Phân tích văn bản thơ: Đã mang tiếng ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông

Đề bài: Phân tích ý nghĩa bài thơ: Đã mang tiếng ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông

I. Bài phân tích văn bản thơ: Đã mang tiếng ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông

1. Mở bài

Tổng quan về tác phẩm

2. Phần chính

a. Hai dòng thơ là cất lời tuyên bố đầy bản lĩnh về chí nam nhi của nhân vật trữ tình trong bối cảnh hùng vĩ của vũ trụ

- 'Đã mang tiếng ở trong trời đất': Nhân vật anh hùng hiện thân trong không gian bao la của vũ trụ.

- Hai từ 'Phải có' vang lên với tinh thần hào hùng, khẳng định ý chí quyết tâm lập công, lập danh của người anh hùng.

b. Hai câu thơ thể hiện sự tích cực của chí lập công, lập danh trong tâm hồn nhà thơ

- 'Danh' ở đây mang ý nghĩa là 'công danh sự nghiệp', khí chất lập công, lập danh của người anh hùng.

- Chữ 'danh' vượt lên trên quan niệm cá nhân thông thường, đồng hành mạnh mẽ với hình ảnh 'núi sông'.

→ Con người cần bảo toàn danh vọng, đạt được công danh lớn bằng cách vượt qua những lợi ích cá nhân, hòa mình vào sứ mệnh lớn của dân tộc.

c. Quan niệm tích cực về việc lập công, lập danh của Nguyễn Công Trứ là sự kế thừa tinh thần về công danh từ những anh hùng trong lịch sử dân tộc

3. Tổng kết

Chấm điểm cho ý nghĩa của quan điểm về việc lập công, lập danh tích cực của tác giả

II. Bài văn mẫu Phê bình ý thơ sau: Đã khuất nhạt trong bốn phương/Phải làm gì với cuộc đời mình

Trong bối cảnh văn hóa Việt Nam thế kỷ XIX, tác giả Nguyễn Công Trứ đã mang đến cái nhìn độc đáo về lòng anh hùng, lòng làm trai, lòng đàn ông - những giá trị truyền thống được thể hiện qua dòng thơ trữ tình, hùng vĩ. Điều này rõ ràng qua tác phẩm 'Đi thi tự vịnh', nổi bật là những câu thơ:

'Khi âm thanh vang lên trong vũ trụ của trời đất
Danh lợi của người anh hùng phải được tôn vinh ra sao?'

Trong không gian lớn của vũ trụ, câu thơ đầu tiên hiện thân bậc đại trượng phu với lời tuyên bố mạnh mẽ: 'Phải có danh gì với núi sông'. Hai từ 'Phải có' như tiếng hò reo hào hùng, khẳng định quyết tâm vươn lên, xây dựng danh tiếng. 'Danh' ở đây không chỉ là công danh sự nghiệp, mà còn là sứ mệnh lớn lao gắn liền với giang sơn, Tổ quốc. Nguyễn Công Trứ khéo léo kết hợp hình tượng 'núi sông' để thể hiện tầm quan trọng của việc gắn bó với đất đai, dòng sông, nền văn hóa dân tộc.

Quan điểm lập công, lập danh tích cực của Nguyễn Công Trứ là tinh thần anh hùng được thừa hưởng từ những bậc anh hùng lịch sử. Những hình tượng như Hưng Đạo Đại Vương, Phạm Ngũ Lão là những nguồn động viên, là tia sáng lớn trong con đường chinh phục danh tiếng. Đồng thời, ông nhấn mạnh tới trách nhiệm với đất nước, gắn bó giữa công danh cá nhân và sự phục vụ cộng đồng.

'Vinh quang nam nhi không chỉ là nghĩa vụ
Mà còn là lý tưởng cao cả để nâng đỡ giang san'

(Trích từ tác phẩm 'Tỏ lòng' của Phạm Ngũ Lão)

Trong tác phẩm của mình, Nguyễn Công Trứ lặp đi lặp lại chủ đề về chí làm trai và sứ mệnh với 'công danh':

'Trong vòng xoay cuộc sống, có chăng công danh là điều vô nghĩa?
Chí và lòng dũng cảm hứa hẹn với giang sơn'

(Trích từ bài thơ 'Nợ tang bồng')

Dưới dạng của:

'Chí làm trai nam bắc đông tây
Vươn mình với sức mạnh bao la trên bốn bể'

('Chí anh hùng')

'Trung hiếu đưa ta đến mọi nẻo đất,
Công danh thoái lui, cây cỏ vẫn xanh tươi'

(Phận sự làm trai)

Như vậy, quan niệm về việc đóng góp cho đất nước và cứu giúp đồng bào đã tạo nên một triết lý tích cực, vượt qua khái niệm cá nhân để lưu danh với sông núi thông qua sự nghiệp.

Hai dòng thơ cho thấy tầm nhìn tiến bộ của tác giả về chí nam nhi, kế thừa từ triết lý Nho giáo. Qua những câu thơ, Nguyễn Công Trứ khẳng định tài năng và nhân cách của mình, truyền đạt quyết tâm lập công, lập danh vì giang sơn, đất nước.

Bài thơ 'Đi thi tự vịnh' nổi tiếng của Nguyễn Công Trứ thể hiện tinh thần chí làm trai. Đồng thời, cùng với bài Bình luận ý thơ sau: Đã mang tiếng ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông, bạn có thể tham khảo thêm các phân tích về sự nghiệp và tư tưởng của tác giả qua các tác phẩm khác.