Phanh tang trống là gì? Tìm hiểu nguyên lý hoạt động

Ngoài phanh đĩa phổ biến, phanh tang trống cũng được sử dụng rộng rãi trên nhiều loại xe, đặc biệt là xe thương mại. Vậy, phanh tang trống là gì? Cơ chế hoạt động của nó như thế nào và có những ưu nhược điểm gì? Cùng Mytour tìm hiểu chi tiết về loại phanh này trong bài viết dưới đây.

I. Phanh tang trống là gì?

Phanh tang trống, còn được biết đến với tên gọi phanh guốc hoặc phanh đùm, là một bộ phận thiết yếu trong hệ thống an toàn của ô tô. Thường được lắp ở trục bánh sau, phanh tang trống giúp tài xế kiểm soát tốc độ và dừng xe khi cần thiết. Với thiết kế dạng hộp kín và cấu tạo đơn giản, phanh tang trống mang lại hiệu quả cao trong việc tạo lực phanh mạnh mẽ, đồng thời chi phí sản xuất lại thấp.

Vì lý do đó, phanh tang trống được sử dụng phổ biến trên nhiều loại phương tiện giao thông, từ xe thương mại như xe khách, xe du lịch cho đến các dòng xe máy phổ thông.

II. Cấu tạo của phanh tang trống

Phanh tang trống bao gồm các bộ phận chính như xi lanh phanh, trống phanh, guốc phanh, piston, lò xo hồi vị và cuppen. Dưới đây là vai trò của từng bộ phận trong hệ thống phanh này:

• Trống phanh gắn liền với trục bánh xe, tạo ra bề mặt ma sát giúp làm giảm tốc độ hoặc dừng bánh xe.
• Xi lanh phanh chứa các bộ phận như piston, cuppen và dầu, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của toàn hệ thống phanh.
• Piston phanh dưới tác động của áp suất dầu, sẽ đẩy guốc phanh ép vào trống phanh, từ đó giảm tốc độ hoặc dừng xe hiệu quả.
• Guốc phanh được lắp trên trống phanh để tạo lực ma sát với bộ phận này.
• Lò xo hồi vị có nhiệm vụ đưa piston về vị trí ban đầu khi áp suất dầu giảm đi.
• Cuppen đảm bảo xi lanh được kín, ngăn ngừa tình trạng rò rỉ dầu và không khí.

Bên cạnh các bộ phận chính, phanh tang trống còn có những thành phần hỗ trợ khác như thanh chống, tấm lót, dây cáp,… giúp truyền lực và làm bệ đỡ cho hệ thống.

III. Nguyên lý hoạt động của phanh tang trống

Nguyên lý hoạt động của phanh tang trống chủ yếu dựa vào việc tạo ra ma sát để giảm tốc độ hoặc dừng bánh xe. Khi người điều khiển xe tác động lên phanh, lực phanh được tăng cường bởi bộ trợ lực và chuyển hóa thành áp suất dầu trong xi lanh. Áp suất này đẩy piston, gây áp lực lên guốc phanh. Guốc phanh tiếp xúc với bề mặt bên trong trống phanh, tạo ra ma sát. Khi trống phanh quay cùng bánh xe, lực ma sát này làm giảm tốc độ quay của bánh xe, giúp xe giảm tốc và dừng lại.

IV. Một số loại phanh tang trống

Phanh tang trống được phân loại theo mục đích sử dụng và đặc điểm cấu tạo của guốc dẫn và guốc kéo. Dưới đây là một số loại phanh tang trống phổ biến:

1. Phanh hai guốc dẫn

Loại phanh này được trang bị hai guốc dẫn và một xi lanh với hai bánh. Cấu tạo này giúp phanh tạo ra lực ma sát mạnh mẽ, hiệu quả, thường xuất hiện trên các dòng xe tải cỡ nhỏ và trung bình.

2. Phanh tang trống dẫn và kéo

Phanh này có thiết kế đặc biệt với xi lanh và neo cố định, giúp tạo ra lực phanh ổn định cả khi xe di chuyển tiến hoặc lùi. Vì vậy, loại phanh dẫn và kéo này thường được trang bị trên xe du lịch, đảm bảo an toàn trong mọi tình huống lái xe.

3. Phanh một trợ động

Phanh một trợ động có cấu tạo bao gồm một trợ động, một xi lanh điều chỉnh và một xi lanh bánh xe cố định. Thiết kế này giúp phanh hoạt động ổn định và hiệu quả, phù hợp với nhiều dòng xe khác nhau.

4. Phanh hai trợ động

Phanh hai trợ động tương tự như phanh một trợ động nhưng được trang bị thêm một trợ động thứ hai, giúp tạo ra lực phanh mạnh mẽ hơn. Chính vì vậy, loại phanh này thường được sử dụng cho các phương tiện có yêu cầu phanh mạnh như xe tải, xe nâng hàng, hoặc phanh tay trên xe du lịch, đảm bảo sự an toàn và hiệu quả trong các tình huống cần lực phanh lớn.

V. Ưu điểm và nhược điểm của phanh tang trống

Phanh tang trống đóng vai trò quan trọng trong hệ thống an toàn của phương tiện, mang lại nhiều ưu điểm nhưng cũng tồn tại một số nhược điểm nhất định, như sau:

Ưu điểm:

• Phanh tang trống tạo ra lực phanh mạnh mẽ hơn so với phanh đĩa có cùng kích thước, đồng thời giúp hạn chế tình trạng trượt bánh khi phanh gấp.
• Với thiết kế kín, phanh tang trống bảo vệ tốt các bộ phận bên trong khỏi tác động từ môi trường bên ngoài, từ đó gia tăng tuổi thọ và giảm chi phí bảo trì.
• Chi phí sản xuất của phanh tang trống thấp hơn và có khả năng tái chế, thân thiện với môi trường.

Về những nhược điểm:

• Vì thiết kế kín, phanh tang trống có khả năng tản nhiệt kém, dẫn đến việc phanh dễ bị nóng và ảnh hưởng đến hiệu suất hoạt động của các bộ phận bên trong.
• Thời gian giảm tốc của phanh tang trống lâu hơn so với phanh đĩa, đặc biệt trong các tình huống đột ngột cần phanh gấp hoặc khi xuống dốc.
• Khối lượng của phanh tang trống nặng hơn phanh đĩa, có thể làm tăng tải trọng tổng thể của xe.

VI. So sánh giữa phanh tang trống và phanh đĩa

Để hiểu rõ sự khác biệt giữa phanh tang trống và phanh đĩa, bạn có thể tham khảo thông tin chi tiết dưới đây:

VII. Các lỗi thường gặp khi sử dụng phanh tang trống

Dưới đây là một số sự cố phổ biến khi sử dụng phanh tang trống mà bạn cần chú ý để đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông:

1. Phanh phát ra tiếng kêu bất thường

Khi sử dụng, phanh tang trống đôi khi phát ra âm thanh lạ, gây cảm giác khó chịu cho người lái. Nguyên nhân chủ yếu là do nước, cát hoặc các tạp chất bám vào má phanh, gây trầy xước bề mặt trống phanh. Để khắc phục tình trạng này, bạn nên thường xuyên vệ sinh hệ thống phanh hoặc thay má phanh mới nếu chúng đã bị mòn quá mức.

2. Hiện tượng bó phanh

Khi lò xo hồi vị bị yếu, trục quả đào bị mòn hoặc thiếu dầu bôi trơn, má phanh sẽ không thể tách khỏi trống phanh sau khi nhả phanh. Điều này gây khó khăn trong việc di chuyển của xe và có thể dẫn đến dừng đột ngột. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng điều khiển mà còn làm tăng ma sát, khiến các bộ phận phanh bị mòn nhanh chóng.

3. Má phanh bị vỡ

Nếu xe của bạn sử dụng má phanh kém chất lượng hoặc lắp đặt sai kỹ thuật, rất dễ gặp phải tình trạng má phanh bị vỡ. Điều này khiến bánh xe bị kẹt lại, gây ra tình trạng dừng xe đột ngột, đặc biệt nguy hiểm khi xe đang chạy nhanh hoặc di chuyển trên đường đông người.

4. Phanh tang trống bị mòn nhanh

Khi phanh không ăn hoặc tốc độ giảm chậm sau khi đạp phanh, đó có thể là dấu hiệu phanh tang trống đã bị mòn. Nguyên nhân có thể là do má phanh quá cũ hoặc bề mặt phanh bị bám dầu mỡ, làm giảm độ ma sát. Để khắc phục, bạn cần thay thế má phanh kịp thời và vệ sinh phanh thường xuyên để đảm bảo hiệu suất hoạt động của hệ thống phanh.