Phân tích văn mẫu Trèo lên cây bưởi hái hoa (Dàn ý & 2 Mẫu) Các bài văn xuất sắc lớp 10

Trèo lên cây bưởi hái hoa là một bài ca dao tuyệt vời, thể hiện tình yêu giữa đôi trẻ. Đây là lời tâm sự của hai người yêu nhau nhưng không có cơ hội ở bên nhau. Nó thể hiện nỗi buồn vô hạn của những mối tình lỡ hẹn trong cuộc đời. Dưới đây là 2 bài văn mẫu xuất sắc nhất, mời các bạn cùng đọc tại đây.

Dàn ý phân tích bài Trèo lên cây bưởi hái hoa

1. Mở bài:

Giới thiệu về bài ca dao

2. Thân bài:

a. Ba câu đầu:

+ Miêu tả khung cảnh đẹp tựa thơ, là bối cảnh hoàn hảo cho câu chuyện tình yêu đôi lứa.

- Mô tả khu vườn tươi đẹp với hoa bưởi trắng như tuyết, nụ tầm xuân màu xanh biếc... phản chiếu rực rỡ trong kí ức của chàng trai. Những hành động ngây thơ như trèo cây hái hoa hay đi bước xuống vườn tạo nên bức tranh sống động, như những sự kiện mới diễn ra ngày hôm qua, cho thấy tình cảm sâu đậm và khó phai của chàng dành cho cô gái. Chàng trai đặt nhiều niềm tin vào mối tình thuần khiết và chân thành đó.

b. Câu thứ tư:

+ Tâm trạng của chàng trai.

- Sử dụng nhịp điệu chậm rãi, ngừng nghỉ để thể hiện tâm trạng tiêu cực, đầy nuối tiếc của chàng trai khi phải đối mặt với sự thật không như ý muốn: 'Em đã lấy chồng rồi, anh tiếc lắm thay!'

- Âm điệu của câu ca dao buồn bã, đầy chua xót. Sau đó là một khoảnh khắc im lặng để những cảm xúc tiếc nuối, hụt hẫng thấm sâu vào lòng.

c. Sáu câu sau:

+ Tâm sự và lời đáp của cô gái.

- Cô gái lên tiếng trách móc chàng trai vì sự do dự, lưỡng lự đã khiến mối tình bị trì hoãn. Trong lời trách móc ẩn chứa nỗi nuối tiếc, sự buồn rầu: 'Ba đồng một mớ trầu cay, Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không?' - là biểu hiện của tình yêu và sự chờ đợi của cô gái. Điều này làm dịu đi một phần nỗi đau và tiếc nuối trong lòng chàng trai về một mối tình đã vụt mất.

- Sự do dự của chàng trai có thể có nhiều nguyên nhân: do hoàn cảnh gia đình, do một số khó khăn về mặt xã hội, hoặc do những lý do cá nhân khác... Dù vậy, điều quan trọng là mọi chuyện đã qua, không thể thay đổi được.

- Mặc dù đã kết hôn nhưng cô gái không cảm thấy hạnh phúc và yêu đương, điều này khiến cô cảm thấy như mắc kẹt giữa cái lồng buồn và lòng vướng bắt như một con cá. Tâm trạng của cô là buồn bã và tuyệt vọng: 'Cá cắn câu biết đâu mà gỡ, Chim vào lồng biết thuở nào ra?' Trong lời giãi bày, vẫn có chút oán trách về người yêu, bởi cả hai đều chịu đựng nhiều đau khổ từ mối quan hệ không suôn sẻ. Cô gái khao khát được thoát khỏi một cuộc hôn nhân không hòa thuận, nhưng thực tế lại không dễ dàng như vậy.

- Tâm sự của đôi lứa yêu nhau nhưng không đến được bên nhau trong bài ca dao này.

- Trong xã hội phong kiến, chuyện tình yêu gặp nhiều trở ngại như vậy không hiếm.

Phân tích Trèo lên cây bưởi hái hoa - Mẫu 1

Bài ca dao này phản ánh một khía cạnh của tình yêu lứa đôi.

Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Bước xuống vườn cà, hái nụ tầm xuân.
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc…
Em có chồng anh tiếc lắm thay

Mở bài bài ca dao, ta như thấy trước mắt một khu vườn mùa xuân rực rỡ hoa:

Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Bước xuống vườn cà, hái nụ tầm xuân.
Nụ tầm xuân nở rộ xanh biếc…

Trong khu vườn đó, sự hòa quyện giữa màu trắng của hoa bưởi, màu tím của hoa cà, và màu xanh biếc của nụ tầm xuân tạo nên khung cảnh đẹp như tranh, hoàn toàn phù hợp với tình yêu của đôi lứa.

Hình ảnh nụ tầm xuân được đề cập hai lần liên tiếp ở cuối câu 1 và đầu câu 2 như là một điểm khởi đầu và làm sống lại trong trí nhớ của chàng trai những kỷ niệm không thể quên về buổi gặp gỡ đầu tiên giữa anh và cô gái. Tầm xuân không chỉ là tên của một loài hoa (thuộc họ hoa hồng) mà còn là dấu hiệu của mùa xuân đến, biểu tượng của sự tươi mới, sự tốt lành và niềm hy vọng đầy tràn.

Kí ức của chàng trai tái hiện những điều đơn giản nhưng đầy cảm xúc và sống động. Anh không chỉ nhắc đến hoa bưởi, nụ tầm xuân, và vườn cà mà còn nhớ rõ những động tác như trèo lên cây, bước xuống đầy vui vẻ và trong sáng. Điều đó chắc chắn đã gắn bó với những thời kỳ tuổi trẻ và tình yêu của họ.

Chỉ hai câu ca dao đơn giản nhưng gợi lên biết bao nỗi nhớ nhung, màu trắng tinh khôi và hương thơm dịu dàng của hoa bưởi ươm trong mái tóc. Nụ tầm xuân bé nhỏ, tươi tắn hé mở như nụ cười yêu thương em dành cho anh. Tuy nhiên, những hình ảnh ấy chỉ là biểu tượng cho những kỷ niệm đẹp đã qua. Chàng trai trong nỗi đau lòng nhớ về những khoảnh khắc của quá khứ, chỉ biết thốt lên một câu nghẹn ngào: Em đã có chồng, anh tiếc nuối lắm!

Sau đó, một khoảng im lặng, đủ để nỗi chua xót, tiếc nuối thấm vào trong lòng. Cô gái có dịp bày tỏ tâm trạng của mình:

Ba đồng một mớ trầu cay,
Sao anh chẳng hỏi những ngày xưa?

Cô gái nhẹ nhàng trách chàng trai vì do dự và làm lỡ mất cơ hội tình duyên, đồng thời thể hiện sự buồn rầu với hoàn cảnh hiện tại của mình.

Lời trách móc dịu dàng và âu yếm: Sao anh chẳng hỏi những ngày xưa? (Ngày xưa ở đây nghĩa là thời gian cô gái chưa lấy chồng, còn ở với gia đình). Nếu không có tình yêu thật lòng, cô gái không thể nói ra những điều chân thành như thế. Điều này cũng là niềm an ủi duy nhất cho chàng trai lúc này.

Chuyện đời thường phức tạp, nhưng chuyện tình lại càng phức tạp hơn. Chàng trai không dám hoặc không thể dám dạm hỏi cô gái lấy làm vợ không chỉ vì lý do đắt đỏ của trầu cau mà còn vì những nguyên nhân khác như: cha mẹ không đồng ý hoặc tình hình kinh tế gia đình chàng trai không thuận lợi.

Câu: Ba đồng một mớ trầu cay đơn giản nhưng bao hàm ý nghĩa sâu xa. Sự đơn giản của câu này làm nổi bật sự phức tạp của tình cảm, mất mát và tiếc nuối. Chàng trai càng đau xót và hối hận khi nhìn lại quá khứ. Cô gái trách móc chàng vì không nhanh chóng đề cập đến việc kết hôn, khiến cả hai phải chịu đựng sự tiếc nuối và đau khổ.

Duyên tình của chúng ta không thành, lỗi do ai? Dù ai có chịu lỗi đi nữa thì hiện tại đã quá muộn: Bây giờ em đã có chồng, Như chim vào lồng như cá cắn câu. Hai thành ngữ này đều nói về việc bị ràng buộc, mất tự do của người phụ nữ đã kết hôn. Dù muốn hay không, họ cũng phải chấp nhận thực tế đắng cay này. Câu ca dao mang âm điệu buồn, chua xót như một tiếng thở dài về duyên phận lỡ hẹn. Người phụ nữ đã lấy chồng nhưng vẫn chưa tìm thấy hạnh phúc và tình yêu, mong muốn thoát ra khỏi cuộc hôn nhân không như ý nhưng không có cơ hội.

Cô gái kể lại với người yêu xưa về những kỷ niệm đã qua và tiết lộ ý định: Tiếc thay, dù chút hi vọng cũng mơ hồ, Dù có để ý vẫn mong tơ hồng (Truyện Kiều). Một chút hi vọng như vậy cũng đủ giảm đi phần nào nỗi đau trong lòng chàng trai.

Phân tích Trèo lên cây bưởi hái hoa - Mẫu 2

Ca dao thể hiện lời tỏ tình của đôi trẻ gặp nhau, cảm nhận và hiểu biết về nhau muộn màng, khi cô gái đã có chồng.

Dù biết cô gái đã lấy chồng và không thể hy vọng vào tương lai, chàng trai không kìm nén được tình cảm, bày tỏ sự nuối tiếc chân thành. Cách thể hiện tình yêu của chàng trai rất độc đáo và tinh tế. Tình trạng lúng túng và thất vọng của chàng trai khi nhận ra sự thật rõ ràng trong tình yêu mới nở đang là điểm nhấn của câu chuyện.

Chàng trai sử dụng ngôn từ ẩn dụ một cách sâu sắc và tinh tế, nhấn mạnh rằng cô gái đã có chồng: Trèo lên cây bưởi hái hoa, Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân, Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc, và cuối cùng thẳng thắn: Em có chồng rồi, anh tiếc lắm thay.

Ba câu đầu kể về việc hái hoa trong vườn, nhưng thực chất là phản ánh tâm trạng không ổn định của người kể chuyện. Từ đó, việc nói về hoa bưởi hay nụ tầm xuân không quan trọng bằng cách ngữ pháp và miêu tả động tác. Điều này thể hiện rõ sự bối rối và nuối tiếc của chàng trai trước tình yêu của mình.

Câu đầu nói về hoa, câu sau đề cập đến nụ, tạo nên sự độc đáo và hòa quyện với vần điệu của câu thơ, từ đó dẫn dắt một cách tự nhiên và hợp lý đến câu kế tiếp.

Câu: Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc có thể xem là sự kết nối và chuyển đổi tài tình không thể thiếu giữa hai phong cách, hai cách diễn đạt tự nhiên và chân thật, hư ảo và thực tế, xa xôi và gần gũi.

Từ xanh biếc rất phù hợp với ý thơ và vần thơ. Màu xanh biếc có phải là màu của hoa tầm xuân trong thực tế hay không thì có lẽ không cần phải bàn luận. Vì trong ca dao, có nhiều mô tả về mùi vị, màu sắc và những điều chỉ có trong tưởng tượng. Ví dụ:

Hoa cúc vàng nở ra hoa cúc tím,
Em đã có chồng, trả yếm cho anh.

Quay trở lại câu ca dao, trong khi chàng trai thất tình nghẹn ngào lời than thở: Em có chồng rồi, anh tiếc lắm thay, cô gái lại tỏ ra điềm đạm và tự chủ hơn. Cô nhẹ nhàng phê phán sự chậm chạp và thiếu chủ động của chàng trai:

Ba đồng một mớ trầu cay,
Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không?

Cách trả lời khôn khéo, vừa tình vừa lí, khiêm tốn và tự trọng, không thể bắt bẻ. Lời đáp của cô gái ngắn gọn, đủ ý nhưng chưa đầy tình, không thể xóa nhòa nỗi tiếc nuối trong lòng chàng trai. Đây cũng là lí do khiến cô tiếp tục phân trần, than thở để an ủi chàng trai và khẳng định một lần nữa hoàn cảnh không thay đổi:

Bây giờ em đã có chồng,
Như chim vào lồng, như cá cắn câu.
Cá cắn câu biết đâu mà gỡ,
Chim vào lồng biết thuở nào ra?

Hình ảnh chim vào lồng, cá cắn câu ngoài ý nghĩa của sự tù túng, còn ám chỉ một sự ổn định như phận gái đã có chồng. Cô từ chối lời tỏ tình của chàng bằng lời lẽ khiêm nhường, khiến chàng dù buồn, tiếc nhưng cũng phải chấp nhận.

Bài ca dao kể về tình yêu đã qua mà không thể đến. Nó tả nỗi buồn của những mối tình lỡ hẹn, đồng thời truyền đạt sự cảm thông và tôn trọng trong tình yêu.