
Trong bài thơ 'Kính gửi Cụ Nguyễn Du', nhà thơ Tố Hữu viết:
... “Tiếng thơ ai động đất trời,
Nghe như non nước vọng lời ngàn thu.
Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du,
Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày...'.
Nguyễn Du được coi là một thiên tài văn hóa của dân tộc Việt Nam. Truyện Kiều là một tác phẩm vĩ đại của văn học cổ điển, đồng thời là biểu tượng của tinh thần nhân đạo. Về mặt nghệ thuật, tác phẩm này là một điển hình về ngôn ngữ, tả cảnh, tả người, tả tình, tự sự, và nhiều khía cạnh khác, mang lại cho người đọc những trải nghiệm văn chương đặc sắc.
Đoạn thơ giới thiệu chị em Thúy Kiều được xem là một trong những phần hay và đẹp nhất trong 'Truyện Kiều'. Thúy Kiều, là nhân vật trung tâm của câu chuyện, là một cô gái với vẻ đẹp và tài năng vượt trội, được Nguyễn Du tài tình mô tả một cách sâu sắc và lôi cuốn.
Phân đoạn thơ gồm 24 câu: 4 câu đầu mô tả hai chị em Kiều là “hai ả Tố Nga' của ông bà Vương Viên ngoại. 4 câu tiếp theo nói về vẻ đẹp của Thúy Vân. 12 câu sau đó đề cập đến tài năng và vẻ đẹp của Thúy Kiều, 4 câu cuối khen ngợi phẩm hạnh của cả hai chị em Kiều.
Hai chị em Kiều được miêu tả với vẻ đẹp thuần khiết, tinh tế như “mai', như “tuyết', mỗi người có nét đẹp riêng, hoàn hảo và tuyệt mỹ:
'Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười'.
Vẻ đẹp của Thúy Vân mang đậm nét 'đoan trang', 'quý phái' và 'trang trọng khác lạ': khuôn mặt 'đầy đặn' tỏa sáng như vầng trăng, đôi mắt lấp lánh như phượng, nụ cười tươi như hoa, giọng nói mềm mại như ngọc. Mái tóc và làn da của nàng đẹp đến độ ấn tượng: 'Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da'. Nhà thơ đã sử dụng những hình ảnh tượng trưng tinh tế để miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân, tạo ra những hình ảnh lôi cuốn và đầy ý nghĩa. Mô tả Thúy Vân trước, sau đó mới tả Thúy Kiều là một biện pháp nghệ thuật của Nguyễn Du nhằm thể hiện Kiều là một người phụ nữ hoàn hảo.
'Kiều tỏ ra tài nghệ hơn cả sắc đẹp,
Sắc đẹp chỉ là một phần nhỏ hơn'.
Dáng vẻ của Thúy Kiều rất quyến rũ, 'nghiêng nước nghiêng thành'. Đôi mắt trong trẻo như nước thu, lông mày duyên dáng như đỉnh núi xuân; một vẻ đẹp tươi mới, rạng rỡ như 'Hoa cúc ghen thua tươi, liễu non kém xanh'. Bằng cách miêu tả sắc đẹp bằng các phép ẩn dụ và mô tả tinh tế, Nguyễn Du đã tạo ra những bức tranh thơ gợi cảm. Hình tượng phụ nữ được vẽ lên với một số nét đặc biệt nhưng vẫn rất gần gũi và thần tình, gửi gắm những cảm xúc sâu lắng, gợi lại sự trân trọng trong lòng người đọc:
Làn da trắng mịn, khuôn mặt xinh đẹp.
Hoa cúc ghen thua sắc, cành liễu non kém xanh
Một, hai, nghiêng nước nghiêng thành.
Kiều được phú cho mọi sắc đẹp và tài năng: 'sắc đành đòi một, tài đành họa hai'. Với trí thông minh thiên bẩm, cô có tài hoa vượt trội: thành thạo trong thơ, hội họa, và âm nhạc. Trong mọi lĩnh vực nghệ thuật, cô đều xuất sắc, khiến cho mọi người phải trầm trồ khen ngợi:
'Tài năng vốn có từ thiên tự,
Việc thơ họa, ngâm ca đều đỉnh cao.
Hương trầm từ cung điện thượng âm,
Nghề riêng, sáng tạo hơn cả những bản nhạc của Hồ.
Nguyễn Du đã tôn vinh Thúy Kiều bằng những từ ngữ ca ngợi tuyệt vời: có trí thông minh thiên bẩm, tài năng đa dạng... những phẩm chất độc đáo này của Kiều được ca tụng là vượt trội hơn bất kỳ ai:
Khi miêu tả tài sắc của Thúy Kiều, Nguyễn Du không chỉ diễn tả vẻ đẹp hiện tại mà còn nhấn mạnh vào tương lai huy hoàng của cô. Sắc đẹp kiều diễm của cô 'ăn đứt' vẻ đẹp tự nhiên, và sự tài năng của cô khiến cho những bản đàn cũng phải chịu thua. Điều này gợi lên trong chúng ta một khái niệm về số phận mà Nguyễn Du đã phác họa: “Trời xanh thèm má hồng ghen',... 'Chữ nghề kề chữ tai, không cách nào cân bằng',... Suốt gần hai thế kỷ, hình ảnh của Thúy Kiều qua bài thơ Chị em Thuý Kiều vẫn đọng sâu trong lòng hàng triệu người Việt, là biểu tượng của tài năng vượt trội của Nguyễn Du trong nghệ thuật miêu tả người.
Đức hạnh là nền tảng của con người. Thúy Kiều không chỉ được ban tặng vẻ đẹp và tài năng mà còn được nuôi dưỡng trong một môi trường gia đình truyền thống, lịch sự. Dù sống trong xã hội phong lưu, thế nhưng nàng vẫn giữ vững được phẩm hạnh và trí tuệ:
'Sáng sủa mặc bóng che kín,
Đàn ong bướm về tường hè mặc kệ ai.
Tóm lại, Thúy Kiều là một nhân vật vô cùng đẹp đẽ trong 'Đoạn trường tân thanh'. Nguyễn Du, với lòng nhân đạo và tài nghệ thơ ca vượt trội, đã tả Thúy Kiều bằng những câu thơ lục bát đẹp nhất, trao cho cô một tình cảm yêu mến và trân trọng sâu sắc. Bằng sự tài tình của mình, ông sử dụng các biện pháp nghệ thuật một cách sáng tạo, đặc biệt là ẩn dụ và so sánh, để tạo nên một bức tranh mĩ nhân vĩ đại nhất trong văn học cổ nước ta. Mặc dù có một nguồn gốc gia đình cao quý, nhưng dưới bàn tay tài hoa của Nguyễn Du, Thúy Kiều hiện lên với những phẩm chất tốt đẹp, vừa sâu sắc văn chương, vừa rộng lượng dân tộc.