Buzz
Nhà thơ Hoài Vũ sinh ra ở Quảng Ngãi. Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, ông tích cực tham gia vào hoạt động văn học miền Nam. Các tác phẩm của ông thường được nhiều nhạc sĩ chú ý. Trong số đó, bài thơ 'Đi trong hương tràm' là một điểm đáng chú ý. Với nội dung và hình thức nghệ thuật đặc biệt, bài thơ đã gây ấn tượng mạnh mẽ.
Trong bài thơ, hình ảnh hoa tràm phát ra hương thơm liên tục. Mỗi khi nhân vật trữ tình nhắc đến 'hương tràm', hình ảnh 'em' hiện lên. Hương tràm được liên kết sâu sắc với 'em', trở thành biểu tượng chính trong tác phẩm.
Đọc bài thơ, ta như đang nghe một lời thoại dài không ngớt. Lời thoại ấy chứa đựng cảm xúc nhớ nhung của nhân vật trữ tình, người tự gọi là 'anh'. Cảm xúc sâu xa, nỗi buồn vô tận liên quan đến hình ảnh hoa tràm được thể hiện ra. Đầu tiên, chúng ta gặp:
'Anh gửi điều gì trong gió trong mây
Để sáng nay lên Vàm Cỏ Tây
Hoa tràm e ấp trong vòm lá
Mà khắp trời mây hương tỏa bay!'
Tác giả đã truyền đạt sự vật qua các giác quan. Từ hình ảnh thiên nhiên, người 'anh' tinh tế truyền đạt cảm xúc cá nhân tới 'em'. Bắt đầu là 'gió', 'mây' sau đó là 'hoa tràm' và 'vòm lá'. Bên dưới lớp lá xanh mướt, hoa tràm đang e ấp, ngượng ngùng khoe sắc. Hoa tràm mang trong mình vẻ đẹp tinh khôi, trong trắng. Ngắm nhìn cảnh vật xung quanh, nhân vật trữ tình cảm thấy lòng bồi hồi. Dường như, những tâm tư sâu kín trong lòng đã hòa mình vào cảnh vật 'Mà khắp trời mây hương tỏa bay!'. Bây giờ, không gian, thời gian và sự vật đã tràn ngập trong nỗi nhớ nhung của con người. Cảm xúc đó tiếp tục được miêu tả qua:
Cho dù gió mây kia thay đổi hướng thay đổi màu
Cho dù trái tim em không còn trao cho anh nữa
Một chút hương tràm vẫn giữ chúng ta bên nhau'
Điệp từ 'dù' lặp lại ở đầu ba câu thơ chính là sự khẳng định, 'tuyên bố' về tình yêu chung thủy của 'anh'. Dù mọi thứ thay đổi, dù trái tim 'em' không thể trao cho 'anh' nhưng chắc chắn rằng, tình cảm của chúng ta vẫn tồn tại. Một lần nữa, hình ảnh của 'hoa tràm' lại hiện ra cạnh hình bóng của 'em'. Có lẽ, hương tràm là biểu tượng của một tình yêu dù đã kết thúc? Có lẽ, tình yêu ấy vẫn còn được bảo vệ bởi 'một chút hương tràm' kia?
Một mình đứng giữa thế giới bao la, nhân vật đậm chất tình cảm không giấu được nỗi buồn thương:
“Gió Tháp Mười thổi qua, thổi từ tận đáy lòng
Có nỗi đau thấp thoáng có chút hy vọng”
Với nhịp điệu khác nhau 5/3, 4/3, giọng thơ chậm rãi, hai câu thơ đầu như muốn nhấn mạnh vào nỗi đau trong lòng con người. Nỗi đau ấy giống như cơn gió thổi sâu, xoáy sâu vào tâm trạng của 'anh'. Nó biến tình yêu của đôi ta thành sự buồn phiền nhưng cũng đồng thời, tạo nên sức mạnh động viên để con người sống xứng đáng với tình yêu ấy.
Thiên nhiên bao la, vô tận tiếp tục được tác giả mô tả qua những dòng thơ:
'Bầu trời vẫn cao, cánh đồng vẫn rộng
Hương tràm ở bên anh, nhưng em đi xa rồi'
'Bầu trời', 'cánh đồng' là những thứ luôn tồn tại vĩnh cửu trong đất trời, là biểu tượng của sự mênh mông, rộng lớn. Đứng trước hai không gian này, nhân vật trữ tình không thể không cảm thấy cô đơn, bơ vơ. Nếu trước kia, anh có 'hương tràm', có 'em' bên cạnh thì giờ đây, anh lại cô đơn với 'hương tràm'. Giống như bầu trời và cánh đồng, hương tràm vẫn còn đó, chỉ có điều 'em' đã không còn. Câu hỏi trong lòng anh 'Hương tràm ở bên anh, nhưng em đi xa rồi' không chỉ là lời tự hỏi mà nhân vật tự đặt ra, mà còn là câu hỏi mà anh muốn hỏi 'em'. Cuối cùng, vượt qua tất cả, người 'anh' mạnh mẽ thổ lộ tấm lòng của mình:
'Dù đi đâu và xa cách bao lâu
Cuối cùng, dù bước đi đâu và dù thời gian xa cách bao lâu
Bóng em vẫn hiện hữu, giữa cánh tràm rợp mát
Mắt em vẫn sáng lá tràm xanh
Tình em vẫn hiện diện trong hương tràm đong đầy.'
Câu thơ 'Dù đi đâu và xa cách bao lâu' lặp lại lần thứ hai nhấn mạnh vào tình cảm kiên định, vững chắc của nhân vật trữ tình. Dù thời gian, khoảng cách có làm chia xa, 'anh' vẫn nhớ về 'em'. Câu từ 'anh vẫn' như lời hứa, cam kết tình yêu anh dành cho em. Mọi điều liên quan đến tình yêu của đôi ta sẽ luôn tồn tại mãi. Bóng 'em' giờ đã hòa mình vào cánh tràm, lá tràm và hương tràm, trở thành cây xanh tươi, luôn sống động và phát triển theo thời gian. Mỗi khi nhìn thấy cây tràm, 'anh' lại nhớ về 'em' và những kỷ niệm của đôi ta. Như vậy, tình yêu giữa 'anh' và 'em' là vĩnh cửu, không thể bị chia cắt.
Thơ Hoài Vũ với hình ảnh gần gũi, ngôn từ tinh khiết, mộc mạc, đã tạo ra một bức tranh thiên nhiên với hương tràm là trung tâm. Thông qua đó, ông đã diễn đạt được sâu sắc tình cảm nhớ thương của nhân vật trữ tình. Ngoài ra, việc sử dụng điệp ngữ 'dù', 'anh vẫn' cũng làm nổi bật cảm xúc, tâm trạng trong người 'anh'.
Với bốn khổ thơ ngắn gọn, 'Đi trong hương tràm' dễ dàng đi sâu vào tâm trí nhiều độc giả. Đọc bài thơ, ta cảm nhận được cái dư vị sâu lắng của một tình yêu dang dở, của một mối tình không hoàn thiện. Hy vọng rằng, những vần thơ đầy cảm xúc trong tác phẩm sẽ mãi tỏa sáng rực rỡ theo dòng chảy của thời gian.
