Buzz
Nhân dịp Tháng Tự Hào, hãy cùng Mytour nhìn lại hành trình phát triển của dòng phim LGBTQ+ trong những năm qua.
Dòng phim LGBTQ+ từng gặp nhiều khó khăn và gần như bị lãng quên, nhưng giờ đây đã phát triển thành một thể loại đa dạng và phong phú, tự do thể hiện những câu chuyện màu sắc.
Những năm đầu của điện ảnh, cộng đồng LGBT trong phim và cách họ được thể hiện bị lạnh nhạt và định kiến. Dù vậy, nghệ thuật luôn đổi mới, các nhân vật đồng tính vẫn tìm được chỗ đứng trong câu chuyện. Trước khi 'luật ngầm' kiểm duyệt ra đời, họ được khắc họa một cách tự nhiên và nhân văn. Cán cân này liên tục thay đổi trong ngành công nghiệp phim ảnh, nhưng hiện nay, dòng phim LGBT đã được công nhận và tiến bộ đáng kể. Kể từ cột mốc Brokeback Mountain, dòng phim này đã có nhiều bước tiến.
Phim LGBT, hay gọi là LGBT Cinema, liên tục phát triển theo dòng chảy của cộng đồng LGBT và bối cảnh xã hội. Phim ngắn có tiếng đầu tiên, The Dickson Experiment Sound Film (1894), đã mô tả mối quan hệ đồng giới với cảnh hai người đàn ông khiêu vũ. Mặc dù là phim ngắn, nó đã gây chấn động cho khán giả thời điểm đó.
Từ thời Charlie Chaplin và các nhà làm phim châu Âu đã đưa yếu tố LGBT vào phim của họ, thể hiện nhiều sắc thái khác nhau. Các bộ phim từ Salome (1922), Madchen in Uniform, đến The Maltese Falcon (1941) và Rope (1948) của Alfred Hitchcock, đã miêu tả cộng đồng LGBT trong nhiều bối cảnh khác nhau. Dù là vai chính hay phụ, người đồng tính đã hiện diện trong điện ảnh từ những ngày đầu.
Dù có Hays Code (bộ quy tắc chịu ảnh hưởng của các tổ chức tôn giáo bảo thủ để kiểm duyệt phim theo tiêu chuẩn đạo Thiên Chúa) - Hollywood vẫn không để yếu tố LGBT biến mất. Thay vì diễn đạt trực tiếp, nội dung LGBT thời kỳ Hays Code (1934) được tinh tế đan xen vào câu chuyện với các nét chấm phá khéo léo. Ở châu Âu, các nhà làm phim công khai phê phán xã hội bảo thủ gây đau thương cho cộng đồng LGBT. Một ví dụ về nghệ thuật che giấu khéo léo là bộ phim kinh điển đoạt 7 giải Oscar trong 10 đề cử - Lawrence of Arabia (1962).
Trong phim, nhân vật chính Lawrence (Peter O’Toole) không chỉ được ám chỉ là người đồng tính, mà còn có mối quan hệ thân thiết với người bạn đồng hành Sherif Ali. Những phỏng đoán này đã được xác nhận bởi đạo diễn David Lean trong những năm sau này.
Sự kiện Stonewall (1969) và việc bãi bỏ Hays Code trước đó 1 năm đánh dấu chương mới của dòng phim LGBT. Thể loại này đã cùng cộng đồng người đồng tính trải qua những thăng trầm từ sự đàn áp pháp luật, sự chối bỏ của tôn giáo bảo thủ, đến mối họa lớn nhất - đại dịch HIV/AIDS. Đây là giai đoạn dòng phim không chỉ dừng ở những chuyện tình cấm đoán mà còn thể hiện những cuộc đấu tranh và khát vọng bình đẳng, đối mặt với định kiến và nỗi sợ hãi chưa có lời giải đáp.
Từ thập niên 90 trở đi, thế hệ nhà làm phim, nhà hoạt động xã hội, diễn viên và biên kịch trẻ trung, đa dạng đã góp phần khai sinh ra một thể loại gọi là LGBT Cinema. Tuy nhiên, việc thay đổi này không hề dễ dàng. Nghệ thuật rất mở, nhưng không phải tất cả khán giả đều như vậy. Dù phong trào đã có tiến bộ, hình ảnh người đồng tính trên phim thường được chấp nhận trong mức độ nhất định, miễn là không thách thức 'trật tự hiện trạng'. Nếu không, bi kịch thường đi kèm với nhân vật đồng tính, dù là vai chính hay phụ.
Cuộc đấu tranh nào cũng cần một người tiên phong, và Brokeback Mountain là phim tiên phong của LGBT Cinema. Phim không chỉ kể câu chuyện về nhân vật đồng tính mà còn khám phá tình yêu của họ với nhiều chiều sâu và cảm xúc. Brokeback Mountain đã mở ra chương mới cho LGBT Cinema và điện ảnh Hollywood, tạo tiền đề cho những tác phẩm như Moonlight (2016), Carol (2015), Call Me by Your Name (2017).
Thay đổi không chỉ dừng ở một khía cạnh mà phản ánh nhiều góc nhìn hiện đại về phim ảnh và cộng đồng LGBT. Diễn ra chậm rãi và đôi khi khó nhận thấy, nhưng sự chuyển dịch này thể hiện cái nhìn hiện đại hơn về dòng phim và cộng đồng LGBT.
Không thể tưởng tượng được một bộ phim LGBT mà không đề cập đến tình yêu đồng giới và những thử thách điển hình của nó. Tuy nhiên, chỉ gói gọn LGBT Cinema trong những câu chuyện hạn hẹp này là không đúng. Dòng phim này đang và đã mang đến thông điệp sâu sắc hơn trên nền hình ảnh đầy nghệ thuật. Khi kết hợp với những chủ đề liên quan, nó vẫn mang đến những dấu ấn nhất định.
LGBT Cinema mạnh ở thông điệp ý nghĩa. Không cần sự hào nhoáng hay phân đoạn hành động gay cấn (vì điều đó có thể gây ra định kiến), những bộ phim về người đồng tính thường phản ánh các vấn đề quan trọng của cộng đồng. Ý nghĩa sâu sắc, dù rõ ràng hay gợi mở, cùng với ngôn ngữ điện ảnh nghiêm túc, có thể để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả mà không gây phản cảm. Nói đúng hơn, thời đại luôn chảy qua LGBT Cinema.
Brokeback Mountain không chỉ kể chuyện tình đau khổ giữa Ennis và Jack mà còn phê phán tính nam độc hại - một thông điệp đi trước thời đại. Dallas Buyers Club (2013) là cuộc chiến chống bệnh tật và định kiến từ góc nhìn của một người dị tính mắc bệnh mà lúc đó bị cho là bệnh của người đồng tính; The Danish Girl (2015) là hành trình tìm lại bản thân và ngợi ca lòng bao dung, cao thượng của người thân yêu; Soldier’s Girl phản ánh số phận bất hạnh và chỉ trích sự thiếu hiệu quả của chính sách 'Don’t Ask, Don’t Tell'.
Nhưng bất cứ điều gì quá mức cũng không tốt. Các dự án nổi tiếng của LGBT Cinema thường tập trung khai thác những khía cạnh bi kịch, vô tình đóng khung cộng đồng LGBT trong hình ảnh chìm trong đau khổ, gây ra sự biệt lập trong điện ảnh. Cuối thập niên 2010, dòng phim có lẽ đã nhận ra điều này. Sau thành công vang dội của Moonlight (2016), bộ phim kể ba hồi cuộc đời của một người đồng tính, đã bắt đầu hướng đến những câu chuyện nhẹ nhàng nhưng sâu lắng với Gọi Em Bằng Tên Anh (2017).
Không gì ngọt ngào và đau đớn hơn một tình yêu bắt đầu đẹp nhưng không thể có kết thúc viên mãn, đó là cảm xúc khi nghĩ đến Gọi Em Bằng Tên Anh (2017). Phim được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên, cũng nói về tình yêu đồng giới nhưng với phong cách đặc biệt. Gọi Em Bằng Tên Anh gây ấn tượng bởi những góc quay đẹp mê hồn và câu chuyện tình yêu giữa Elio và Oliver dưới ánh nắng vàng của vùng quê nước Ý. Mặc dù phim có đề cập đến các vấn đề xã hội, nhưng trọng tâm chính vẫn là câu chuyện tình yêu lãng mạn và gợi cảm. Phim đưa người xem trải qua các cung bậc cảm xúc của tình yêu đầu đời, từ ngọt ngào đến đắng cay. Nói cách khác, chính tình yêu đã thu hút khán giả, không chỉ là mối quan hệ đồng giới.
Làn sóng này tiếp nối với sự ra đời của Blue is the Warmest Color (2017) đã đạt được thành công lớn tại Liên hoan phim Cannes. Đây là một trong những phim hiếm hoi về cặp đôi đồng giới nữ và những trải nghiệm tình yêu đầu đời của một thiếu nữ. Tiếp theo, Love, Simon (2018) mang đến một câu chuyện đầy xúc động về màn 'come out' của một thanh thiếu niên đồng tính trong một xã hội đã cởi mở hơn. Một Nửa Thế Giới (2020) tập trung vào tình bạn giữa một nữ sinh đang tìm hiểu về bản thân và bạn học nam nhạy cảm. Ngay cả màn 'come out' cũng diễn ra nhẹ nhàng và ấm áp, khác biệt so với thế hệ trước đối mặt với nguy cơ khi công khai bản thân.
Dấu ấn của sự hòa nhập LGBTQ+ vào xã hội cũng thể hiện qua các phim Bohemian Rhapsody (2018) và Rocketman (2019), những bộ phim mà yếu tố đồng tính là phần phụ bên cạnh câu chuyện về những nhân vật âm nhạc vĩ đại. Ngay cả các loạt phim như Heartstopper hay Sex Education cũng mang lại tác động tích cực của thế hệ LGBTQ+ mới trong một thập niên mới với nhiều vấn đề xã hội đang biến đổi.
Mặc dù các hướng đi truyền thống của LGBT Cinema vẫn phát triển mạnh mẽ (Power of the Dog – tính nam độc hại, Boy Erased – liệu pháp chuyển đổi đồng tính, Benedetta – xung đột giữa xu hướng tính dục và tôn giáo), dòng phim đã chuyển hướng đến việc miêu tả đời sống bình thường của cộng đồng LGBT, nhằm tránh việc cô lập thể loại phim này. Sự xuất hiện của các nhân vật đồng tính trong phim đã trở nên bình thường, và các phim về nhân vật đồng tính không còn giới hạn ở chính kịch, chẳng hạn như Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore và loạt phim truyền hình có dấu ấn Hannibal, phản kháng hành vi 'queer-baiting'.
Từ những ngày đầu của điện ảnh, LGBT Cinema đã liên tục thay đổi theo thời đại để mang đến nhiều màu sắc cho phim ảnh. Giờ đây, LGBT Cinema không chỉ phục vụ cho cộng đồng LGBT, mà còn kết nối với khán giả đại chúng. Đây là một bước tiến đáng kể cho dòng phim từng nhận được những định kiến trong quá khứ.
