hiếu, lòng trung, lòng hạnh, 'một hình thức tuyên truyền không tuyên truyền' như vậy.
Sau hơn một nửa thế kỷ, quan điểm của Nguyễn Đình Thi trong bài Tiếng nói của văn nghệ đã trở nên quen thuộc với nhiều người. Một phong cách viết tài tình, quyến rũ, logic và lập luận rõ ràng, mạch lạc, giọng văn nồng nhiệt, chân thành là sức hấp dẫn của bài tiểu luận này.
Nguồn: Mytour
