Buzz
Có hai loại hacker (những kẻ xâm nhập hệ thống thông tin) – những người muốn phá vỡ mọi thứ để tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn và những người thích gây rối và làm tổn hại người khác. Dạng sau chính là những kẻ mà bạn cần phải chú ý (dạng đầu chỉ cần ở bạn một cái nhìn cởi mở và phóng khoáng). Nếu bạn lo lắng về việc máy tính hoặc các thiết bị điện tử của mình có thể bị truy cập trái phép, đừng bao giờ coi thường cảm giác lo lắng này và hãy hành động ngay. Hacker có thể xâm nhập vào thiết bị của bạn theo những cách không ngờ nhưng bạn cũng có thể nhận biết được điều đó chỉ bằng cách nhìn vào màn hình. Dưới đây là một số dấu hiệu có thể cho thấy máy tính của bạn đang gặp vấn đề về truy cập trái phép và một số hành động cần thực hiện nhanh chóng trong tình huống này.
Các bước
Phát hiện những dấu hiệu đáng ngờ về truy cập trái phép
Quan sát xem có điều gì lạ lùng xảy ra trên máy tính của bạn không. Bạn hiểu rõ máy tính của mình cũng như cách hoạt động của nó hơn bất kỳ ai khác. Nếu trước đây máy tính hoạt động bình thường nhưng bây giờ lại có những hành vi kỳ lạ, có thể là do một số vấn đề kỹ thuật hoặc hỏng hóc. Tuy nhiên, những vấn đề sau đây cũng có thể là dấu hiệu của truy cập trái phép:
- Một số chương trình và tập tin thông thường không mở hoặc hoạt động.
- Các tập tin mà bạn chưa xóa dường như đã biến mất, được đưa vào thùng rác hoặc bị xóa.
- Bạn không thể truy cập vào các chương trình bằng mật khẩu thông thường. Bạn nhận thấy rằng các mật khẩu trên máy tính đã bị thay đổi.
- Trên máy tính xuất hiện một hoặc nhiều chương trình mà bạn không cài đặt.
- Máy tính thường xuyên tự kết nối vào mạng mà bạn không sử dụng.
- Nội dung của các tập tin bị thay đổi và bạn không phải là người thực hiện những thay đổi đó.
- Máy in có thể có hành vi kỳ lạ. Có thể máy in không in ra gì dù bạn có yêu cầu, hoặc nó in ra những trang không có trong lệnh in của bạn.
Khám phá Internet. Tại đây, bạn có thể phát hiện những dấu hiệu khả nghi về việc truy cập trái phép:
- Có một hoặc nhiều trang từ chối truy cập do sai mật khẩu. Thử truy cập vào những trang bạn thường dùng: nếu vẫn bị từ chối, có thể bạn bị truy cập trái phép. Có thể bạn đã phản hồi email lừa đảo yêu cầu thay đổi mật khẩu?
- Khi tìm kiếm trên Internet, bạn bị đổi hướng.
- Màn hình trình duyệt có thể xuất hiện thanh công cụ bổ sung. Chúng có thể được bật hoặc tắt mà không cần sự can thiệp của bạn. Dù có màu tối hơn hoặc giống màu sắc hiện tại, bạn vẫn có thể nhận biết chúng.
- Nếu bạn mua tên miền, bạn có thể không nhận được tên miền dù đã thanh toán.
Phát hiện phần mềm độc hại, ghi đè,… thường xuất hiện trong truy cập trái phép. Dưới đây là một số dấu hiệu khác mà bạn có thể gặp khi bị truy cập trái phép:
- Bạn nhận được thông điệp virus giả. Dù thiết bị của bạn có phần mềm diệt virus hay không, nếu không có, thông điệp này sẽ tự động cảnh báo; nếu có, hãy cẩn thận với thông điệp giả mạo. Đừng nhấp vào chúng: chúng đang cố gây hoang mang để lừa bạn tiết lộ thông tin cá nhân trong tình huống hỗn loạn. Hãy nhớ rằng lúc này, hacker đã kiểm soát máy tính của bạn (xem Hành động cần thực hiện dưới đây).
- Thanh công cụ bổ sung xuất hiện trên trình duyệt của bạn, có thể mang thông điệp 'giúp đỡ'. Chỉ nên có một thanh công cụ và sẽ đáng ngờ nếu có nhiều hơn một thanh.
- Cửa sổ ngẫu nhiên xuất hiện trên máy tính của bạn và xuất hiện thường xuyên. Bạn cần gỡ bỏ chương trình gây ra điều này.
- Phần mềm diệt virus, diệt phần mềm độc hại không hoạt động và không kết nối. Task Manager (Trình quản lý Tác vụ) hoặc Registry Editor (Trình soạn thảo Sổ đăng ký) cũng có thể không hoạt động.
- Người trong danh bạ của bạn nhận được email giả từ bạn.
- Tài khoản ngân hàng của bạn bị mất tiền hoặc bạn nhận được hóa đơn yêu cầu thanh toán cho các giao dịch trực tuyến mà bạn không thực hiện.
Nếu bạn thấy mình mất quyền kiểm soát trong bất kỳ hoạt động nào, hãy nghĩ đến khả năng bị truy cập trái phép. Ví dụ, nếu con trỏ chuột di chuyển trên màn hình mà không có sự can thiệp của bạn và thực hiện các thao tác, có thể có người đang điều khiển nó từ xa. Nếu bạn từng nhận được sự hỗ trợ từ xa để khắc phục sự cố trên máy tính của mình, bạn sẽ biết cảm giác đó như thế nào khi được thực hiện với ý đồ tốt. Nếu việc điều khiển này không được thực hiện theo ý của bạn, bạn đang bị xâm nhập trái phép.
- Kiểm tra thông tin cá nhân của bạn. Tìm kiếm tên của bạn trên Google. Bạn có nhận được thông tin cá nhân mà bạn không tự tiết lộ không? Dù chúng không hiển thị ngay lập tức, cảnh giác với nguy cơ này có thể rất quan trọng nếu thông tin cá nhân của bạn bị rò rỉ.
Hành động cần thực hiện
Ngắt kết nối mạng ngay lập tức. Điều quan trọng nhất cần làm khi tiếp tục là điều tra là ngắt kết nối và vô hiệu hóa kết nối trực tuyến. Nếu hacker vẫn còn trên máy tính, việc làm này sẽ loại bỏ nguồn kết nối.
- Rút bộ định tuyến ra khỏi ổ cắm để đảm bảo không còn kết nối nào được duy trì!
- In trang này ra giấy hoặc in ra dạng PDF trước khi ngắt kết nối để có thể thực hiện các hướng dẫn mà không cần truy cập Internet. Hoặc đọc trên một thiết bị khác không bị truy cập trái phép.
Khởi động máy tính ở chế độ an toàn. Giữ kết nối mạng tắt hoàn toàn và sử dụng chế độ an toàn để khởi động lại máy tính (xem hướng dẫn sử dụng của máy tính nếu cần).
Kiểm tra có 'chương trình mới' nào (như phần mềm chống virus, chống spyware...) HOẶC xem liệu các chương trình và tập tin có hoạt động hay không. Nếu phát hiện điều gì đó, cố gắng gỡ bỏ nó. Nếu không biết cách, hãy nhờ một người hiểu biết về máy tính hoặc gọi dịch vụ sửa máy tính đến giúp bạn.
Quét máy tính bằng phần mềm diệt virus/phần mềm spyware mà bạn tin dùng (như Avast Home Edition, AVG Free edition, Avira AntiVirus, v.v.). Nếu cần, hãy nhờ sự giúp đỡ của người có kiến thức nếu bạn không biết phải làm gì.
Nếu không phát hiện gì, hãy sao lưu các tập tin quan trọng. Sau đó, khôi phục hệ thống và cập nhật máy tính.
Liên hệ với ngân hàng và các tài khoản mua hàng của bạn để thông báo về vấn đề nghi ngờ. Xin hãy tham khảo ý kiến của họ về các bước tiếp theo để bảo vệ tài chính của bạn.
Cảnh báo bạn bè về nguy cơ nhận email độc hại từ bạn. Hãy khuyên họ xóa email và không bao giờ nhấp vào bất kỳ liên kết nào nếu họ mở chúng một cách vô tình.
Lời khuyên
- Tắt mạng khi ra ngoài.
- Phòng ngừa trước là biện pháp tốt nhất.
- Để bảo vệ hệ điều hành trước nguy cơ truy cập trái phép, hãy sử dụng phần mềm sao lưu.
- Sao lưu các tập tin quan trọng (như hình ảnh gia đình, tài liệu) vào ổ USB đã được mã hóa và lưu trữ chúng trong tủ sắt. Hoặc, bạn cũng có thể lưu trữ chúng trên OneDrive hoặc Dropbox.
- Luôn tạo bản sao lưu của dữ liệu.
- Bạn có thể tắt tính năng định vị. Kèm với một dịch vụ VPN mạnh mẽ (như S F-Secure Freedome), điều này gần như sẽ loại bỏ khả năng bị xác định vị trí của bạn một cách hoàn toàn. Hãy tránh việc cung cấp thông tin vị trí trên Facebook (ví dụ như trường hợp 'quê quán').
Cảnh báo
- Nguy cơ tệ hơn, hacker có thể biến máy tính của bạn thành một 'xác sống', sử dụng nó để tấn công các máy tính/mạng lưới khác và thực hiện các hành vi bất hợp pháp.
- Nếu chương trình và tập tin không hoạt động hoặc không mở được, hoặc bạn nhận thấy màn hình đang hiển thị một hình ảnh tĩnh hoặc một bản trình diễn ánh sáng, máy tính có thể cần phải được cài đặt lại hệ điều hành mới hoặc, trong trường hợp hacker chưa phá hủy các bản sao lưu, bạn có thể cần phải khôi phục lại cài đặt trước đó của máy tính.
- Nếu bỏ qua việc kiểm tra, máy tính có thể trở nên hoàn toàn không thể sử dụng và có thể bạn sẽ phải cài đặt lại hệ điều hành hoặc mua một máy tính mới.
