Phê phán triết lý cuộc sống trong tác phẩm Vội vàng của Xuân Diệu

Đề bài: Qua việc phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu, mời các bạn chỉ ra Triết lí nhân sinh trong tác phẩm.

Bài viết Phân tích Triết lí nhân sinh trong bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu
 

Tip Bí quyết phân tích bài thơ, đoạn thơ để đạt điểm cao

I.  Dàn ý Phân tích Triết lí nhân sinh trong bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu

1. Khai mạc

- Bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu mang đến những dòng thơ nồng thắm, là tuyển tập của triết lý nhân sinh về mùa xuân, về cuộc sống, và về tuổi trẻ, là hiện thân của một tâm hồn thơ sâu sắc và tinh tế.

2. Phần chính

* Triết lý nhân sinh trong Vội vàng chảy từ cuộc sống đa dạng, là sự pha trộn tinh tế giữa mùa xuân và tình yêu.
- Bức tranh về thiên nhiên mùa xuân gặp gỡ với tình yêu tươi sáng.
- Quan điểm về vẻ đẹp theo Xuân Diệu đến từ những điều quen thuộc xung quanh chúng ta, hạnh phúc thực sự xuất phát từ cuộc sống hàng ngày, nơi con người cần biết trân trọng, khám phá và cảm nhận vẻ đẹp ẩn sau mỗi sự vật, sự việc xung quanh.
=> Mối liên kết chặt chẽ giữa mùa xuân, tình yêu, và con người...(Tiếp theo)

>>  Xem chi tiết Dàn ý Phân tích Triết lí nhân sinh trong bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Phê phán Triết lí nhân sinh trong bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu

Theo Hoài Thanh, 'Thơ của Xuân Diệu là nguồn sống phong phú chưa từng có ở nơi đất này. Xuân Diệu đắm chìm trong tình yêu, trong bức tranh của bầu trời, sống cuộc sống vội vàng, nồng nàn, muốn thưởng thức đầy đủ cuộc sống ngắn ngủi của mình. Tuy nhiên, đằng sau những dòng thơ đầy tình cảm đó là một hệ thống triết lý nhân sinh sâu sắc về mùa xuân, cuộc sống, và tuổi trẻ. Đây là biểu hiện của một tâm hồn thơ đa chiều và tinh tế.' Điều này khiến người đọc, sau khi cười vì sự hồn nhiên của thơ Xuân Diệu, lại nhận ra rằng ông thực sự là một hồn thơ phức tạp và tinh vi.

Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh đã tâm huyết nhận xét về Vội vàng và toàn bộ tập Thơ thơ: 'Đây là tiếng nói của một tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống một cách mãnh liệt. Nhưng đằng sau những cảm xúc đó, là một triết lý nhân sinh mới mẻ chưa xuất hiện trong thơ ca truyền thống'. Triết lý nhân sinh trong Vội vàng bắt nguồn từ cuộc sống đa dạng, là sự kết hợp hài hòa của mùa xuân và tình yêu. Ông bắt đầu bức tranh đó với những khao khát và ước vọng có phần táo bạo, như muốn thống trị thiên nhiên trong bốn câu đầu.

'Tôi muốn ngắt nắng đi
Để màu sắc không phai mờ
Tôi muốn trói gió lại
Để hương thơm không bay đi'

Sau đó, bắt đầu lên tiếng về khao khát đặc biệt của ông đối với vẻ đẹp mùa xuân. Xuân Diệu muốn giữ cho cái đẹp của mùa xuân chỉ thuộc về mình ông, đậm chất ích kỷ. Ông muốn 'tắt nắng', 'buộc gió', thậm chí muốn giữ lại những trải nghiệm tuyệt vời đó cho riêng mình thưởng thức, như một cách thoả mãn sự khát khao trong tâm hồn.

'Của ong bướm này đây tuần trăng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si.
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi;
Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;'

Xuân Diệu vẽ nên bức tranh mùa xuân thông qua góc nhìn cá nhân, đầy hương vị, sắc màu và âm nhạc. Ông tả cảnh ong bướm quyện lẫn trong nhau như đang 'tuần tháng mật', hoa thắm tươi rực trên 'đồng nội xanh rì', lá cành mơn mởn bay phất, mềm mại. Âm thanh của yến anh cùng 'khúc tình si' ngọt ngào điểm thêm sức sống cho bức tranh. Ánh sáng mỏng manh lan tỏa, chạm nhẹ vào mi cô gái, tạo nên bức tranh thanh thoát, tinh tế. Đây là sự kết hợp hài hòa giữa mùa xuân và tình yêu, thể hiện niềm vui và hạnh phúc của tác giả.

Tuy nhiên, đối với Xuân Diệu, mùa xuân không chỉ là cảnh đẹp mà còn là thời khắc của tình yêu. Bức tranh cuộc sống trong thơ ông chỉ đúng nếu chút hương vị tình yêu được thêm vào. Đó chính là điểm độc đáo và là triết lý nhân sinh riêng của Xuân Diệu, nơi mùa xuân và tình yêu gắn kết với nhau. Mỗi ngày đều là niềm vui mới đối với ông, chỉ cần có mùa xuân, có tình yêu là đủ, như một 'thần Vui hằng gõ cửa' trái tim, đánh thức ông để tận hưởng vẻ đẹp tuyệt vời của mùa xuân. Xuân Diệu nhấn mạnh rằng hạnh phúc thực sự đến từ cuộc sống thực tại, nơi con người cần biết trân trọng và cảm nhận vẻ đẹp ẩn sau mọi sự vật, sự việc xung quanh.

Nếu mười câu thơ đầu là hình ảnh bề nổi của một hồn thơ sôi nổi, đắm chìm trong tình yêu đời, thì phần tiếp theo là tâm hồn sâu sắc nhất của Xuân Diệu. Ở đây, chúng ta bắt gặp những triết lý nhân sinh tinh tế về mùa xuân, cuộc sống và quy luật tạo hóa. Xuân Diệu chuyển từ cảm xúc rực rỡ sang suy tư sâu sắc, như là bản nhạc với khúc cao trào, sau đó dần dần thấm sâu vào tâm hồn, trong Vội vàng, khoảnh khắc giao thoa này hiện hữu trong hai câu thơ.

'Tôi hạnh phúc nhưng vội vàng một nửa
Tôi không đợi nắng hạ để trải nghiệm xuân'

Mạch thơ đang tràn đầy yêu đời bất ngờ chợt khép lại. Có thể nói cả đoạn thơ sau này là giải thích cho câu 'Tôi không đợi nắng hạ để trải nghiệm xuân', tại sao tình trạng sung sướng phải bị chia đôi bởi sự 'vội vàng một nửa'? Đó là vì Xuân Diệu đã nhận ra quy luật khắc nghiệt của tạo hóa.

'Xuân đang đến, có nghĩa xuân sẽ đi,
Xuân non, có nghĩa xuân sẽ già,
Nếu xuân hết, có nghĩa tôi sẽ mất.
Lòng tôi rộng lớn, nhưng vạn vật theo quy luật trời,
Không giữ trọn được tuổi xuân của nhân gian,
Nói làm gì khi xuân vẫn lặp đi lặp lại,
Nếu không còn gặp lại, nghĩa là không còn xuân.
Cả trời đất, nhưng tôi không tồn tại mãi mãi,
Nên tôi tiếc nuối trong bâng khuâng vô tận;'

Thiên nhiên, đặc biệt là mùa xuân, luôn tuân theo quy luật riêng của thời gian, một chu kỳ 3 tháng mỗi năm, mùa xuân với sự đến và đi, nhưng mùa xuân trong cuộc đời con người không thể được đếch đặc như vậy. Y Vân nhấn mạnh: 'Cuộc đời có bao nhiêu mùa xuân? 60 năm cuộc sống, 20 năm đầu sung sướng ngắn ngủi, 20 năm sau, sầu vương cao vút, 20 năm cuối còn lại là gì?'. Con người không trải qua bao nhiêu mùa xuân, tất cả chớp nhoáng qua, một cuộc sống cuối cùng cũng trở thành bụi cát, không tái sinh, không tuần hoàn. Đây là quy luật không thể thay đổi của tạo hóa, không ai có thể đánh bại bước đi lạnh lùng, tuyến tính của thời gian, mặc dù nó khắc nghiệt và đau đớn. Với Xuân Diệu, cuộc đời ngắn ngủi không đủ để ông thỏa mãn, ông luôn bị ám ảnh bởi thời gian và luôn luôn tiếc nuối vô cùng về khung cảnh nhân gian, tiếc nuối cuộc sống và đặc biệt là tiếc nuối mùa xuân theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Vậy nên, dù đã hiểu rõ về quy luật của thời gian từ tạo hóa, Xuân Diệu vẫn mở ra cho mình một triết lý nhân sinh mới, rõ ràng thể hiện trong những câu thơ cuối.

'Đi nhanh đi! Mùa chưa chuyển chiều,
Ta muốn ôm lấy
Chính sự sống đang mơn mởn bắt đầu;
Ta muốn nhấm môi đám mây và đưa cánh gió,
Ta muốn chìm đắm trong tình yêu cùng bướm,
Ta muốn thấu đáo trong một cái hôn đầy hương vị,
Cùng với non nước, cây cỏ mọc đầy rực rỡ,
Cho thấp thoáng mùi thơm, tràn đầy ánh sáng
Cho ngập tràn thanh xuân của thời khắc tươi mới;
- Hỡi xuân hồng, ta muốn đắm chìm vào em!'

Quay trở lại với nhịp thơ đầy sức sống, vội vàng, Xuân Diệu thúc giục: 'Đi nhanh đi! Mùa chưa chuyển chiều', để trải nghiệm hết những điều tuyệt vời trong cuộc sống trước khi mùa xuân kết thúc, trước khi cuộc đời kết thúc. Có thể thấy rằng, sau khi ông nhận ra một cách rõ ràng về quy luật tạo hóa, khao khát trải nghiệm cuộc sống và yêu thương cuộc sống của nhà thơ trở nên mãnh liệt hơn, say đắm và nồng nàn, thậm chí là hoang dại với câu kết: 'Hỡi xuân hồng, ta muốn đắm chìm vào em!'. Đó là cảm xúc chân thật của thi sĩ, trước những điều vô hình mà chúng ta khao khát, sự chiếm hữu trở nên ngày càng tăng cao, có lẽ Xuân Diệu đang muốn khẳng định quyền lực trước mùa xuân, hoặc đôi khi ông muốn nuốt chửng 'xuân hồng' để mãi mãi ở bên nó, tận hưởng mọi thú vị càng là điều có thể giải thích. Tóm lại, triết lý nhân sinh của Xuân Diệu có thể được rút gọn trong vài từ: Hãy trải nghiệm hết mình khi cuộc sống còn đẹp!

Xuân Diệu, tâm hồn thơ trẻ với sự sáng tạo mạnh mẽ, phong phú và kiên nhẫn, đã để lại những tác phẩm nhân văn sâu sắc cho văn hóa Việt Nam. Đặc biệt, trong tác phẩm Vội vàng, chúng ta nhận thức được triết lý nhân sinh mới về vẻ đẹp, về thời gian và về cuộc sống đáng trân trọng, bắt nguồn từ một tâm hồn thơ với quan điểm nhân sinh, giá trị và thế giới đầy đủ và tinh tế. Có thể nói rằng, yêu thơ của Xuân Diệu, đọc tác phẩm của ông, ta cảm thấy mình trở nên trẻ trung hơn, không đếch biết bao nhiêu năm tháng đã trôi qua.