Phân tích về nghệ thuật sử dụng từ ngữ độc đáo trong bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến.

Dàn ý

1. Mở đầu

- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Khuyến và bài thơ Câu cá mùa thu (Thu điếu)

– Thu điếu là một trong ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến. Bài thơ này mô tả đầy tình cảm và chi tiết cảnh mùa thu ở làng quê Bắc Bộ, đồng thời thể hiện tình yêu sâu sắc đối với thiên nhiên, đất nước và tâm sự thời thế của Nguyễn Khuyến.

– Đặt vấn đề

2. Nội dung chính

– Tóm tắt hoàn cảnh sáng tác và nội dung của bài thơ thu Thu điếu

.

– Các từ ngữ thể hiện màu sắc đặc trưng của mùa thu ở Bắc Bộ:

Trong veo, biếc, xanh ngắt ⇒ tính từ

Gợn, khẽ đưa, lơ lửng ⇒ động từ

– Khung cảnh mùa thu với những đặc điểm riêng của vùng quê Bắc Bộ Việt Nam: thanh sơ, dịu nhẹ

– Sự nổi bật của ao mùa thu

+ Nước trong veo, sóng nhè nhẹ: tĩnh lặng, nước không chảy, đứng yên như một kẻ “buồn thiu”.

+ “Bé” là nhỏ không lớn, chiếc thuyền câu nhỏ bé nằm trên một cái ao nhỏ ⇒ thể hiện sự thu nhỏ của một không gian hẹp.

– Khách vắng teo, bé nhỏ, sóng nhè nhẹ, mây lơ lửng, lá khẽ đưa ⇒ các sự vật trong bài thơ đều rất nhẹ nhàng, nhẹ nhàng, gần như không tạo ra âm thanh.

– Một tiếng động duy nhất tạo ra âm thanh: cá nhảy dưới chân bèo ⇒ nhưng nó cũng chỉ làm tăng thêm sự yên lặng, tĩnh lặng của cảnh vật. Đây là sự vắng bóng duy nhất để nhận ra rằng mọi thứ xung quanh đều rất yên lặng.

– Sử dụng vần “eo” độc đáo

Cách sử dụng vần “eo” là một kỹ thuật vận dụng từ vô cùng khó, nhưng tác giả lại sử dụng rất tinh tế, rất độc đáo. Vần “eo” góp phần diễn đạt một không gian nhỏ dần, khép kín, phù hợp với tâm trạng uẩn khúc của nhà thơ.

– Tóm lại vấn đề: sử dụng ngôn từ rất tài tình, độc đáo.

– Gợi mở vấn đề.

Chùm thơ mùa thu của Nguyễn Khuyến bao gồm Thu vịnh, Thu điếu, Thu ẩm tất cả đều miêu tả cảnh vật mùa thu ở vùng quê Bắc Bộ. Trong đó, bài Thu điếu là bài mang nét đặc trưng nhất của cảnh sắc mùa thu ở huyện Bình Lục (Hà Nam) - quê hương của tác giả. Bài thơ thể hiện khả năng quan sát và cảm nhận tài tình, đặc biệt trong việc sử dụng ngôn ngữ độc đáo, sáng tạo của Nguyễn Khuyến - một trong những nhà thơ xuất sắc của thế kỷ 19.

Một số từ ngữ được sử dụng như Nước trong veo, bé tẻo teo, khẽ đưa vèo, xanh ngắt, ngõ trúc quanh co, vắng teo đã chính xác và sâu sắc miêu tả cảnh vật mà Nguyễn Khuyến quan sát, trong bức tranh mùa thu. Nó giúp người đọc cảm nhận được phong vị đặc trưng của mùa thu, của miền quê Việt Nam.

Bài thơ còn gợi lên hình ảnh đặc sắc của ao mùa thu khác biệt so với mùa xuân hay mùa hạ. Từ nước trong veo, chiếc thuyền câu bé tẻo teo đến lá vàng rụng vèo xuống mặt ao, và vòm trời xanh ngắt phản chiếu xuống mặt nước.

Qua hình ảnh ao thu lạnh lẽo, lá vàng, bài thơ mang đến cảm nhận sự sống động của cảnh mùa thu ở làng quê Việt Nam. Đây chính là hình ảnh một vùng quê vào mùa thu thật quyến rũ, trông vắng vẻ.

Nguyễn Khuyến đã gửi gắm qua Thu điếu những cảm xúc sâu sắc và cao đẹp của một nhân cách sáng tạo.