Nguyễn Khải, một tác giả nổi tiếng, đã sáng tác những tác phẩm đáng chú ý như “Mùa lạc”, “Một chặng đường”, “Tầm nhìn xa”. Trước năm 1978, ông thường tập trung vào việc khai thác các mặt xung đột trong xã hội, trong khi sau đó, tác phẩm của ông chuyển sang việc trăn trở, chiêm nghiệm về sự thay đổi của thế giới xô bồ và hối hả.
Ông nhìn nhận sâu hơn về mối quan hệ giữa con người và lịch sử, gia đình, thể hiện sự tiếp nối thế hệ và nhấn mạnh vào giá trị nhân văn của cuộc sống và con người hiện đại. Nhân vật bà Hiền trong tác phẩm là minh chứng rõ nét cho quan điểm này của ông.
Tác phẩm “Một người Hà Nội” thể hiện sức sống bất diệt của Hà Nội qua hình ảnh của bà Hiền. Nguyễn Khải đã thông qua nhân vật này để diễn đạt ý nghĩa triết lý về sự thay đổi, nhưng vẻ đẹp và tinh thần văn hóa của người Hà Nội vẫn giữ nguyên giá trị của nó.
Nhân vật cô Hiền sinh ra trong một gia đình giàu có, lương thiện, được dạy dỗ theo khuôn phép nhà quan. Trong thời trẻ, cô là một thiếu nữ xinh đẹp, thông minh, mở lòng để giao lưu với giới văn nghệ sĩ Hà Nội. Cô được mô tả như một người trí thức, hiểu biết rộng, sống lịch lãm, nhưng không phải là tư sản vì cô luôn làm ăn lương thiện và sống hòa thuận với mọi người xung quanh.
Vẻ đẹp của cô Hiền được miêu tả trong nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau, nhưng tính cách của cô luôn thể hiện sự quán quân và đặc biệt.
Sau khi hòa bình được thiết lập vào năm 1955, nhân vật “Tôi” trở về từ kháng chiến. Mặc dù Hà Nội nhỏ hơn và vắng vẻ hơn, gia đình cô Hiền vẫn ở lại vì họ không thể rời xa thành phố này. Điều này cho thấy sự gắn bó mạnh mẽ của cô với Hà Nội.
Nhân vật bà Hiền mang vẻ đẹp thanh lịch của người dân thành phố Hà Nội. Vẻ đẹp này không chỉ tồn tại trong bản thân nhân vật mà còn được cô không ngừng chăm sóc và phát triển.
“Chẳng thơm cũng thể hoa lài
Chẳng cần lịch lãm, con người vẫn thể hiện được vẻ đẹp ở Tràng An.
Vẻ đẹp thanh lịch của bà Hiền được thể hiện qua cách nuôi dạy con, từ những thói quen nhỏ nhặt như cách cầm bát đũa, nói chuyện trong bữa ăn đến cách điều khiển bản thân. Điều này phản ánh văn hóa sống của người Hà Nội.
Vẻ đẹp thanh lịch của bà Hiền được thể hiện qua lối sống và thói quen lịch lãm đặc trưng của người Hà Nội, từ việc mở xalông văn chương đến việc tĩnh tâm trước cái đẹp trang trọng của cuộc sống.
Sau chiến tranh, bà Hiền vẫn giữ được vẻ đẹp thanh lịch, nhưng nó không chỉ là vẻ đẹp ngoài bề mà còn là biểu hiện của tinh thần và triết lý sống.
Bà Hiền không chỉ toát lên vẻ đẹp thanh lịch và quý phái mà còn thể hiện bản lĩnh cá nhân, hiểu biết về cuộc sống và có cái nhìn sáng suốt về tương lai.
Bản lĩnh của bà hiện lên qua tính thẳng thắn của mình. Bà không ngần ngại bày tỏ ý kiến về cuộc sống một cách thẳng thắn, không do dự.
Vẻ đẹp của bà Hiền không chỉ là vẻ đẹp bên ngoài mà còn là vẻ đẹp của một nhân cách cao thượng, luôn coi trọng lòng tự trọng là thước đo phẩm giá của mình.
Bà Hiền không ngừng lưu giữ niềm tin vào cuộc sống và vào những giá trị văn hóa bền vững của Hà Nội, thể hiện qua tình yêu và niềm tin vào cây si cổ thụ và vào sự sống lại của nó.
Ngôn ngữ kể chuyện đặc sắc và tính cá nhân hóa của nhân vật bà Hiền là yếu tố quan trọng góp phần làm nên thành công của tác phẩm.
Nhân vật bà Hiền khẳng định sức sống bền bỉ của giá trị văn hóa Hà Nội, gửi gắm thông điệp về sự gìn giữ và truyền bá những giá trị ấy cho thế hệ mai sau.