Hình tượng nhân vật Thúy Kiều
Thúy Kiều bày tỏ lòng biết ơn và nghĩa tình sâu sắc:
Qua lời thoại của Kiều, chúng ta nhận thấy sự trọng trọng và lòng biết ơn của nàng đối với Thúc Sinh trong những thời điểm khó khăn:
Nàng nói: nghĩa nặng nghìn non,
Bạn cũ ơi, còn nhớ không?
Chắc chắn không quên lời cảm ơn,
Bởi Thúc đã vì bạn khổ ải không ngần ngại.
Thúc Sinh giúp Kiều thoát khỏi khỏi cuộc sống nhục nhã, tạo điều kiện cho nàng tìm lại hạnh phúc. Hai người đã cùng trải qua những tháng ngày hạnh phúc trong gia đình, được gọi là nghĩa nặng nghìn non. Kiều nhấn mạnh về nghĩa, về lòng biết ơn, đề cao đạo đức thủy chung. Thúc Sinh, là người cũ, là bạn mà Kiều chẳng bao giờ quên. Nàng nêu rõ lòng biết ơn của Thúc Sinh đối với mình từng là một sự khổ ải to lớn, sâu sắc: nghĩa nặng nghìn non... Kiều sử dụng các từ như nghĩa, nghìn non, cũ, bạn cùng với giọng điệu trìu mến, thể hiện một trái tim biết ơn, trung thành đối với người đã từng yêu thương mình, cứu giúp mình. Trái tim của Kiều thật nhân hậu, cách nàng đối xử với Thúc Sinh là một sự ân nghĩa, thủy chung.
Việc Kiều báo ân cho Thúc Sinh cũng rất hậu phương, thể hiện sự quý trọng về lòng biết ơn đối với bạn trong những năm tháng sống ở Lâm Tri:
Nàng gửi đi bộ váy từ nhà gấm,
Thúc Sinh đã giúp Kiều thoát khỏi cuộc sống khổ cực và nhục nhã. Trải qua mọi khó khăn, Kiều vẫn giữ nguyên lòng biết ơn. Vì thế, giờ đây, người chịu cảnh đau đớn đã trở thành quan tòa, ngồi giữa cảnh gươm lớn vươn cao:
Vợ chồng quỷ quái cùng nhau,
Hai kẻ gian xảo đụng nhau.
Chưa lâu chén đã chìm kêu
Mưu sâu trả nghĩa sâu đầy lòng
Trong khi trò chuyện với Thúc Sinh, Kiều đã nhắc đến Hoạn Thư, cho thấy nỗi đau mà cô gái nhỏ kia gây ra vẫn còn rất sâu sắc trong lòng Kiều. Kiều đã sử dụng hai cách diễn đạt khác nhau: khi nói về lòng biết ơn, cô diễn đạt trang trọng và ôn hòa; khi nói về oán thì cô bày tỏ một cách giản dị, chân thành. Nguyễn Du đã tạo ra hai giọng điệu, hai loại ngôn từ khác nhau trong cùng một cuộc trò chuyện của Thúy Kiều, thể hiện sự tinh tế và sâu sắc trong việc miêu tả tâm trạng của nhân vật.
Từ khi bị đánh ghen trong đêm đó cho đến bây giờ đã trải qua bao nhiêu năm tháng. Khi gặp lại Hoạn Thư lần này, với tư cách là người chiến thắng đang thể hiện lòng oán trả, Kiều chào đón bằng những lời thân thiện:
Khi nàng nhìn thấy đã bắt đầu chào hỏi:
'Tiểu thư đã đến đây rồi đấy!
Con gái thường biết dùng mánh lới,
Trong cuộc đời này, mấy mặt đa đa,
Dễ dàng là đặc điểm của vẻ đẹp hồng nhan,
Thế nào cay đắng càng dồn lại, oan trái càng nhiều”.
Hành động, cách nói của Kiều đều phản ánh thái độ khinh bỉ đối với Hoạn Thư. Kiều vẫn sử dụng cách gọi như thời nàng làm hoa nô cho nhà Hoạn, vẫn một lời chào thưa, hai lời tiểu thư. Cách gọi này giữa Kiều và Hoạn Thư đã thay đổi là một cách mỉa mai, chỉ trích họ Hoạn. Trong lời nói của Kiều có một cái giọng đay nghiến khi câu thơ như dằn ra từng tiếng, khi từ ngữ được lặp lại, nhấn mạnh: dễ có, dễ dàng, mấy tay, mấy mặt, mấy gan, đời xưa, đời nay, càng cay nghiệt, càng oan trái,... Cách nói này hoàn toàn phù hợp với Hoạn Thư, phù hợp với hình ảnh bề ngoài thơn thớt nhưng trong bụng chứa đầy mưu mô giết người. Giọng điệu khinh bỉ, đay nghiến của Kiều cho thấy nàng quyết trừng trị Hoạn Thư theo quan niệm mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa. Từ thân phận bị áp bức, đau khổ, Thúy Kiều đã trở thành vị quan tòa cầm cân công lí. Đoạn Thúy Kiều báo ân báo oán là sự phản ánh khát vọng ước mơ công lí chính nghĩa của thời Nguyễn Du.
Nhưng sau khi nghe những lời bào chữa của Hoạn Thư vừa có lý vừa có tình thì Thúy Kiều đã tha cho Hoạn Thư:
Khen rằng: “Thật đã là nên lời,
Khôn ngoan đến nỗi nói phải ngôn từ lịch sự.
Tha cho thì cũng là điều tốt đẹp cho cuộc sống.
Làm ra thì cũng phải chịu trách nhiệm.
Nếu đã quá thông minh thì nên:
Thực hiện quyết định trách nhiệm mà bạn đã ra.
Sự việc xảy ra đột ngột, vượt ngoài dự tính của nhiều người. Dù là người phụ nữ hiền lành, đã trải qua nhiều gian khổ và bất hạnh trong cuộc sống, nhưng Kiều cũng nhận ra mình đã làm tổn thương đến hạnh phúc của người khác. Bỏ qua lỗi lầm của Hoạn Thư, Thúy Kiều đã thể hiện sự cao thượng.
Nguyễn Du đã sáng tạo ra những đoạn thoại độc đáo để nói về việc báo ân và báo oán, tôn vinh tình bạn thân thiết, lên án sự ác độc. Tình tiết Thúy Kiều báo ân báo oán là điều làm nổi bật tinh thần nhân đạo trong Truyện Kiều.
Nguồn: Mytour