Buzz
1. Phong trào Cần Vương là gì?
Phong trào Cần Vương là một cuộc kháng chiến vũ trang tại Việt Nam vào cuối thế kỷ 19, nhằm chống lại sự đô hộ của thực dân Pháp. Phong trào này do các sĩ phu, văn thân và các nhà lãnh đạo khác đứng đầu, bắt đầu từ lời kêu gọi của vua Hàm Nghi kêu gọi nhân dân ủng hộ triều đình. Mục tiêu của phong trào là khôi phục quyền lực của triều đình Nguyễn, giành lại độc lập cho Việt Nam và đẩy lùi sự xâm lược của Pháp. Tuy nhiên, phong trào không có sự lãnh đạo thống nhất và diễn ra rải rác ở các vùng khác nhau, dẫn đến sự thất bại trong việc chống lại sự chiếm đóng của người Pháp. Dù vậy, phong trào đã đóng góp lớn vào sự thức tỉnh dân tộc và làm nền tảng cho các cuộc cách mạng sau này trong cuộc đấu tranh giành độc lập.
2. Nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ của phong trào Cần Vương
Sau khi vua Tự Đức qua đời vào tháng 7 năm 1883, triều đình Huế chia thành hai nhóm đối lập rõ rệt: phe chủ chiến và phe chủ hòa. Phe chủ chiến kiên quyết chống lại sự thống trị của thực dân Pháp, quyết bảo vệ nền độc lập và sự tồn tại của triều đình, trong khi phe chủ hòa lại sẵn sàng hợp tác với Pháp để bảo vệ quyền lợi của các giai cấp. Năm 1884, Pháp chính thức thiết lập ách thống trị trên toàn Việt Nam. Được sự ủng hộ của nhân dân, phe chủ chiến dưới sự lãnh đạo của Tôn Thất Thuyết đã sẵn sàng hành động.
Ngày 5 tháng 7 năm 1885, cuộc phản công do Nguyễn Thất Thuyết chỉ huy đã thất bại, buộc vua Hàm Nghi phải lẩn trốn. Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi và đoàn tùy tùng đến sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị) và lợi dụng danh nghĩa vua Hàm Nghi để phản đối việc quân Pháp đóng căn cứ Mang Cá ngay trong Hoàng thành. Tuy nhiên, đối mặt với việc quân số ở Mang Cá tăng lên hàng ngàn, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi vượt qua đất Lào đến sơn phòng Ấu Sơn (Hương Khê, Hà Tĩnh) để tránh sự truy lùng của quân Pháp. Tại đây, vào ngày 20 tháng 9 năm 1885, vua Hàm Nghi đã phát lệnh Cần Vương lần thứ hai.
3. Diễn biến của phong trào Cần Vương
Phong trào Cần Vương có thể được chia thành hai giai đoạn chính như sau:
Giai đoạn 1 (1885-1888) của phong trào Cần Vương là thời kỳ đầy thử thách, với sự thiếu liên kết giữa các cuộc khởi nghĩa ở các vùng khác nhau. Mặc dù còn phân tán và rời rạc, phong trào đã chứng kiến nhiều cuộc khởi nghĩa dũng cảm và kiên quyết.
Ban đầu, phong trào được dẫn dắt bởi 'Triều đình Hàm Nghi' với sự hỗ trợ từ hai con trai của Tôn Thất Thuyết là Tôn Thất Đàm và Tôn Thất Thiệp, cùng Đề đốc Lê Trực và Tri phủ Nguyễn Phạm Tuân. Họ đã chiến đấu ở vùng núi Quảng Bình, sau đó phải vượt qua Trường Sơn, qua Hạ Lào và đến sơn phòng Ấu Sơn (Hà Tĩnh). Đây là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Việt Nam của một nhà vua yêu nước kiên quyết chống lại kẻ thù. Sau đó, để duy trì cuộc kháng chiến lâu dài, Tôn Thất Thuyết và Trần Xuân Soạn đã quyết định vượt vòng vây để xây dựng lực lượng kháng chiến tại Thanh Hóa, rồi tiếp tục qua Trung Quốc.
Vào tháng 12 năm 1886, theo chỉ thị của Toàn quyền Pôn Be (P. Bert), Đồng Khánh đã gửi một dụ kêu gọi đầu hàng, nhưng không ai trong 'Triều đình Hàm Nghi' chịu hạ vũ khí. Ngược lại, phong trào Cần Vương đã nở rộ với nhiều cuộc khởi nghĩa trên toàn quốc. Trong giai đoạn đầu, phong trào đã lan rộng từ trung tâm ra Bắc và Nam Kỳ.
Ở Trung Kỳ, các cuộc khởi nghĩa đáng chú ý bao gồm Lê Trực và Nguyễn Phạm Tuân ở Quảng Bình; Trần Quang Dự, Nguyễn Hàm, Nguyễn Duy Hiệu ở Quảng Nam; Lê Trung Đình ở Quảng Ngãi; Mai Xuân Thưởng ở Bình Định. Tại Bắc Kỳ, phong trào Cần Vương diễn ra mạnh mẽ với nhiều cuộc khởi nghĩa quan trọng. Đốc Tít ở Đông Triều là một nhân vật quan trọng, với nhiều thành công trong khởi nghĩa, chiếm giữ nhiều khu vực và tạo sức ép lớn lên thực dân Pháp. Cai Kinh ở Bắc Giang cũng là một cuộc khởi nghĩa đáng chú ý với quy mô lớn và ảnh hưởng mạnh mẽ. Cuộc khởi nghĩa của Vương Quang Đông đã tạo ra ảnh hưởng lớn đối với phong trào Cần Vương tại Bắc Kỳ.
Ngoài ra, Nguyễn Quang Bích ở Tây Bắc đã dẫn dắt một cuộc khởi nghĩa quan trọng, tập hợp nhiều người dân địa phương tham gia chống thực dân Pháp. Các cuộc khởi nghĩa khác cũng nổi bật với sức chiến đấu mạnh mẽ, như Tạ Hiện ở Thái Bình, Nam Định, và Nguyễn Thiện Thuật ở Hưng Yên, Hải Dương. Những nhân vật này đã góp phần tạo nên sức mạnh đáng kể trong cuộc kháng chiến.
Giai đoạn 2 (1888 - 1896) của phong trào Cần Vương chứng kiến vua Hàm Nghi bị bắt và bị đày đến Angiêri vào ngày 1 tháng 11 năm 1888, nhưng phong trào vẫn tiếp tục diễn ra sôi nổi. Mặc dù đã hình thành các trung tâm kháng chiến lớn hơn, nhưng sự đoàn kết giữa các địa phương vẫn còn thiếu, dẫn đến các cuộc khởi nghĩa vẫn rời rạc và thiếu nhất quán trong tổ chức.
Trong khoảng thời gian từ 1885 đến 1896, hàng loạt cuộc khởi nghĩa lớn đã nổ ra tại Việt Nam nhằm chống lại sự xâm lược của thực dân Pháp. Tuy nhiên, sự tăng cường quân lực của thực dân Pháp và các cuộc truy quét dữ dội đã khiến các nghĩa quân phải liên tục thay đổi địa bàn hoạt động.
Những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong giai đoạn này bao gồm cuộc khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng và Cao Thắng chỉ huy, cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh dưới sự lãnh đạo của Tống Duy Tân, và cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuật đứng đầu. Dù vậy, tính chất địa phương của các khởi nghĩa này đã dẫn đến sự thiếu lãnh đạo thống nhất, khiến chúng không thể duy trì lâu dài dưới sức ép liên tục của quân Pháp. Phong trào Cần Vương trong thời kỳ này hoạt động rời rạc và thiếu sự phối hợp giữa các cuộc khởi nghĩa lớn. Đến năm 1896, phong trào kết thúc, nhưng các cuộc khởi nghĩa này đã phản ánh sự bất mãn của nhân dân Việt Nam đối với chế độ thực dân và làm nổi bật các nhân vật anh hùng như Phan Đình Phùng, Tống Duy Tân và Nguyễn Thiện Thuật.
4. Ý nghĩa của phong trào Cần Vương
Phong trào Cần Vương đại diện cho cuộc đấu tranh kiên cường của nhân dân Việt Nam chống lại chế độ thuộc địa và bảo vệ chủ quyền quốc gia vào cuối thế kỷ XIX. Phong trào này đã góp phần quan trọng trong việc khơi dậy tinh thần yêu nước, khát khao độc lập, tự do và công bằng. Nó cũng tạo ra sự thức tỉnh cho nhân dân, nâng cao lòng tự tin trong cuộc chiến đấu vì độc lập và dân chủ. Dù cuối cùng phong trào không thành công, nhưng nó đã nối kết các cuộc khởi nghĩa trên toàn quốc và thúc đẩy tinh thần đấu tranh cho các phong trào độc lập và dân chủ tiếp theo.
Trên đây là những thông tin về phong trào Cần Vương mà Mytour muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức bổ ích. Xin chân thành cảm ơn bạn đọc đã theo dõi và quan tâm!
