Dàn ý
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Dẫn dắt vấn đề
2. Thân bài
a. Hình ảnh bãi cát và con người đi trên bãi cát
- “Bãi cát dài lại bãi cát dài”: mênh mông dường như bất tận, nóng bỏng.
=> Hình ảnh tả thực, gợi con đường đi khó khăn, nhọc nhằn, xa xôi, mờ mịt.
=> Hình ảnh biểu tượng: con đường đầy khó khăn mà con người phải vượt qua để đi đến đích. Muốn tìm được cân lí, tìm được cái đích thực có ý nghĩa cho cuộc đời, con người ta phải trải qua vô vàn khó khăn, nhọc nhằn, thử thách.
- Mặt trời lặn: sự tối tăm, mù mịt
- Hình ảnh người đi trên bãi cát:
+ Đi một bước như lùi một bước: nỗi vất vả khó nhọc
+ Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông, biển
+ Thời gian: mặt trời lặn vẫn còn đi.
+ Nước mắt rơi => khó nhọc, gian truân.
=> Cảnh con đường đi xa xôi mờ mịt
b. Tâm trạng và suy nghĩ của lữ khách khi đi trên bãi cát
“Không học được….giận khôn vơi”
- Nhịp điệu đều, chậm, buồn: người đi tự giận mình không có khả năng như người xưa, mà phải tự hành hạ mình, chán nản mệt mỏi vì công danh - lợi danh. Đó là nỗi ngao ngán của kẻ sĩ đi tìm chân lí giữa cuộc đời mờ mịt.
“Xưa nay phường….bao người”
+ Câu hỏi tu từ, hình ảnh gợi tả (hơi men)
=> Sự cám dỗ của danh lợi đối với con người. Vì công danh, lợi danh mà con người bôn tẩu ngược xuôi. Danh lợi cũng là thứ rượu thơm làm say lòng người.
=> Sự chán ghét, khinh bỉ của Cao Bá Quát đối với phường danh lợi. Câu hỏi của nhà thơ như trách móc, như giận dữ, như lay tỉnh người khác nhưng cũng tự hỏi bản thân. Ông đã nhận ra tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử, con đường công danh đương thời vô nghĩa, tầm thường.
“ Bãi cát dài…ơi…”
- Câu hỏi tu từ cũng là câu cảm thán thể hiện tâm trạng băn khoăn, day dứt giữa việc đi tiếp hay dừng lại?
- Khúc đường cùng: ý nghĩa biểu tượng => nỗi tuyệt vọng của tác giả. Ông bất lực vì không thể đi tiếp mà cũng không biết phải làm gì. Ấp ủ khát vọng cao cả nhưng ông không tìm được con đường để thực hiện khát vọng đó. Hay đó là niềm khao khát thay đổi cuộc sống.
- Hình ảnh thiên nhiên: phía bắc, phía nam đều đẹp nhưng đều khó khăn, hiểm trở.
“Anh đứng làm chi trên bãi cát?..” câu hỏi mệnh lệnh cho bản thân => phải thoát ra khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai mà vô nghĩa.
+ Nhịp điệu thơ lúc nhanh, lúc chậm, lúc dàn trả, lúc dứt khoát => thể hiện tâm trạng suy tư của con đường danh lợi mà nhà thơ đang đi.
=> Hình tượng kẻ sĩ cô độc, lẻ loi đầy trăn trở nhưng kì vĩ, vừa quả quyết vừa tuyệt vọng trên con đường đi tìm chân lí đầy chông gai.
3. Kết bài
- Khái quát lại vấn đề
Bài mẫu
Bài tham khảo số 1
Cao Bá Quát, một trong những nhà thơ nổi tiếng của thời kỳ phong kiến, đã gây ra sự phẫn nộ trong triều đại nhà Nguyễn với tính cách và lập trường của mình. Ông thể hiện sự cá nhân mạnh mẽ và không bận tâm đến ý kiến của người khác. Bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” có lẽ được viết khi ông tham gia cuộc thi Hội, thời điểm ông rất khao khát thể hiện tài năng và thực hiện ý chí của mình. Bài thơ này phản ánh sự khinh bỉ của một người trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường và lòng khát khao thay đổi cuộc sống.
Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trẽn đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?
Bài thơ mở đầu với cảm xúc của một người đi trên con đường của sự hiểu biết và tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống. Hình ảnh của bãi cát mang ý nghĩa biểu tượng cho một con đường khó khăn và xa xôi, mà mỗi bước đi trên đó đều đòi hỏi sự nỗ lực và kháng cự. Tác giả thể hiện sự bất mãn và chán nản khi đối mặt với thách thức của cuộc sống hiện thực, trong đó công danh và danh lợi được coi là mục tiêu chính. Qua các hình ảnh và cảm xúc của nhân vật, bài thơ truyền tải thông điệp về sự hiểu biết và tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống, cũng như về sự phản đối đối với sự tầm thường và vật chất.