Buzz
Chính vì vậy trong bài viết dưới đây Mytour xin giới thiệu đến các bạn toàn bộ kiến thức về phong cách sử dụng ngôn ngữ sinh hoạt, đặc điểm và một số bài tập của phong cách sử dụng ngôn ngữ sinh hoạt. Điều này giúp các bạn có thêm nhiều gợi ý tham khảo, củng cố kiến thức để nhanh chóng biết cách làm bài.
I. Phong cách sử dụng ngôn ngữ sinh hoạt là gì?
Phong cách sử dụng ngôn ngữ sinh hoạt là phong cách được sử dụng trong giao tiếp hàng ngày, trong các tình huống không cần phải chú trọng đến nghi thức. Giao tiếp ở đây thường là giao tiếp cá nhân, nhằm trao đổi ý kiến, cảm xúc với người thân, bạn bè,...
– Là cách diễn đạt thông tin, suy nghĩ, cảm xúc hàng ngày để đáp ứng nhu cầu của cuộc sống.
– Có 2 hình thức tồn tại:
- Hình thức nói
- Hình thức viết: như viết nhật ký, gửi thư, trò chuyện trên mạng xã hội, tin nhắn điện thoại,…
II. Đặc điểm của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
Ngôn ngữ sinh hoạt có 3 đặc điểm chính và đại diện: Cụ thể, cảm xúc và cá nhân.
1. Đặc điểm cụ thể
Biểu hiện của đặc điểm cụ thể:
– Về tình huống: thời gian và địa điểm cụ thể.
– Về cá nhân: người nói và người nghe cụ thể.
– Về mục tiêu: mục tiêu cụ thể của người nói.
– Liên quan đến cách diễn đạt: bao gồm từ vựng và phong cách nói.
2. Tính cảm xúc:
Các biểu hiện của tính cảm xúc:
– Thể hiện qua giọng điệu: từ giọng nói thân mật nhẹ nhàng đến giọng nói quát nạt bực bội, từ giọng nói khuyên bảo đến giọng nói căm phẫn, từ giọng nói cấm dọa đến giọng nói thúc giục…
– Thể hiện qua từ ngữ: sử dụng từ ngữ biểu cảm phong phú.
– Thông qua các loại câu: bao gồm các loại câu như câu yêu cầu, câu khen ngợi, câu kêu gọi, câu đáp lại.
=> Không có lời nói nào không mang tính cảm xúc.
3. Tính cá nhân
Các biểu hiện của tính cá nhân:
– Giọng điệu: phản ánh âm điệu đặc trưng của mỗi người.
– Từ ngữ: là những từ ngữ thường được sử dụng và quen thuộc.
– Câu văn: là cách diễn đạt riêng biệt của từng người.
=> Nhờ đó, chúng ta có thể nhận biết được độ tuổi, giới tính, tính cách, và nguồn gốc địa lý của họ.
Trong đề thi đọc hiểu, nếu có đoạn trích hội thoại hoặc các lời đối thoại của các nhân vật, hoặc đoạn trích từ một bức thư, nhật kí, thì chúng ta có thể nhận diện văn bản đó thuộc phong cách ngôn ngữ sinh hoạt.
III. Bài tập thực hành về phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
Bài 1
Đoạn thơ dưới đây, mặc dù là một tác phẩm nghệ thuật, nhưng vẫn chứa đựng những đặc điểm của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Hãy phân tích điều này.
Chúng tôi ra đi
Nắng mưa hoà quyện, ba lô trên vai,
Tháng ngày bên bạn bè trong làng xóm
Nghỉ ngơi dưới bóng đèo
Nằm trên dốc trải thảm nắng
Quẫy chân chạm nhẹ vào bờ cát trắng,
Chạy mòn bước tìm nơi trú mưa.
Trả lời:
Đoạn thơ trên, mặc dù thuộc văn bản nghệ thuật, vẫn có những đặc điểm của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt:
- Về mặt nội dung, đoạn thơ miêu tả lại cảnh sinh hoạt thân thuộc, gần gũi hàng ngày của một đơn vị quân đội trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Các hình ảnh và chi tiết trong sự kiện rất cụ thể (nắng mưa sờn, ba lô gác trên vai, nghỉ ngơi dưới bóng đèo, nằm trên dốc nắng, đứng lưng kề lưng, quật chân tìm chút ấm áp,…).
- Xuất hiện một đoạn hội thoại giữa những binh sĩ, trong đó họ sử dụng từ ngữ thân mật, tự nhiên và cùng những từ đặc trưng của vùng miền (đằng kia, tớ, mình,…).
Bài 2
Trong đoạn trích dưới đây, ngôn ngữ sinh hoạt được thể hiện qua dạng nào?
Em cảm nhận thế nào về việc sử dụng ngôn từ trong đoạn này?
Ông Năm Hên nói:
- Mai sáng, đi cũng không trễ. Tôi cần một người hướng dẫn đến ao sấu đó. Có vậy là đủ! Một tiếng đồng hồ sau là xong! Sấu ở ao giữa rừng, tôi bắt nhiều lần rồi. Bà con tin tôi đi. Xưa nay, bị sấu bắt là đi thuyền hoặc ngồi rửa chén dưới bến, có bao giờ sấu đuổi người giữa rừng để ăn thịt chưa? Tôi không giỏi lắm, chỉ biết mưu mẹo chút ít, người khác gọi là phép mà tôi gọi là kỹ năng kiếm sống. Nghề bắt sấu có thể kiếm được tiền, nhưng tôi không quan tâm đến giàu sang. Thực sự nói với bà con: cha mẹ tôi chỉ sinh ra hai anh em tụi tôi. Anh tôi xuống miền Gò Quao khai phá rừng hồi mười năm trước. Sau đó có tin cho biết: Anh ấy bị sấu ở Ngã ba Đình bắt đi. Tôi thề sẽ trả thù cho anh. Rất đau lòng khi nghe tại Rạch Giá, Cà Mau này có nhiều con rạch, ngã ba, gọi là Đầm Sấu, Lung Sấu, Bàu Sấu, sau này mới biết đó là những nơi kinh hoàng, xưa kia lúc đất còn hoang. Rạch Cà Bơ He, đó là nơi sấu lội nhiều, người Miên sợ sấu không dám đi qua mới đặt tên như vậy, cũng như Phá Tam Giang, Truông nhà Hồ của mình, ngoài Huế.
(Theo Sơn Nam, Bắt sấu rừng U Minh Hạ)
Trả lời:
a. Trong phần trích trên, ngôn ngữ sinh hoạt được thể hiện thông qua dạng viết của một tác phẩm văn học, tái hiện cuộc hội thoại hàng ngày về việc đi bắt cá sấu:
b. Đánh giá về cách sử dụng từ ngữ trong đoạn văn này: Việc sử dụng từ ngữ trong đoạn văn này rất tự nhiên, phản ánh rõ nét văn hóa ngôn ngữ của vùng sông nước miền Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực bắt cá sấu. Các từ ngữ như rượt, ngặt, phú quới, miệt, cực lòng, Sấu lợn, Đầu Sấu, Lưng Sấu,... tạo nên sự sinh động, gần gũi với phong cách ngôn ngữ sinh hoạt.
IV. Bài kiểm tra về phong cách sinh hoạt
Câu 1 : Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt chủ yếu được sử dụng ở đâu?
A. Trong giao tiếp hàng ngày
B. Trong việc giao tiếp hàng ngày
C. Trên các phương tiện truyền thông
D. Trong các hoạt động lễ hội
Câu 2 : Văn bản nào dưới đây là kết quả của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt?
A. Một bài thơ
B. Một bài báo
C. Một câu chuyện kể
D. Một đoạn trò chuyện
Câu 3 : Dòng nào sau đây nói về đặc điểm cá nhân của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt được thể hiện trong đoạn trò chuyện sau:
- Nó chết một cái nhà tôi neo người quá, phải những như một mình tôi thì tôi ở lại làng cùng với anh em kia đấy.
- Vậy thôi, nếu không thể ở lại làng cùng anh em được, thì tản cư cũng là một hình thức kháng chiến.
- Đúng vậy! Vườn của chúng ta mà, lúa dưới đất chắc cũng đang tốt lắm! Chúng ta hãy lên đó nào, ông bà ở đâu, chúng ta cũng lên đấy ạ!
(Tại Làng Kim Lân)
A. Câu chuyện này kể về những người cùng làng.
B. Đây là câu chuyện xảy ra trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp.
C. Đây là câu chuyện thể hiện lòng yêu quê hương, yêu làng.
D. Đây là câu chuyện về cuộc sống của những người nông dân chất phác ở miền Trung Du.
Câu 4: Trong đoạn đối thoại trên, không thể thấy được yếu tố cụ thể nào sau đây?
A. Không có địa điểm và thời gian cụ thể.
B. Thông tin về người nói và người nghe không được nêu rõ.
C. Có sự trao đổi thông tin cụ thể.
D. Có cách diễn đạt phản ánh đặc trưng vùng miền.
Câu 5: Tình cảm và thái độ thể hiện qua đoạn đối thoại trên là gì?
A. Thân mật
B. Cân nhắc
C. Sự đổ lỗi
D. Sự tức giận
Câu 6 : Tính khẩu ngữ của ngôn ngữ trong đoạn đối thoại trên không thể hiện ở từ ngữ nào?
A. Chết một lúc
B. Như một mình thôi
C. Cũng là một hình thức đối kháng
D. Ở đâu nhỉ
