Phượng Liên

Phượng Liên
Biệt danh	Bà Hoàng đĩa nhựa
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Lữ Phụng Liên
Ngày sinh	14 tháng 7, 1947 (77 tuổi)
Nơi sinh	Cần Thơ, Liên bang Đông Dương
Nơi cư trú	Hoa Kỳ
Giới tính	nữ
Quốc tịch	Việt Nam  Hoa Kỳ
Nghề nghiệp	Diễn viên sân khấu
Gia đình
Bố mẹ	Trịnh Thị Cảnh
Hôn nhân	Diệp Lang (đã ly dị) Nguyễn Đình Vinh
Lĩnh vực	Cải lương
Sự nghiệp âm nhạc
Dòng nhạc	Tân cổ, vọng cổ
Tác phẩm	Con gái của mẹCon đường mang tên emTình thắm duyên quê
Sự nghiệp sân khấu
Thể loại	Cải lương
Giải thưởng
Giải Thanh Tâm (1966) Huy chương Vàng

Phượng Liên (sinh ngày 14 tháng 7 năm 1947) là một nghệ sĩ lão luyện nổi bật trong lĩnh vực nghệ thuật cải lương miền Nam trước năm 1975, cùng thời với các tên tuổi như Minh Phụng, Mỹ Châu, Lệ Thủy, Minh Vương, Tấn Tài, Minh Cảnh, và nhiều người khác. Tấn Tài, Phượng Liên và Mỹ Châu được xem là ba nghệ sĩ có số lượng đĩa phát hành nhiều nhất với cát-xê cao ngất ngưởng trong thời kỳ đó.

Tiểu sử

Cha của Phượng Liên không ưa nghề ca hát, do ảnh hưởng của quan niệm 'xướng ca vô loài' và ông đã từng đi lính thời Pháp. Khi Phượng Liên chưa tròn 2 tháng tuổi, cha cô đã hy sinh. Dù đam mê ca hát từ nhỏ, Phượng Liên lại bắt đầu với tân nhạc. Cô gia nhập ban nhạc Tây Đô cùng nữ nghệ sĩ Mộng Tuyền (Kim Loan) và thể hiện nhiều bài hát nổi tiếng. Mặc dù khởi đầu trong lĩnh vực tân nhạc và kịch, Phượng Liên luôn say mê cải lương và học hát từ các bản thu âm của các nghệ sĩ cải lương trước như Kim Chưởng, Năm Nghĩa, Thanh Hương, Thành Được, Út Bạch Lan, Thanh Nga,... Sau đó, trong một lần vui đùa với bạn bè, cô đã ngẫu hứng ngâm vọng cổ trong vở tuồng Người vợ không bao giờ cưới của soạn giả Kiên Giang, và được NS Phước Hậu phát hiện, theo đuổi và xin mẹ cô cho phép dạy cô hát vọng cổ. Từ đó, Phượng Liên trở nên đam mê vọng cổ, học hỏi nhanh chóng và bắt đầu vào vai đào con, dù ban đầu nhịp điệu còn yếu và NS Phước Hậu phải giúp vỗ nhịp cho cô.

Năm 1962, Phượng Liên xin mẹ để lên Sài Gòn theo đuổi sự nghiệp ca hát. Cô được bà Mười Cơ (quản lý đoàn hát Tinh Hoa và bạn thân của mẹ cô) đưa vào đoàn Tinh Hoa. Thời gian đầu, cô gặp nhiều khó khăn, không được hát mà chỉ bán vé và múa mở màn hoặc đóng các vai nhỏ. Khi có người trong đoàn bị bệnh hoặc bận, cô mới được thay thế, sau đó trở lại nhiệm vụ cũ. Sau một thời gian, cô rời đoàn Tinh Hoa và có ý định quay lại học tập nhưng không thành công.

Năm 1963, đoàn Tuấn Kiệt đã mời Phượng Liên ký hợp đồng và cùng với Kim Ngọc, Phương Quang, cô được đảm nhiệm vai trò đào chính. Báo chí Sài Gòn thời đó đã hết lời ca ngợi về sự xuất hiện của đoàn hát mới cùng những nghệ sĩ trẻ đầy triển vọng.

Cuối năm 1964, Phượng Liên gia nhập đoàn Kim Chưởng trong vai trò đào chính. Dưới sự chỉ dạy tận tình của bà bầu Kim Chưởng, cô đã được rèn giũa kỹ lưỡng về ca hát và diễn xuất. Tại đoàn Kim Chưởng, Phượng Liên đã gây ấn tượng mạnh mẽ với các vở như: Quỷ bão, Mùa trăng nhiều nước mắt (cùng Dũng Thanh Lâm), Người nhạn trắng (cùng Phương Quang),... và nhanh chóng trở thành một hiện tượng sân khấu, sánh ngang với các tên tuổi như Thanh Nga, Mỹ Châu, Lệ Thủy,...

Đến năm 1966, Phượng Liên và Phương Quang đã giành Huy chương Vàng

triển vọng tại giải Thanh Tâm, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp của cô, giúp khẳng định tên tuổi và tài năng của mình với công chúng.

Dù đạt được nhiều thành công trong sự nghiệp, Phượng Liên không hề bị cuốn vào danh vọng mà vẫn tiếp tục tỏa sáng qua các đoàn hát nổi tiếng như: Dạ Lý Hương, Bạch Tuyết - Hùng Cường, Thái Dương,... với các vai trong các vở: Lấy chồng xứ lạ, Đời là một chữ T, Đời cô Hạnh, Người chồng triệu phú, Hẹn một mùa xuân,...

Đặc biệt trong thập niên 70, Phượng Liên, cùng với Mỹ Châu, được xem là '2 bà hoàng' của các hãng băng đĩa. Cùng với Tấn Tài, nhiều băng đĩa của Phượng Liên đã được phát hành và tiếp tục được yêu thích đến ngày nay. Bản thu âm đầu tiên cô hợp tác với hãng Tứ Hải là Sao rụng giữa thiên hà của soạn giả Viễn Châu. Các vở tuồng được cô thu âm như: Lấy chồng xứ lạ, Đời cô Hạnh, Người phu khiêng kiệu cưới, Manh áo quê nghèo, Hẹn một mùa xuân,... đều được công chúng đón nhận nồng nhiệt, làm cho cô trở thành một trong những giọng ca nữ chủ chốt của Dĩa Hát Việt Nam do bà Sáu Liên điều hành.

Sau năm 1975, Phượng Liên được mời gia nhập đoàn Thanh Minh – Thanh Nga để đảm nhận các vai diễn của NS Thanh Nga đã qua đời như: Sân khấu về khuya, Nửa đời hương phấn, Tiếng trống mê linh, Bên cầu dệt lụa,... Mặc dù là những vai diễn đã được thể hiện trước đó, nhưng các phiên bản của Phượng Liên ít khi bị so sánh với Thanh Nga. Theo giới trong nghề, mỗi người có phong cách riêng và vai diễn của Phượng Liên, đặc biệt là vai The/Hương trong Nửa đời hương phấn, được xem là dấu ấn lớn trong sự nghiệp của cô.

Sau đó, Phượng Liên rời đoàn Thanh Minh – Thanh Nga và gia nhập đoàn Trần Hữu Trang, nơi cô tiếp tục tỏa sáng với những vai diễn ấn tượng trong các vở: Chuyện cổ Bát Tràng, Nỗi oan Thị Kính, Qua cầu đắng cay, Kim Vân Kiều (vai Thúy Vân), Người ven đô, Mạnh Lệ Quân, Phụng Nghi Đình,...

Đời sống gia đình

Năm 1964, Phượng Liên kết hôn với NSND Diệp Lang, và họ có hai con (một trai, một gái). Đến năm 1966, khi con gái còn chưa đầy 2 tháng tuổi, cuộc hôn nhân của họ bắt đầu trục trặc. Dù cả hai đều muốn hàn gắn, nhưng cuối cùng không thành.

Năm 1974, Phượng Liên gặp gỡ Đại tá Nguyễn Đình Vinh khi ông đến xem vở cải lương do cô diễn cùng đoàn Bạch Tuyết - Hùng Cường. Mãi đến năm 1988, sau 13 năm chồng cô bị cải tạo, họ mới tiến tới hôn nhân. Đến năm 1993, Phượng Liên và chồng định cư tại California (Hoa Kỳ) theo diện HO. Hiện tại, họ đang sống tại căn nhà gần khu Phước Lộc Thọ.

Hoạt động nghệ thuật tại nước ngoài

Tại hải ngoại, Phượng Liên cùng nhiều nghệ sĩ qua các thế hệ đã tổ chức thành công các chương trình kỷ niệm như 45 năm (2005) và 50 năm sự nghiệp (2010). Đặc biệt, chương trình 'Nửa thế kỷ huyền sử bài tân cổ giao duyên' (tên chủ đề do nghệ sĩ Chí Tâm đặt ra) đã được Phượng Liên và Mai Thế Hiệp tổ chức nhằm vinh danh soạn giả Viễn Châu và các tác phẩm của ông, giúp những nghệ sĩ cải lương trở nên nổi tiếng và được công chúng yêu mến trong nhiều năm qua. Chương trình nhận được sự ủng hộ nồng nhiệt từ khán giả. Phượng Liên cũng tham gia nhiều chương trình khác từ khi đặt chân lên đất Mỹ như của bà bầu Thúy Uyển, Hương Sỹ Nhân, Asia, Thúy Nga,... và được khán giả gọi là 'Người giữ lửa cải lương trên đất Mỹ.'

Hiện tại, Phượng Liên cùng NS Tuấn Châu, Ngọc Đáng, Cẩm Thu và Phillip Nam phụ trách chương trình Cổ nhạc phương Nam (sau sự ra đi của NS Văn Chung) trên kênh truyền hình SBTN vào mỗi tối thứ hai hàng tuần, với mục tiêu bảo tồn nghệ thuật cải lương.

Giải thưởng nổi bật

• Huy chương Vàng triển vọng tại Giải Thanh Tâm (với các vở Người nhạn trắng, Mùa trăng nhiều nước mắt, và Quỷ bão) vào năm 1966.

Các vai diễn nổi bật

Cải lương

• Đời cô Hạnh (vai Hạnh)
• Đêm lạnh chùa hoang (vai Vương Bích Tuyền)
• Hẹn một mùa xuân (vai Kiều Yến Xuân)
• Hàn Mặc Tử (vai Mộng Cầm)
• Lấy chồng xứ lạ (vai Liễu)
• Mùa thu trên Bạch Mã Sơn (vai Chu Mộng Thúy)
• Mùa trăng nhiều nước mắt (vai Túy Lữ Lam Kiều)
• Manh áo quê nghèo (vai Phượng Anh)
• Người phu khiêng kiệu cưới (vai Cát Mộng Thiên Lan)
• Nửa bản tình ca (vai Kiều Phi Yến)
• Nửa đời hương phấn (vai The/Hương)
• Quỷ bão (vai Đông Phương Huệ)
• Sân khấu về khuya (vai Giáng Hương)
• Tâm sự loài chim biển (vai Diệp Thúy Oanh)
• Tuyệt tình ca (vai Lê Thị Trường An)
• Xin một lần yêu nhau (vai Hạ Cơ)

Tân cổ giao duyên

Các chương trình biểu diễn tại hải ngoại

Trung tâm Thúy Nga (Paris By Night)

STT	Tiết mục	Thể hiện với	Chương trình	Năm
1	Trích Đoạn Cải Lương "Tuyệt Tình Ca"	Thành Được	Paris By Night 52	1999
2	Tân cổ giao duyên "Con Gái Của Mẹ" (Giao Tiên, Loan Thảo)	Phi Nhung	Paris By Night 56	2000
3	Vở Cải Lương "Gia Tài Của Mẹ"	Văn Chung, Chí Tâm, Calvin Hiệp, Ngọc Đan Tâm, Hương Thủy, Đoàn Thy,…	Trung Tâm Thuý Nga	2005
4	Trích Đoạn Cải Lương Giao Duyên "Duyên Kiếp Cầm Ca" (Huỳnh Anh, Viễn Châu, Mặc Linh, Võ Thanh Phong)	Phi Nhung	Paris By Night 94	2008

Trung tâm Asia

STT	Tiết mục	Thể hiện với	Chương trình	Năm
1	Hoa Mộc Lan	Hà Phương, Văn Chung, Đoàn Thy, Quốc Tuấn	Asia 41	2003
2	Trích Đoạn Cải Lương "Tấm lòng của biển" (Hà Triều, Hoa Phượng)	Ngọc Huyền	Asia 72	2013