Phức tạp như Nguyễn Trọng Tạo

Tuy nhiên, cuối cùng, đó cũng chỉ là số phận.

Rào đón thế là vì tôi và Nguyễn Trọng Tạo cùng thời. Vì tôi thấy Tạo tài năng hơn mình, và cũng lớn tuổi hơn mình một hai tuổi, nên chúng tôi gọi nhau là anh em, nhưng thực ra, nếu thân thiết hơn nữa, thì cũng nên gọi là bạn bè thân thiết hơn. Tôi nghĩ nếu chúng tôi có mối quan hệ như vậy, thì cũng xứng đáng.
Vậy từ nay, gọi là bạn bè thân thiết cho dễ, cho vui, hoặc như Tạo nói, cũng được. Đã là bạn bè thân thiết rồi đấy!

Chúng tôi đều là lính rớt. Tôi từ dưới đơn vị được chuyển đến trại quân khu V trước khi được triệu về Hà Nội tham gia khóa học Nguyễn Du. Còn Tạo là lính văn công quân khu IV được chuyển về. Khi gặp nhau, tôi chưa đọc nhiều về Tạo, nhưng khi tiếp xúc, tôi nhận ra ngay, Tạo tài năng hơn tôi nhiều lần. Mỗi người đều có những trải nghiệm khác nhau, và trên hết là sự hiểu biết và sự chia sẻ.

Tôi thích ngồi lại bên cạnh Tạo, nghe Tạo chia sẻ về Esenhin, về Trần Dần. Tạo uống rượu giỏi, thậm chí có thể nói là giỏi đến nỗi thành thần. Không có loại rượu nào là Tạo không uống được. Tạo có nhiều bạn bè, mỗi người một loại, không phân biệt gì cả. Khi đó, khi Tạo đã có mối quan hệ thân thiết với Hoàng Cầm, Văn Cao, tôi cảm thấy choáng váng và kính trọng. Khi đi chơi với Tạo, tức là đi uống rượu với Tạo, Tạo luôn tỏ ra thoải mái, tự nhiên. Ở mọi nơi, từ những nơi sang trọng đến những nơi bình dân, Tạo luôn là chính mình. Cùng nhau uống rượu, thơ ca và âm nhạc, dù là vui vẻ, ồn ào, hoặc nhẹ nhàng, tinh tế, Tạo luôn làm cho mọi thứ trở nên tương đồng. Tạo cũng rất giỏi trong các cuộc trò chuyện, bất kể là về văn học, chính trị, hay đời sống hàng ngày. Tạo giỏi cả về thơ và nhạc. Thơ của Tạo được xuất bản trong Tuyển Tập Quốc Gia và âm nhạc của Tạo cũng đã được công nhận. Khi thắng cuộc, Tạo tự hào và khi thua cuộc, Tạo cũng biết nhận thua. Thực sự là một người có tài!

Nhớ lại, thời điểm đó, đất nước vẫn đang trải qua những khó khăn, và không hiểu vì sao lại tổ chức một cuộc thi nhạc không tốt như vậy. Không ít nhạc sĩ nổi tiếng đã tham gia, nhưng không có hi vọng gì cả, và ông Văn Cao còn sống đến nay! Bản “Tiến quân ca” đã lỗi thời và cần phải được thay đổi. Vào thời điểm đó, có vẻ như ông Văn Cao ngày càng già đi. Mỗi ngày trên đài, trên ti vi đều phát lại các chương trình về những bài hát được tuyển chọn bởi hội đồng. Tạo thường tự hỏi liệu ông Văn Cao có nghe các chương trình này không! Tuy là rất phổ biến, nhưng mỗi ngày, chúng lại trở nên ít phổ biến hơn. Đêm đêm, Tạo tự viết bài thơ “Ngợi ca đất nước”, với hy vọng rằng quần chúng sẽ ủng hộ. Tuy nhiên, sự thực là, dư luận lại có bài hát “Quốc ca cu”, nhái lại từ “Ba lẻ bẩy”, với lời bài hát: “Ai đã từng nghe Quốc ca cu, Quốc ca cu có nhiều thiếu sót…”. Và cuối cùng, trong một cuộc họp giữa 17 tác giả để viết quốc ca, Tạo đã nói một cách thẳng thắn: Hôm nay có đủ 17 “tác giả”, chỉ thiếu một “tác thật”, đó là nhạc sĩ Văn Cao! Và câu chuyện sáng tác quốc ca cũng kết thúc tại đó.

Tạo viết thơ tài năng và sáng tác nhạc càng tài năng hơn. Khi ở Vân Hồ 3, Tạo nổi tiếng với bài hát “Làng quan họ quê tôi”, một bản nhạc mà bất kỳ nhạc sĩ chuyên nghiệp nào cũng mơ ước. Mặc dù là thành viên của Trại viết, nhưng Tạo luôn tự do, không ai có thể kiểm soát được hành động của Tạo. Bài thơ “Tản mạn thời tôi sống” cũng được sáng tác trong thời gian này.

“Những bông hoa vẫn cứ nở đúng mùa
Như thời đã đi qua, như thời rồi sẽ đến”

Đọc lại bài thơ đó hiện vẫn cảm thấy rất hay. Nó có sức ảnh hưởng sâu sắc trong tâm trí. Nhưng vào thời điểm đó, không hề dễ dàng. Thời đó có rất nhiều người 'nghiêm trọng học'. Họ tránh né sự thật như một thói quen, như một quyền lợi cá nhân, như một lý do không thể thay đổi. Vì vậy, Nguyễn Trọng Tạo trở nên độc đáo, nổi bật, và tự cao tự đại, có thể nói là một người thích làm nổi bật bản thân, thích đi ngược với người khác. Tâm trí của đa số người vào thời đó chỉ chạm nhẹ vào sự thật thì đã có những người giãy nảy lên. Nhưng lòng người vẫn mong muốn. Nhưng cuộc sống của họ vẫn quá phức tạp. Nhưng nhà thơ không thể tránh khỏi. Con người cần phải thể hiện sự thật của bản thân mình. Sự thật của cuộc sống thúc đẩy thơ, không phải thơ tạo nên sự thật.

Bài thơ hay vì sự đơn giản của nó. Và cũng phức tạp vì điều đó.

Phức tạp như Nguyễn Trọng Tạo.

Tôi và một số bạn văn thường gọi trêu Nguyễn Trọng Tạo là “dũng sĩ bắt fulro”. Ngoài việc sáng tác thơ và âm nhạc xuất sắc, Tạo còn nổi bật với khả năng nhậu uống cực kỳ dai và sâu, nhậu đến sáng ngày. Mặc dù có lúc say rượu mù mịt, nhưng cuối cùng cũng luôn thanh toán hết hoá đơn một cách hào hảo. Những cuộc nhậu này thường diễn ra vui vẻ, nhộn nhịp, với sự tham gia của nhiều người bạn thân. Tạo luôn tỏ ra thoải mái và không quan tâm đến những gì xảy ra sau khi nhậu xong.

Một lần tôi đã mời Nguyễn Trọng Tạo và Thái Bá Lợi đến nhà chơi. Tôi chuẩn bị đủ loại rượu và đồ ăn trong tủ lạnh để các bạn thưởng thức. Tuy nhiên, các bạn lại nhậu suốt đêm và đến sáng ngày hôm sau. Cuộc nhậu trở thành cơ hội để chia sẻ và bàn luận các vấn đề trên tờ báo “Tin thì tin không tin thì thôi”. Dù có người tin và người không tin, nhưng chúng tôi vẫn trò chuyện vui vẻ với nhau.

Đàn ông thật là có nhiều chuyện! Cuộc nhậu với Tạo thường kéo dài suốt cả đêm, nơi chúng tôi có thể trò chuyện về mọi thứ từ vui vẻ đến nghiêm túc. Tạo, dù không phải là người hoạt bát, thường có những lời nói về cuộc sống và triết lý rất sâu sắc. Cuộc sống của các ông không bao giờ thiếu những câu chuyện thú vị và bất ngờ.

Tạo có giọng nói nhè nhẹ và hơi khàn khàn, nhưng lại có khả năng thu hút người nghe. Tạo có mối quan hệ thân thiết với Nguyễn Hoa, một người bạn thân thiết với tác phẩm thơ hiếu khách và ý niệm sâu sắc. Tạo cũng thường xuyên trò chuyện với Nguyễn Thụy Kha, dù có khi họ cãi nhau về việc viết thơ và sáng tác nhạc. Mối quan hệ giữa họ thường được nhắc đến trong giới văn học.

Tạo từng là người lính trong thời chiến. Mặc dù không nổi tiếng với các công trạng quân sự, nhưng Tạo lại nổi bật với tài năng sáng tác thơ ca, viết văn và làm báo. Anh là một tác giả đa tài, có khả năng vẽ, viết ca dao, cũng như sáng tác những bài ca cổ vũ. Dù không được coi trọng trong quân đội, nhưng sự vắng mặt của anh vẫn khiến không gian văn học trở nên khô khan và thô sơ hơn.

Tạo từng nói rằng giá trị của thơ không nằm ở việc phản ánh sự thật mà nằm ở khả năng sáng tạo và nhạy cảm của tác giả. Thơ không chỉ là sự thật mà còn là một cách để tác giả thể hiện tài năng và cảm xúc sâu sắc của mình. Khổ đau và nỗi đau trong cuộc sống là nguồn cảm hứng chính cho nghệ thuật thơ.

Hãy để tôi trích một đoạn thơ của Tạo ra đây để mọi người cùng đánh giá:

“…có người càng gần càng lớn, càng xa càng nhỏ
có người càng gần càng nhỏ, càng xa càng lớn
có người gần xa không lớn không nhỏ …”

Phạm nhân của thời gian

Bài này có phải của nhà văn xứ Nghệ không?
Đây là bài thơ văn xuôi, hồi tưởng về cuộc chiến trận:
… “khi đám nó tới, tôi cảm thấy run rẩy. Căn nhà như lò nung. Nó chạy ra rừng, lấy lá chuối dẹp nước từ trái chuối ướt, đặt lên trán tôi, rồi lại cầm súng lên chốt, gác phiên tôi.
Một loạt bom phá rừng. Đồng đội nhặt xác nó mỗi nơi mỗi mảnh....”

Không cần thêm bình luận.

“… cuộc đời có bao nhiêu bí ẩn
câu trả lời không phải lúc nào cũng dễ dàng…”

Đúng vậy, thơ về cuộc sống của Tạo đúng như thế. Nổi tiếng thích chơi bời mà viết thơ về cuộc sống thực lại có thể hút fan!? Bây giờ nhiều người nói rằng Tạo sung sướng, có vợ mới, nhà mới, vợ còn lái xe đưa đi uống rượu. Trời đất hỡi, hạnh phúc và khổ đau trong cuộc sống biết điều mà, chỉ cần biết cách chọn lựa thôi.

Chúc Tạo tiếp tục như đã Tạo.

Đêm Lễ Tình Nhân 2014
Thủy Tinh Đẹp

Theo Văn hóa Nghệ An

Đỉnh Trung Trung