Yêu cầu đề bài
Phê phán về bài thơ Mộ (Chiều tối) của Hồ Chí Minh - Ngữ văn lớp 12
Giải thích chi tiết
Tổng Quan
1. Hai dòng thơ đầu miêu tả phong cảnh thiên nhiên hoàng hôn trên núi rừng
- Bức tranh về cánh chim mệt mỏi (“quyện điểu”) đang vất vả bay tìm nơi nghỉ. Cùng với cánh chim là những đám mây lẻ loi, lững lờ, chậm rãi trôi (“cô vân”, “mạn mạn”). Cảnh tượng này gợi lên cảm giác mệt mỏi, cô đơn của cả cánh chim và đám mây
- Tâm trạng của người tù thi sĩ tương đồng với thiên nhiên, thể hiện sự đồng điệu và cảm thông. Người tù cũng đang mệt mỏi, mong mỏi một chốn nghỉ ngơi.
- Trong không gian hoàng hôn trên núi, trong bối cảnh cuộc sống đang bị giải phóng, người tù không thể tránh khỏi cảm giác uất ức, cô đơn, xót xa.
2. Hai dòng cuối miêu tả hoạt động sinh hoạt của con người
Bức tranh về cuộc sống con người được mô tả: Lúc này, bầu trời đã dần tối. Sự lặp lại của hình ảnh cối xay trong câu “ma bao túc” và “bao túc ma hoàn” trong dòng thơ tiếp theo. Cuối cùng, lò than bỗng sáng lên khi trời tối sâu.
Chữ “hồng” làm rực sáng bức tranh thơ. Nó mang nhiều ý nghĩa: Biểu thị thời điểm tối đen của buổi tối. Đồng thời, nó cũng kích thích sự ấm áp, niềm vui và niềm tin...
Bức tranh về cuộc sống con người được mô tả: Lúc này, bầu trời đã dần tối. Sự lặp lại của hình ảnh cối xay trong câu “ma bao túc” và “bao túc ma hoàn” trong dòng thơ tiếp theo. Cuối cùng, lò than bỗng sáng lên khi trời tối sâu.
Có thể thấy rõ sự diễn biến của hình ảnh thơ: Từ bóng tối chuyển biến sang ánh sáng, từ sự tàn phá đến sự sống, từ cô đơn chuyển đổi thành sự ấm áp; từ nỗi buồn hướng tới niềm vui; trong đó con người là trung tâm. Đây chính là sự kết hợp hài hòa giữa phong cách cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối và Nhật ký trong tù.
3. Người tù, chiến sĩ, và thi sĩ
Tấm lòng hoà hợp, cảm thông, chăm sóc của Bác đối với thiên nhiên và con người, trước cuộc sống bình dị, nghèo khó nhưng an lành của người lao động. Trong lòng người tù đó, khao khát được một chốn dừng chân, một tổ ấm gia đình không ngừng. Trái tim của nhà cách mạng vẫn đập theo nhịp của con người bình thường, với những khao khát bình thường của con người. Điều này khiến ta càng thêm yêu quý Bác.
Dù giam cầm dã man của reo rắc Tưởng Giới Thạch không thể làm khô héo lòng nhân ái của Bác. Ngay cả khi giam giữ, Bác vẫn cảm nhận được sự đau khổ của tạo vật và con người, rung cảm trước hiện thực. Điều này cũng là biểu hiện của một tinh thần sắt trong tâm hồn nghệ sĩ của Bác.