Buzz
Dưới đây là thông tin chi tiết về phương pháp học mới, mời quý vị tham khảo và tải tài liệu tại đây.
Phương pháp học mới:
Đưa giáo dục môi trường vào chương trình giảng dạy cho học sinh lớp 4, 5
I. PHẦN GIỚI THIỆU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Thời kỳ của Chủ tịch Hồ Chí Minh là thời điểm mà sự quan tâm đặc biệt đến giáo dục được thể hiện rõ ràng. Ông thường xuyên theo dõi và đưa ra những lời khuyên quý báu cho những người tham gia công tác giáo dục. Ông đã từng nói: 'Vì lợi ích mươi năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người', điều này đã trở thành phương châm của tất cả các trường. Điều này cũng là nguồn động viên tinh thần lớn lao để các thầy cô giáo nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ vĩ đại của mình. Ông cũng đã khẳng định: 'Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ, nhân dân nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của đất nước'. Đúng vậy, không có giáo dục thì không thể có những người chủ tương lai của đất nước. Dù ở thời đại nào, ở quốc gia nào, dân tộc nào muốn phát triển về mọi mặt thì trước hết phải có giáo dục, không có giáo dục thì quốc gia sẽ không phát triển được. Hệ giáo dục là thước đo đánh giá sự phát triển phồn thịnh của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc đồng thời nó cũng đảm bảo cho sự phát triển về kinh tế, chính trị xã hội của quốc gia đó và dân tộc đó, trong đó có giáo dục bảo vệ môi trường cũng như việc nâng cao ý thức giữ gìn bảo vệ môi trường của mỗi người dân.
Bảo vệ môi trường là một trong những quan tâm toàn cầu. Ở nước ta, việc bảo vệ môi trường đang là vấn đề được quan tâm sâu sắc. Nghị quyết số 41/NQ-TW ngày 15 tháng 11 năm 2014 của Bộ Chính trị về tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và Chỉ thị của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc tăng cường giáo dục bảo vệ môi trường, xác định nhiệm vụ trọng tâm từ năm 2010 là giáo dục môi trường cho bậc tiểu học bằng nhiều hình thức phù hợp để xây dựng mô hình nhà trường xanh-sạch-đẹp.
Môi trường là gì? Từ trước đến nay có nhiều định nghĩa khác nhau về môi trường nhưng hiện nay mọi người đã thống nhất rằng 'Môi trường là các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo, lý học, hoá học, sinh học cùng tồn tại trong một không gian bao quanh con người. Các yếu tố đó có quan hệ mật thiết tương tác lẫn nhau và tác động lên các cá thể sinh vật hay con người cùng tồn tại và phát triển. Tổng hòa của các chiều hướng phát triển của từng nhân tố này quyết định chiều hướng phát triển của các cá thể sinh vật của hệ sinh thái và của xã hội loài người'. Đất nước ta đang trong thời kỳ phát triển nền kinh tế, hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, theo hướng xã hội chủ nghĩa làm cho đời sống nhân dân ngày càng được nâng cao, nhưng bên cạnh đó có nhiều người do ý thức kém chỉ tập trung vào sự phát triển kinh tế, nên đã đóng góp vào việc làm suy giảm chất lượng môi trường quá giới hạn cho phép, đi ngược lại mục đích sử dụng ảnh hưởng đến sức khỏe của con người và sinh vật. Những tác động của thị trường cũng len lỏi vào trường học, trong học sinh khiến cho đội ngũ giáo viên và các bậc cha mẹ phải quan tâm, lo lắng như hiện tượng học sinh chơi bom thối, chưa có ý thức giữ gìn vệ sinh chung, ăn kẹo cao su trong lớp, vứt rác bừa bãi, không có ý thức trong bảo vệ cây xanh, bảo vệ bàn ghế và cơ sở vật chất của nhà trường... Đó cũng là những trở ngại của người làm giáo dục. Phải làm thế nào? Có biện pháp gì để giáo dục cho thế hệ trẻ trở thành những người có tài đồng thời và có đức? Chính vì thế đòi hỏi ngành giáo dục không chỉ truyền thụ tri thức cho học sinh mà phải còn chú trọng đến việc giáo dục cho thế hệ trẻ trở thành người hiểu biết, có lòng nhân ái và là những người có ích cho xã hội.
Trong thực tế hiện nay khi giáo dục về môi trường có nhiều thuận lợi hơn thông qua thông tin đại chúng, qua tranh ảnh, một số hoạt động ngoại khóa tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống của con người, do đó học sinh một phần nào cũng hiểu biết hơn. Nhưng bên cạnh đó nhận thức về môi trường của một số học sinh vẫn còn yếu kém một phần do ý thức của các em, một phần trong những năm qua chưa có sự chỉ đạo thống nhất đưa giáo dục môi trường vào các bậc học, và chưa có môn học riêng về môi trường, chỉ là sự cập nhật, lồng ghép vào trong các môn như tiếng Việt, Khoa học, Địa lý... Nên mức độ tiếp thu của học sinh còn hạn chế.
Trong quá trình dạy học, không chỉ truyền đạt kiến thức cơ bản mà còn kết hợp giáo dục về ý thức bảo vệ môi trường sạch và lành mạnh. Học sinh là những chủ nhân của tương lai, chúng ta cần phải giáo dục họ để có ý thức và đóng góp vào việc bảo vệ môi trường.
Mục tiêu của đề tài là kết hợp giáo dục về môi trường vào các môn học như Tiếng Việt, Khoa học, Địa lý... ở trường tiểu học.
Đối tượng nghiên cứu của tôi là học sinh lớp 4-5 thông qua việc giảng dạy các môn Tiếng Việt, Khoa học, Địa lý...
Tôi chọn đối tượng nghiên cứu là học sinh khối lớp 4-5 để giáo dục về ý thức bảo vệ môi trường.
Trong giảng dạy, tôi luôn kết hợp kiến thức cơ bản về môi trường vào các môn Tiếng Việt, Khoa học, Địa lý...
4. Phạm vi nghiên cứu
Học sinh từ lớp 4 đến lớp 5 của Trường Tiểu học Trần Phú từ năm 20.... đến năm 20....
5. Phương pháp nghiên cứu
- Sử dụng kinh nghiệm giáo dục cá nhân trong quá trình giảng dạy.
- Trao đổi với các đơn vị về môi trường.
- Tiến hành nghiên cứu các tài liệu có liên quan.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
Trong chương trình mới của Tiểu học, việc giáo dục về môi trường đã được đề cập, một số môn đã dành một phần riêng để nói về môi trường như môn Khoa học (SGK trang 127) hoặc có những bài đề cập đến môi trường như: Mở rộng vốn từ Bảo vệ môi trường (Luyện từ và câu SGK trang 115), Luật bảo vệ môi trường (Chính tả SGK trang 103).
Một số bài có một phần nội dung liên quan đến môi trường nhưng SGK chưa yêu cầu đi sâu vào. Ví dụ như chương “Vật chất và năng lượng” (Khoa học) hoặc “Sông ngòi”, “Vùng biển nước ta” (Địa lý).
Mặc dù có sự đề cập đến môi trường, nhưng kiến thức về nó vẫn còn hạn chế. Giáo dục môi trường chưa được đưa vào chương trình như một môn học riêng, và một số kiến thức vẫn còn xa lạ với cuộc sống hàng ngày của học sinh như khu bảo tồn thiên nhiên (SGK/ 115) hay khu bảo tồn đa dạng sinh học (SGK/ 126). Do đó, quá trình tiếp thu kiến thức của học sinh vẫn còn nhiều khó khăn.
Gần đây nhất, đầu năm học 2008-2009, Sở Giáo dục Đắk Lắk và Phòng Giáo dục và Đào tạo Krông Ana đã triển khai việc tích hợp giáo dục môi trường vào môn Tiếng Việt, Khoa học, Địa lí... Điều này đã được các giáo viên tiếp thu và áp dụng rộng rãi trong ngành giáo dục. Điều này chứng tỏ rằng môi trường và giáo dục môi trường là vấn đề quan trọng đối với xã hội.
2. Thực trạng
a) Thuận lợi, khó khăn
* Thuận lợi:
- Về phía giáo viên
Giáo viên đạt trình độ trên mức chuẩn, tham gia đầy đủ các buổi tập huấn về việc tích hợp giáo dục môi trường vào từng khối lớp và từng bài giảng cụ thể. Họ được cung cấp tài liệu cần thiết để lồng ghép vào quá trình soạn giảng... Với sự thành thạo và kinh nghiệm, cùng với năng lực sư phạm mạnh mẽ và sở hữu đầy đủ sách giáo khoa và sách hướng dẫn.
Phần lồng ghép giáo dục môi trường chỉ thực hiện ở một số bài học trong các môn như Tiếng Việt, Khoa học, Địa lí... Nội dung lồng ghép được thể hiện ở 3 mức độ: toàn phần, một phần và có liên kết.
- Về phía học sinh
Đa số học sinh có ý thức giữ gìn vệ sinh trường học, tạo ra môi trường xanh-sạch-đẹp, và thường xuyên thực hiện việc vứt rác đúng nơi quy định.
100% học sinh tích cực tham gia các phong trào do đoàn trường phát động như: Một phút làm sạch sân trường, chăm sóc tưới cây và hoa trong vườn trường.
+ Sự quan tâm của các phụ huynh cũng đóng góp vào việc nâng cao giáo dục bảo vệ môi trường.
* Khó khăn:
- Ý thức bảo vệ môi trường của một số học sinh chưa cao.
- Một số phụ huynh chưa chú trọng đến việc giáo dục con em của mình, do đó các em thường ăn sáng trước cổng trường và việc vứt rác không đúng quy định vẫn còn nhiều.
- Việc thu gom rác thải của nhiều hộ gia đình xung quanh khu vực trường chưa được thực hiện tốt.
b) Thành công và hạn chế
* Thành công:
Bản thân tôi đã định đúng mục tiêu của bài học và đã lồng
ghép giáo dục môi trường vào từng bài cụ thể và đạt được kết quả cao trong việc dạy và học. Kết quả cho thấy học sinh trường tôi đã tự giác vệ sinh lớp học, vứt rác, đi tiểu đúng nơi quy định.
Bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, tôi cũng nhận được sự ủng hộ của các bậc phụ huynh. Và đặc biệt là những tiến bộ hàng ngày của học sinh, các em đã có sự tiến bộ rõ rệt về bảo vệ môi trường trong lớp học, trong nhà trường. Sự tiến bộ và chăm ngoan của các em đã làm tôi thêm vui, thêm phấn chấn và tự tin vào thành công của mình.
* Hạn chế:
- Công tác giáo dục môi trường đối với một số giáo viên thực hiện chưa thường xuyên, chỉ dừng lại ở các tiết thao giảng, dự giờ...
- Giáo viên tuân thủ cung cấp những kiến thức mà sách giáo khoa và sách giáo viên đặt ra, chưa mạnh dạn khai thác những vấn đề có liên quan đến môi trường vì sợ lệch mục tiêu bài dạy, chưa giúp các em nêu được những việc làm thực tế của trường của lớp để các em tự giác trong việc bảo vệ môi trường.
Ví dụ: Bài “Sông ngòi” SGK/74, giáo viên không dám khai thác sự cần thiết phải bảo vệ và khai thác một cách hợp lý vì phần mục tiêu SGV không yêu cầu.
- Giáo viên vẫn tập trung vào việc giảng dạy kiến thức, ưu tiên hơn việc học những kiến thức cơ bản của chương trình hơn là vấn đề môi trường.
- Việc tích hợp giáo dục môi trường đòi hỏi giáo viên phải nghiên cứu, suy nghĩ nên phần lớn giáo viên ngại khó vì không có thời gian.
- Một số học sinh vẫn vứt rác không đúng nơi quy định, chưa tích cực trong lao động dọn vệ sinh trường, lớp.
c) Các điểm mạnh, yếu
* Điểm mạnh:
- Sau khi nghiên cứu, tôi nhận thấy học sinh tiểu học thích chơi nhiều, thường nhặt rác vì thích được thưởng.
- Các giải pháp trong đề tài này đã giúp học sinh hiểu rõ hơn về tác động của môi trường đối với cuộc sống của con người. Từ đó, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho các em.
- Ngoài việc tích hợp vào các tiết chính khóa, nhiều giáo viên đã chú trọng đưa nội dung giáo dục môi trường vào các tiết sinh hoạt ngoại khóa nhằm giúp các em gần gũi hơn với thực tế, thực hành cho các em thói quen bảo vệ môi trường ở nhà cũng như ở trường.
* Mặt yếu:
- Công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức rất hạn chế trên địa bàn toàn xã vì nhà dân ở theo cụm rãi rác không tập trung.
Việc cải thiện sự tham gia của học sinh trong việc vệ sinh các khu vực công cộng đang gặp thiếu sót.
Chưa có điều kiện thuận lợi để tổ chức cho học sinh tham quan các địa điểm gây ô nhiễm như khói bụi từ nhà máy, nước thải từ các khu công nghiệp hay đống rác lớn tại khu vực dân cư.
Nguyên nhân của vấn đề này là do thiếu sự nhận thức từ phía học sinh và cộng đồng xung quanh về việc bảo vệ môi trường.
Thực tế đã chỉ ra rằng, học sinh ở các lớp 4 và 5 hiện chưa thực sự quan tâm đến vấn đề này, và điều này có thể được lý giải thông qua một số nguyên nhân cụ thể.
Tôi đã có nhiều kinh nghiệm giảng dạy và tương tác với học sinh, phụ huynh cũng như đồng nghiệp để đưa ra nhận định này.
Đa số học sinh đến từ các khu vực nông thôn.
Vấn đề nằm ở việc thiếu sự động viên và thái độ tích cực của học sinh trong việc học và bảo vệ môi trường.
Học sinh chưa có kiến thức cần thiết về các hoạt động bảo vệ môi trường.
Thiếu hiểu biết về khái niệm và ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường là một trong những nguyên nhân chính.
Nhiều học sinh đối diện với hoàn cảnh khó khăn, khiến cho việc tìm hiểu về môi trường trở nên khó khăn.
e) Đánh giá và phân tích các vấn đề thực tế đã được nghiên cứu.
Hiện nay, tình trạng ô nhiễm môi trường đã lan rộng khắp mọi nơi từ đất, nước, không khí đến các tầng sâu của đất. Nguyên nhân của vấn đề này là do các hoạt động kinh tế và sinh hoạt hàng ngày của con người, từ nông nghiệp, chăn nuôi đến ý thức của một số người dân vẫn chưa cao về việc xử lý rác thải. Bên cạnh đó, ý thức bảo vệ môi trường của một số học sinh cũng chưa cao... Vấn đề môi trường không được coi trọng như một môn học chính, do đó, hầu hết giáo viên chủ trương nội dung bài học chính và ít tập trung vào việc tích hợp, dẫn đến việc bỏ qua mảng giáo dục này. Tình trạng giáo viên dạy môn này mà không nghiên cứu thêm tài liệu, hình ảnh để minh họa cho bài học, cũng như thiếu sự nghiên cứu về phương pháp thực hiện và tài liệu giảng dạy về giáo dục môi trường, đã làm cho tiết học trở nên kém hấp dẫn và không mang lại hiệu quả cao cho việc giáo dục học sinh.
3. Giải pháp và biện pháp
a. Mục đích của giải pháp và biện pháp
Mục đích của việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường vào chương trình lớp 4, 5 là:
Bảo vệ môi trường xung quanh là trách nhiệm của toàn bộ cộng đồng.
Trong môi trường học tập, giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn phải giảng dạy cho học sinh những kỹ năng bảo vệ môi trường cụ thể như dọn dẹp vệ sinh trường học, lớp học; giữ gìn vệ sinh cá nhân và vứt rác đúng nơi quy định...
Giáo dục môi trường có tính chất tổng hợp, kết hợp giữa việc áp dụng kiến thức và kỹ năng về môi trường.
Ngoài ra, giáo dục môi trường cũng nhằm phát triển kỹ năng sống cho học sinh khi tham gia vào hoạt động bảo vệ môi trường, từ đó giúp hình thành nhân cách cho học sinh luôn có ý thức bảo vệ môi trường.
Bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của cá nhân mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội.
b. Nội dung và cách thực hiện các giải pháp, biện pháp
b.1. Tích hợp giáo dục môi trường qua một số bài học cụ thể
b.1.1. Xác định tên bài học và mức độ tích hợp trong từng bài học:
Theo từng cấp học, việc tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường được thực hiện tùy theo chương trình giáo dục. Giáo viên có thể tham khảo tài liệu hướng dẫn từ Bộ Giáo dục và Đào tạo để thực hiện tích hợp vào các bài học cụ thể.
.............
Đề nghị quý vị tải tập tin tài liệu để biết thêm thông tin chi tiết
