Phát hiện đá phóng xạ bí ẩn ở phía xa của Mặt Trăng

Ở phía xa của Mặt Trăng, đã phát hiện một tảng đá phóng xạ, có thể làm sáng tỏ bí ẩn của hành tinh.

Khu vực đặc biệt Compton-Belkovich trên Mặt Trăng

Dị thường Compton-Belkovich là một vùng hình tròn lớn, nổi bật với ánh sáng trong ảnh radar, nằm gần đường xích đạo, là nơi có hố va chạm lớn nhất trên Mặt Trăng.

Vùng này đặc biệt vì chứa nhiều nguyên tố KREEP, có nguồn gốc từ hoạt động núi lửa trên Mặt Trăng.

Hoạt động núi lửa ở phía xa của Mặt Trăng ít nhưng mạnh mẽ hơn, vì vậy sự xuất hiện của KREEP ở đó là một điều kỳ lạ.

Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature có thể giải đáp. Một nhóm các nhà nghiên cứu từ Hoa Kỳ đã sử dụng dữ liệu vi sóng từ hai tàu vũ trụ của Trung Quốc, Chang'E-1 vào năm 2010 và Chang'E-2 vào năm 2012, để đo hoạt động địa nhiệt của vùng Compton-Belkovich trên Mặt Trăng. Họ phát hiện ra rằng khu vực này có nhiệt độ cao hơn khu vực xung quanh, cho thấy có một nguồn nhiệt và phóng xạ dưới bề mặt.

Sau đó, các nhà nghiên cứu sử dụng mô hình số hóa để mô phỏng cách một nguồn nhiệt như vậy có thể hình thành và phát triển. Họ kết luận rằng giải thích hợp nhất là có một khối đá granit khổng lồ bị chôn vùi dưới lớp vỏ Mặt Trăng, nơi phát ra bức xạ tự nhiên từ sự phân rã của nó. Đá granit là loại đá lửa hình thành từ magma nguội và kết tinh, hiếm khi được tìm thấy trên Trái Đất nhưng rất hiếm trên Mặt Trăng.

Nhóm nghiên cứu ước tính rằng khối đá granit này có đường kính hơn 30 dặm (48,3 km) và dày khoảng 6 dặm (9,65km). Họ cho rằng nó được tạo ra khoảng 3,5 tỷ năm trước, khi một vụ phun trào núi lửa lớn xảy ra ở phía xa của Mặt Trăng, có thể được kích hoạt bởi một tác động lớn gần lưu vực Nam Cực-Aitken, tạo ra một vết nứt trên lớp vỏ cho phép magma nổi lên trên bề mặt.

Sau đó, magma nguội và đông lại thành đá granit, tạo thành một cấu trúc lớn dưới bề mặt được gọi là Batholith. Batholith là một khối đá lửa khổng lồ cung cấp nhiên liệu cho các núi lửa trên bề mặt. Ví dụ, dãy núi Sierra Nevada trên Trái Đất là một ví dụ về khối đá tắm còn sót lại từ chuỗi núi lửa đã tồn tại từ lâu.

Đá granit trên Mặt Trăng đã bị ẩn giấu hàng tỷ năm, cho đến khi bị lộ ra do xói mòn và các tác động làm loại bỏ một số lớp vỏ trên. Bức xạ từ các phần tử KREEP của nó sau đó khiến radar và cảm biến vi sóng có thể nhìn thấy nó.

Matthew Siegler, giáo sư tại Đại học Southern Methodist và đồng tác giả của nghiên cứu, nói rằng: 'Đây là lần đầu tiên có bằng chứng trực tiếp về loại lớp phủ trên phân tầng này'. 'Điều này rất quan trọng đối với việc hiểu về nguồn gốc của sự sống. Vì Mặt Trăng có mối quan hệ mật thiết với Trái Đất thông qua quá trình hình thành va chạm lớn của nó, nên nó cung cấp cho chúng ta nhiều thông tin về Trái Đất'.

Việc phát hiện tảng đá phóng xạ bí ẩn này ở phía xa của Mặt Trăng cũng mở ra những cơ hội mới cho việc khám phá và nghiên cứu trong tương lai. Khu vực dị thường Compton-Belkovich là một trong những điểm hạ cánh tiềm năng cho chương trình Artemis của NASA, với mục tiêu đưa con người trở lại bề mặt Mặt Trăng vào năm 2024. Đá granit cũng có thể cung cấp thông tin quý giá về lịch sử và sự tiến hóa của cả Trái Đất và Mặt Trăng, giúp ta hiểu rõ hơn về việc sự sống xuất hiện từ hóa học nguyên thủy.