Phim 'Carol'

Carol là một bộ phim chính kịch lãng mạn ra mắt năm 2015, được đạo diễn bởi Todd Haynes và kịch bản do Phyllis Nagy viết. Phim dựa trên tiểu thuyết lãng mạn The Price of Salt của Patricia Highsmith, xuất bản lần đầu năm 1952 và tái bản năm 1990 với tên gọi Carol. Bộ phim có sự tham gia của Cate Blanchett, Rooney Mara, Sarah Paulson, Jake Lacy và Kyle Chandler. Câu chuyện diễn ra ở New York vào đầu những năm 1950, xoay quanh mối tình bí mật giữa một nhiếp ảnh gia trẻ tuổi và một phụ nữ lớn tuổi vừa trải qua một cuộc hôn nhân không hạnh phúc.

Thông tin sản xuất

Quá trình phát triển

Carol được chuyển thể từ tiểu thuyết lãng mạn The Price of Salt của Patricia Highsmith, xuất bản lần đầu năm 1952. Sau khi bị Nhà xuất bản Harper & Brothers từ chối, cuốn sách được xuất bản dưới bút danh 'Claire Morgan' bởi Nhà xuất bản Coward-McCann. Năm 1990, Highsmith và Nhà xuất bản Bloomsbury tái xuất bản dưới tên thật của tác giả và đổi tên thành Carol. Câu chuyện được lấy cảm hứng từ mùa Giáng sinh năm 1948, khi Highsmith làm việc tại một cửa hàng đồ chơi ở New York và gặp một người phụ nữ tóc vàng trong chiếc áo khoác lông. Ám ảnh bởi cuộc gặp gỡ này, Highsmith đã viết bản thảo dài tám trang và phát triển nó thành cuốn tiểu thuyết hoàn chỉnh vào năm 1951. Nhân vật Therese Belivet được lấy cảm hứng từ chính Highsmith, còn người phụ nữ tóc vàng là nguồn cảm hứng cho nhân vật Carol Aird. Mối quan hệ trong câu chuyện phản chiếu những trải nghiệm tình cảm của Highsmith với hai người yêu cũ, Virginia Kent Catherwood và Kathryn Hamill Cohen, trong một bối cảnh mâu thuẫn và bi kịch.

Dorothy Berwin, nhà sản xuất của bộ phim, là người gốc London nhưng lớn lên ở New York, bắt đầu theo đuổi dự án phim này từ năm 1996 và nắm giữ bản quyền cuốn tiểu thuyết gốc. Cô đã mời nhà viết kịch Phyllis Nagy, một người bạn của Highsmith, để viết kịch bản cho phim. Nagy bắt tay vào viết kịch bản vào năm 1997 và quyết định sẽ giữ nguyên những giá trị cốt lõi của cuốn tiểu thuyết, dù Highsmith đã từng lo lắng về việc cuốn sách của mình có thể không được chuyển thể thành công.

Khi tìm kiếm tài trợ cho phim, Nagy và Berwin nhận ra rằng việc hai nhân vật nữ yêu nhau trong phim còn gây tranh cãi hơn là việc họ là những người đồng tính. Vào năm 2015, Berwin chia sẻ rằng việc có Cate Blanchett trong dự án là một bước tiến lớn, dù dự án đã phải trải qua nhiều năm đấu tranh để tìm được sự đồng ý từ các nhà đầu tư và đạo diễn khác nhau. Dù có sự tham gia của những tên tuổi lớn như Hettie MacDonald và Kenneth Branagh, dự án vẫn phải đối mặt với sự chậm trễ và những rủi ro tài chính.

Phyllis Nagy khẳng định rằng bối cảnh thập niên 50 là yếu tố chính trong việc xây dựng kịch bản phim. Bà cho rằng thời kỳ đó có những quy ước và giá trị đặc biệt mà hiện tại khó có thể truyền tải được. Trong suốt quá trình phát triển, Nagy đã từ chối nhiều đề xuất đẩy các nhân vật vào tình huống tội lỗi vì xu hướng tình dục của họ. Bà tập trung vào việc duy trì tình yêu chân thành giữa Carol và Therese mà không cần phải dựa vào các cốt truyện bi kịch sáo rỗng.

Nagy đã chọn bối cảnh của phim diễn ra vào những năm sau so với tiểu thuyết gốc, nhằm làm nổi bật sự kiện 'bình minh của chính quyền Eisenhower và sự trỗi dậy của HUAC'. Một thử thách lớn đối với cô là việc chuyển tải quan điểm chủ quan của nhân vật thông qua ngôi kể thứ ba có giới hạn, khiến người xem phải nhìn nhận mọi thứ qua lăng kính của Therese. Dù ban đầu lo ngại về cấu trúc kể chuyện này, Nagy đã quyết định thay đổi từ góc nhìn của Therese sang Carol để khắc họa rõ hơn sự đau khổ của nhân vật. Therese được thay đổi thành một nhiếp ảnh gia để khán giả có thể trực tiếp theo dõi hành trình của cô từ câu chuyện trên giấy đến màn ảnh. Đặc biệt, Nagy lấy cảm hứng từ Grace Kelly trong Rear Window (1954) để tạo dựng hình ảnh của Carol, tập trung vào việc xây dựng một câu chuyện tình yêu từ hai góc nhìn khác nhau.

Nagy nhận thấy rằng cô cần phải tái cấu trúc câu chuyện theo một cách mới để phù hợp với định dạng phim, loại bỏ những yếu tố làm chậm tiến độ. Cô đã có sự tự do để phát triển kịch bản tại Anh mà không bị ràng buộc bởi bất kỳ hãng phim hay đạo diễn nào. Trong suốt quá trình này, cô đã viết đến năm bản thảo khác nhau và nhận ra rằng việc làm việc cùng Todd Haynes là một quá trình dễ dàng và hiệu quả. Họ cùng nhau tinh chỉnh kịch bản và thảo luận về việc giữ cho câu chuyện trở nên bí ẩn và không theo lối mòn. Haynes thậm chí đã lấy cảm hứng từ bộ phim Brief Encounter (1945) để gợi ý về một kỹ thuật mới cho bộ phim.

Tại Liên hoan phim Luân Đôn, Nagy đã giải thích rằng cô chọn tên Carol cho bộ phim thay vì The Price of Salt vì Highsmith đã đổi tên cuốn tiểu thuyết thành Carol khi tái bản, và cô cảm thấy cái tên này mang lại một sự bí ẩn và hấp dẫn đặc biệt. Haynes lý giải rằng cái tên Carol nhấn mạnh vào quan điểm chủ quan của Therese và Carol là trung tâm của sự khao khát xuyên suốt câu chuyện. Ông cũng chia sẻ rằng phim không chỉ là về việc xã hội có chấp nhận tình yêu của Therese hay không, mà còn về việc tình yêu có thể vượt qua những ranh giới và trở thành một điều gì đó mạnh mẽ và bền bỉ.

Tiền kỳ

Vào khoảng năm 2004, nhà sản xuất Elizabeth Karlsen từ Number 9 Films bắt đầu quan tâm đến kịch bản của Nagy trong lúc cô hợp tác với Christine Vachon từ Killer Films để sản xuất bộ phim Mrs. Harris tại New York. Đến năm 2010, khi bản quyền của Berwin đối với The Price of Salt hết hạn, Karlsen đã nhanh chóng mua lại kịch bản của Nagy, dù Berwin vẫn là nhà sản xuất chính của dự án. Năm sau, Karlsen đã thuyết phục Highsmith chuyển quyền sở hữu tác phẩm cho mình và cũng thuyết phục Nagy tiếp tục gắn bó với dự án. Họ từng dự định mời một đạo diễn người Anh, nhưng kế hoạch không thành do xung đột lịch trình, buộc họ phải chọn đạo diễn người Ireland John Crowley. Danh sách đoàn làm phim chính thức được công bố vào tháng 5 năm 2012, bao gồm Cate Blanchett, Mia Wasikowska, cùng các nhà sản xuất Karlsen, Woolley và Ross. Mặc dù dự kiến quay phim vào đầu năm 2013, nhưng Crowley sau đó rút lui và Karlsen đã liên hệ với Vachon để tìm một đạo diễn mới. Vachon gợi ý Todd Haynes, và chỉ hai ngày sau, Haynes đồng ý tham gia dự án. Ngày 22 tháng 5 năm 2013, Haynes được công bố là đạo diễn của phim và ba ngày sau, Công ty Weinstein thông báo đã mua bản quyền phân phối phim tại Hoa Kỳ từ HanWay Films.

Haynes lần đầu nghe về Carol vào năm 2012 qua Sandy Powell, nhà thiết kế trang phục, người đã thông báo với ông rằng Cate Blanchett đang làm việc với Karlsen để sản xuất phim. Blanchett, với vai trò nhà sản xuất điều hành qua công ty Dirty Films của mình, đã gắn bó với dự án từ lâu. Khi Vachon tìm đến Haynes vào năm 2013, ông mới biết đoàn làm phim đang tìm kiếm đạo diễn. Sau khi đọc kịch bản và tìm hiểu bối cảnh lịch sử, Haynes đã đồng ý tham gia với Blanchett. Ông chia sẻ rằng điều khiến ông hứng thú với kịch bản là cách nó liên kết những khát vọng ban đầu với tội lỗi, tạo nên một câu chuyện đầy sức hấp dẫn và xung đột trong tâm trí các nhân vật. Haynes đã hợp tác với Blanchett để phát triển kịch bản phim.

Tuy nhiên, một vấn đề khác nảy sinh khi Mia Wasikowska phải rời bỏ dự án do xung đột lịch trình. Haynes đã tiếp cận Rooney Mara để mời cô vào vai Therese sau khi cô hoàn thành bộ phim The Girl With the Dragon Tattoo năm 2011. Dù Mara yêu thích kịch bản và muốn làm việc với Blanchett, nhưng cô ban đầu từ chối vì cảm thấy kiệt sức. Tuy nhiên, vào năm 2013, Mara đã đồng ý tham gia và thay thế Wasikowska. Sarah Paulson sau đó được chọn vào vai Abby và Kyle Chandler vào vai Harsh vào tháng 1 năm 2014. Tháng sau, Cory Michael Smith được chọn vào vai Tommy và Jake Lacy vào vai Richard. Đến tháng 4 năm 2014, John Magaro gia nhập dàn diễn viên trong vai Dannie, và Carrie Brownstein tham gia vai Genevieve Cantrell. Carter Burwell được mời sáng tác nhạc, còn Edward Lachman trở thành giám đốc hình ảnh cho phim.

Trong các buổi tập dượt, Haynes, Blanchett và Mara đã nhận thấy rằng một số đoạn đối thoại có phần sáo rỗng và quyết định cắt bỏ chúng. Haynes cho rằng đây là việc thường xuyên phải làm trong quá trình làm phim. Cô nói: 'Tôi cảm thấy đồng cảm với việc những lời thoại không bao giờ đủ sức nặng để diễn tả câu chuyện.' Sandy Powell, nhà thiết kế trang phục, khen ngợi Haynes vì ông có một tầm nhìn sắc sảo và đam mê với công việc của mình. Powell chia sẻ rằng Haynes đã chuẩn bị một cuốn sách hình ảnh rất tỉ mỉ và coi đây như một dạng ám ảnh tích cực. Phong cách hình ảnh của bộ phim được lấy cảm hứng từ những bức ảnh hậu chiến của Ruth Orkin, Esther Bubley, Helen Levitt và Vivian Maier, kết hợp với các bức ảnh trừu tượng của Saul Leiter để tạo ra một New York 'bẩn thỉu và sa sút'.

Trong quá trình chuẩn bị cho phim, đoàn làm phim nhận ra rằng việc quay ở New York sẽ vô cùng tốn kém và khó khăn để tìm được bối cảnh phù hợp với New York những năm 1950. Do đó, họ ban đầu định chọn Montreal làm địa điểm quay phim nhờ vào thỏa thuận hợp tác với Canada. Tuy nhiên, khi đạo diễn Haynes gia nhập dự án, mọi thứ đã thay đổi. Karlsen hồi tưởng về một bộ phim được thực hiện ở Cincinnati, Ohio cách đây 27 năm, nơi đã tái hiện bối cảnh New York của những năm 1950. Sau khi tìm hiểu kỹ lưỡng về Cincinnati, cô thấy thành phố này không thay đổi nhiều theo thời gian và cũng được hưởng chính sách ưu đãi thuế tốt cho ngành phim, cộng thêm người dân địa phương rất thân thiện. Chính vì vậy, họ quyết định chọn Cincinnati làm địa điểm quay chính và đã tuyển dụng nhiều diễn viên quần chúng từ chính cộng đồng địa phương.

Quay phim

Vào tháng 12 năm 2013, đoàn làm phim chính thức công bố rằng Carol sẽ được thực hiện tại Cincinnati, Ohio, và các hoạt động sản xuất bắt đầu từ đầu tháng 1 năm 2014. Lịch quay dự kiến từ giữa tháng 3 đến tháng 5. Vào tháng 2 năm 2014, Ủy ban Điện ảnh Greater Cincinnati & Bắc Kentucky đã mời gọi các nhà sản xuất tìm kiếm diễn viên quần chúng và những chiếc xe cũ. Quá trình quay phim bắt đầu vào ngày 12 tháng 3 năm 2014 tại Công viên Eden ở Cincinnati, với nhiều địa điểm khác nhau như Trung tâm thành phố Cincinnati, Công viên Hyde, Over-the-Rhine, Wyoming, Cheviot, Hamilton và khu vực Alexandria, Kentucky. Hầu hết các cảnh quay đều được thực hiện tại các địa điểm thực tế, chỉ trừ một cảnh quay tình tứ của hai nhân vật chính được thực hiện ở một bối cảnh dựng sẵn, và cửa hàng đồ chơi Frankenberg trong phim được quay tại tầng hai của một cửa hàng bách hóa bỏ hoang. Quá trình quay hoàn tất vào ngày 2 tháng 5 năm 2014, và Edward Lachman đã sử dụng phim Super 16 mm với ống kính định dạng 35 mm để thực hiện các cảnh quay.

Hậu kỳ

Quá trình hậu kỳ tại New York kéo dài suốt bảy tháng. Trong thời gian này, Haynes cùng Affonso Gonçalves đã thực hiện công việc biên tập phim. Hiệu ứng hình ảnh (VFX) được sử dụng để loại bỏ các yếu tố hiện đại khỏi phông nền, đặc biệt là trong sáu 'cảnh quay quan trọng' cần VFX. Theo Haynes, việc xử lý những cảnh chuyển động qua cửa sổ, mưa và bụi trở nên rất phức tạp, và các hiệu ứng CGI phải hoàn toàn hòa hợp với tinh thần và cảm xúc của câu chuyện. Quy trình DI cũng được áp dụng để tạo ra một bảng màu đặc biệt với một chút cảm giác lỗi thời. Haynes đã dành năm tuần rưỡi để xem xét bản phim của Gonçalves và bốn tuần tiếp theo để tự chỉnh sửa. Sau đó, các nhà sản xuất đã xem xét các chỉnh sửa và tổ chức buổi chiếu thử cho bạn bè và người quen, trước khi quyết định cho Harvey Weinstein xem thử bản chỉnh sửa, và ông rất ấn tượng với kết quả.

Haynes hoàn thành bản phim đúng hẹn vào ngày 15 tháng 12 năm 2014. Carrie Brownstein cảm thấy không hài lòng vì phiên bản đầu tiên bị cắt giảm quá nhiều, hầu hết các cảnh có sự góp mặt của cô đã bị loại bỏ. Vào tháng 11 năm 2015, Sarah Paulson tiết lộ rằng một cảnh quan trọng giữa Abby và Therese cùng một số cuộc trò chuyện với Carol cũng đã bị cắt. Đến tháng 1 năm 2016, Rooney Mara cũng cho biết một cảnh thân mật giữa Therese và Richard đã bị loại bỏ. Theo Gonçalves, phiên bản cắt đầu tiên có thời lượng hai tiếng rưỡi, nhưng phiên bản sau cùng chỉ còn 118 phút. Haynes giải thích trong một cuộc phỏng vấn tháng 10 năm 2015 rằng: 'Chúng tôi đã phải cắt rất nhiều cảnh để phim không bị kéo dài quá mức. Tất cả những cảnh bị cắt đều rất tốt, nhưng đây là quy trình biên tập cần thiết cho mọi bộ phim.'

Đón nhận

Đánh giá chuyên môn

Tại Liên hoan phim Cannes, Carol nhận được sự hoan nghênh nồng nhiệt kéo dài đến mười phút trong buổi ra mắt dành cho báo chí. Các nhà phê bình ca ngợi khả năng chỉ đạo của Haynes, màn thể hiện xuất sắc của Blanchett và Mara, cùng với kỹ thuật quay phim, phục trang và âm nhạc. Họ xem bộ phim là một ứng cử viên sáng giá cho các giải thưởng. Trên Rotten Tomatoes, Carol đạt tỉ lệ ủng hộ 94% từ 304 đánh giá, với điểm số trung bình 8,6/10. Trang này nhận xét: 'Dưới sự chỉ đạo tinh tế của Todd Haynes và dàn diễn viên xuất sắc với Cate Blanchett và Rooney Mara, Carol đáp ứng kỳ vọng với nguồn cảm hứng sáng tạo của chính mình.' Ngoài ra, Carol được vinh danh trong danh sách các tác phẩm lãng mạn xuất sắc nhất năm 2015 của lễ trao giải Golden Tomato. Trên Metacritic, bộ phim nhận điểm số 94/100 từ 45 đánh giá, thể hiện 'sự hoan nghênh toàn cầu' và được coi là 'một tác phẩm phải xem'. Carol cũng được xem là bộ phim xuất sắc nhất năm 2015 của trang này.

Kate Stables từ tạp chí Sight & Sound khen ngợi: 'Bộ phim thể hiện sự tinh tế thanh lịch... Mỗi góc quay và bối cảnh đều được chăm chút cẩn thận để gợi nhớ về điện ảnh thập niên 50, đồng thời mang một vẻ mơ hồ hiện đại không thể phủ nhận.' Kenneth Turan của Los Angeles Times nhận xét Carol là 'một tác phẩm tâm lý tình cảm không thể bỏ qua về bản chất của dục vọng, một ví dụ rõ ràng về thực tại được tôn vinh, kích thích cảm xúc dù phải suy ngẫm... Cái nhìn đầy sức sống nhưng kiểm soát của Carol là một trải nghiệm điện ảnh đáng thưởng thức.' Trên The New York Times, A. O. Scott viết rằng: 'Với sự hòa quyện giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư, Carol là một nghiên cứu về sự hấp dẫn của con người trong tình yêu, với những góc quay và ánh sáng như một bản giao hưởng.' Amy Taubin từ Film Comment nhận định: 'Kịch bản của Phyllis Nagy chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết đầy sức sống, thể hiện rõ nét sự loạn nhịp của con tim trong tình yêu lãng mạn, với màn trình diễn xuất sắc của Blanchett và Mara.' David Stratton của The Australian cho rằng: 'Cuộc gặp gỡ giữa hai người phụ nữ là một phân cảnh đầy xúc cảm. Dù chỉ là một cuộc gặp gỡ bình thường, nhưng Haynes và dàn diễn viên đã khiến khoảnh khắc đó trở nên đặc biệt, thể hiện tình yêu từ cái nhìn đầu tiên.'

Geoffrey Macnab từ The Independent nhận xét: 'Bộ phim mới nhất của Todd Haynes là một tác phẩm tinh tế và đầy cảm xúc, khai thác sâu vào mối quan hệ phức tạp giữa hai người phụ nữ (được thể hiện xuất sắc qua cặp Cate Blanchett và Rooney Mara), những người không thể từ bỏ bản năng của chính mình. Kịch bản của Phyllis Nagy làm nổi bật sự kiên cường và độc lập của các nhân vật, trong khi Haynes khéo léo phơi bày những áp lực của một xã hội không chấp nhận 'sự khác biệt'.' Andrew O'Hehir từ Salon ca ngợi: 'Từ những cảnh đầu tiên vào mùa thu, giữa những con phố mưa của New York từ giữa thế kỷ trước, Carol của Todd Haynes gợi lên một cảm xúc lãng mạn đầy u sầu, pha trộn giữa vẻ đẹp cổ điển và sự xúi giục của một thế giới không bao giờ nguôi ngoai.' Peter Howell từ Toronto Star đánh giá cao bộ phim: 'Những thành tựu rực rỡ của bộ phim hoàn toàn xứng đáng. Ed Lachman, nhà quay phim tài ba, đã sử dụng phim Super 16 mm để tạo ra một màu sắc trầm lắng và kết cấu mềm mại, tái hiện một cách chân thực thế giới của Edward Hopper.' Mark Kermode trên The Guardian thốt lên: 'Bản chuyển thể xuất sắc từ tiểu thuyết của Patricia Highsmith năm 1952 thật sự là một quyết định đúng đắn. Từ kịch bản lôi cuốn của Phyllis Nagy đến màn thể hiện tuyệt vời của Cate Blanchett trong vai một người phụ nữ thượng lưu, bộ phim tái hiện đầy cảm xúc những nỗi đau và rung động của một tình yêu bị cấm đoán.'

Justin Chang của tạp chí Variety nhận xét: 'Dù có sự khác biệt rõ rệt về giai cấp và xuất thân, nhưng mối quan hệ giữa Therese và Carol lại tự nhiên và chân thành đến mức khiến cả nhân vật và khán giả cảm thấy gần gũi. Đây không chỉ là câu chuyện về một tình yêu đồng giới bị xã hội cấm đoán, mà còn thể hiện niềm tin của Haynes vào sức mạnh của môi trường trong việc truyền đạt những cảm xúc sâu sắc.' Francine Prose của The New York Review of Books viết: 'Bộ phim thể hiện sự tinh tế và kiên nhẫn trong việc miêu tả tình yêu: từ những mối nghi ngờ đến những cuộc trò chuyện tưởng chừng như bình thường nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa, và niềm hạnh phúc giản dị khi được ở bên nhau.' Anita Katz từ San Francisco Examiner nhận xét: 'Haynes đã tạo ra một tác phẩm bi kịch sâu sắc với chiều sâu xã hội, đưa người xem vào một thế giới của thập niên 50, nơi mọi chi tiết, từ vệt mưa trên cửa sổ đến chiếc mũ tam o' shanter của Therese, đều được làm nổi bật để phản ánh những nỗi đau và sự thiếu khoan dung.' Ann Hornaday trên The Washington Post cho biết: 'Carol là một tác phẩm vĩ đại, nơi các mã và tín hiệu thể hiện những cốt lõi của cuộc sống. Kịch bản của Phyllis Nagy và sự diễn xuất của Cate Blanchett tạo nên một bức tranh tình yêu đậm chất thẩm mỹ và cảm xúc.'

Tạp chí IndieWire xếp Carol ở vị trí thứ bảy trong danh sách những bộ phim hay nhất của thập niên 2010, với diễn xuất của Cate Blanchett được vinh danh là màn trình diễn xuất sắc thứ hai. Cảnh mở đầu của phim đứng thứ sáu trong những cảnh phim ấn tượng nhất của thập kỷ, và nhạc phim của Carter Burwell được xếp thứ hai trong bảng xếp hạng. Kịch bản của bộ phim được đánh giá là kịch bản hay thứ 19 của Mỹ trong thập niên 2010.