Buzz
Cây thường xuân độc là loài cây phổ biến ở lục địa Bắc Mỹ và có thể gây kích ứng da như phát ban và ngứa ngáy. Loài cây này dễ thích ứng và sống mãi, vì vậy việc nhận diện chúng là rất quan trọng. May mắn thay, chỉ cần tập luyện một chút là bạn cũng không khó nhận biết được chúng. Hãy xem các thông tin hữu ích dưới đây.
Cây thường xuân độc (Toxicodendron radicans) có thể được nhận biết qua các đặc điểm sau:
- Lá cây mọc thành chùm ba lá.Xem thêm tại đây.
- Chóp lá nhọn. Xem thêm tại đây.
- Cây thường xanh vào mùa xuân và chuyển sang màu đỏ cam vào mùa thu.Xem thêm tại đây.
- Cây mọc theo dạng dây leo hoặc mọc thành bụi. Xem thêm tại đây.
- Hoa mọc thành cụm và quả nhỏ màu trắng xuất hiện từ mùa xuân đến mùa đông. Xem thêm tại đây.
Các bước
Phân biệt các đặc điểm của cây
Quan sát dây leo có chùm ba lá. Lá cây thường xuân độc thường mọc thành chùm gồm ba lá. Hãy chú ý đặc điểm này để phân biệt chúng, vì hầu hết các cách phân biệt khác không dễ nhận ra như vậy. Loài cây này nổi tiếng với khả năng mọc theo nhiều kiểu khác nhau. Dù gọi là “thường xuân độc”, chúng không chỉ mọc lên cao và bám vào các bề mặt khác như dây thường xuân mà còn có thể mọc thành bụi hoặc cây riêng lẻ.
- Khi mọc ở vùng đất đá sỏi, cây thường xuân thường áp đảo các loài cây khác. Nếu mọc gần những vật như cây gỗ hoặc hàng rào, loài cây này sẽ quấn quanh vật thể đó, tạo ra một lùm cây rậm rạp khó đi qua.
Câu cửa miệng: 'Chùm ba lá? Để nguyên đấy!' hoặc 'Một, hai, ba? Đừng đụng ta!', vì loài cây này thường có ba lá chét mọc liền nhau trên mỗi cành cây và chúng có những đặc điểm khác nhau như sau:
- Ba lá chét mọc cùng một nhánh cây và chóp lá nhọn.
- Các lá chét có phiến lá rộng, hai lá bên nhỏ hơn lá chủ đầu tiên hoặc lá ở giữa.
- Lá chủ thường có cuống ngắn, trong khi hai lá bên mọc sát vào nhau và không có cuống.
- Lá thường có màu từ nhạt đến đậm. Nhìn từ trên xuống, lá có màu xanh và nhám. Nhìn từ dưới lên, lá có màu xanh nhạt và mờ hơn. Trong mùa xuân, lá thường màu xanh tươi, còn vào mùa thu chuyển sang màu đỏ (đối với thường xuân độc) hoặc màu đỏ tươi và cam (đối với sồi độc).
- Lá thường xuân độc thường có bề mặt bóng, nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Đừng nhìn vào độ bóng của lá để nhận diện sau khi mưa xong.
- 'Dây leo lúng túng, chớ bắt tay', cùng với các quan sát sau:
- 'Cuống giữa dài hơn; tránh xa chúng.' – Lá chét giữa thường có cuống dài hơn, trong khi hai lá bên gần như không có cuống và mọc sát vào cành.
- 'Dây leo đầy lông, đừng chạm vào!' Dây thường xuân leo trên cây thường có lông, hoặc 'lông lõi'.
- 'Thấy quả màu trắng, tránh xa ngay.'
- 'Lá đỏ mùa xuân, nguy hiểm quanh ta.' – Một số lá non thỉnh thoảng có màu đỏ vào mùa xuân. Đến mùa hè, lá thường màu xanh và có thể chuyển sang màu đỏ tươi hoặc màu cam vào mùa thu.
- 'Lá bên hình găng tay, chạm vào sẽ ngứa ngay.' Câu này chỉ miêu tả hình dạng của một số lá thường xuân, trong đó hai lá bên có hình dạng khía chữ V giống như ngón tay cái của găng tay. (Lưu ý: mọi phần của cây đều có thể gây ngứa, không chỉ riêng lá.)
Quan sát quả cây. Nếu cây có quả, chúng thường có các đặc điểm như sau:
- Quả của cả hai loại cây thường trong suốt.
- Quả của cây sồi độc thường có lông.
- Quả của cây thường xuân độc thường màu trắng hoặc kem.
- Quả thường xuất hiện trên cây suốt mùa đông và xuân.
Lưu ý rằng ngay cả khi cây sồi độc và thường xuân độc đổi màu, chúng vẫn có thể gây hại. Dầu urushiol vẫn tồn tại trong lá cây dù màu sắc có thay đổi.
Nhận diện cây thường xuân độc và sồi độc khi ra ngoài.
Quan sát dây leo trước khi tiếp xúc, chạm vào hoặc đi qua. Khi cây thường xuân độc mọc như dây leo, chúng có thể bò dọc theo các thân cây khác. Khi gặp tình huống này, sẽ có nhiều cây nhỏ hơn mọc từ một cây thường xuân độc lớn hơn. Hãy luôn quan sát các dây leo khi tiếp cận để biết chúng mọc từ đâu.
Thận trọng ngay cả trong những tháng đông. Cây sồi độc mất lá vào mùa đông, nhưng vẫn có thể gây phát ban cho những người nhạy cảm.
Những vấn đề cần lưu ý
Phân biệt cây sồi độc và thường xuân độc với các loài cây khác. Một số loài cây có dạng lá giống thường xuân độc. Chúng có thể có gai ở chóp lá (cây nhựa ruồi hoặc Mahonia) hoặc gai trên cuống lá (cây mâm xôi). Tuy nhiên, bạn vẫn nên tránh những cây giống thường xuân độc.
- Nếu cây có đặc điểm giống cây thường xuân độc nhưng lá đồng đều hoặc có gai nhọn ở mép lá, có thể đó không phải là cây thường xuân độc. Cây thường xuân độc có gai nhọn không đều và có phần gai quăn ở mép lá.
Đừng xao lãng với các loài cây chưa rõ danh tính, dù bạn thấy các loài động vật ăn được chúng. Các loài thực vật độc không chắc chắn độc hại với tất cả mọi động vật. Một số loài như hươu nai và động vật ăn cỏ khác vẫn có thể ăn được cây thường xuân độc mà không bị ảnh hưởng.
Lời khuyên
- Dạy trẻ em không chạm vào cây chưa biết danh tính khi đi qua. Điều này quan trọng trong tự nhiên, đặc biệt là vào mùa đông khi cây không có lá để nhận diện.
- Khi bị phát ban, hãy để da có phát ban thoáng không khí. Điều này có thể giúp da mau lành vết thương.
- Theo dõi vết phát ban trong vòng 3 ngày sau khi tiếp xúc với cây thường xuân độc và bắt đầu điều trị ngay. Xem Chữa trị nhiễm độc từ cây sồi và thường xuân để biết cách điều trị.
- Thay đôi giày/ủng sau khi tiếp xúc với cây thường xuân độc. Dầu của cây có thể ẩn trong giày và gây nhiễm độc khi tiếp xúc.
- Chú ý đến chó khi chúng tự do ra ngoài. Con người không phải là loài duy nhất dị ứng với dầu của cây thường xuân độc, và có thể bạn không nhận ra sự khác biệt của chó vì chúng có lông che phủ: hãy kiểm tra dưới bụng của chó. Ngoài ra, khi vuốt chó, bạn cũng có thể bị tiếp xúc với dầu. Hãy tắm chó thật sạch nếu bạn nghi rằng chúng đã tiếp xúc với cây thường xuân độc. Để yên tâm, hãy giữ chó dắt khi đi vào rừng hoặc nơi có nhiều dây leo và khi dắt chó ra nơi công cộng, và tôn trọng người khác!
- Học cách nhận diện các loại cây này nếu bạn dị ứng. Tình trạng dị ứng nặng có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Hãy mang theo bức ảnh của cây khi ra ngoài để nhận biết chúng ngay lập tức.
- Mang theo xà phòng Technu hoặc loại xà phòng đặc chế khác để điều trị khi tiếp xúc với cây độc.
- Tình trạng nhiễm độc và dị ứng có thể xảy ra khi tiếp xúc với mèo sống ngoài trời.
- Cây này cũng mọc ở Bermuda và Bahamas.
- Khi rửa da đã tiếp xúc với cây thường xuân độc (hoặc cây sồi độc hoặc cây sơn độc), việc sử dụng khăn mặt và xà phòng chà mạnh là quan trọng nhất để loại bỏ dầu khỏi da. Rửa kỹ trong ít nhất một tiếng, tốt nhất là hai tiếng nếu có thể.
- Về nhà và rửa sạch mọi vùng da tiếp xúc với cây thường xuân độc sau khi đi dã ngoại. Rửa tay trước khi chải lên cơ thể. Sử dụng nước lạnh, vì nước ấm có thể làm mở lỗ chân lông, tạo điều kiện cho dầu thẩm vào da, trong khi nước lạnh giúp đóng kín lỗ chân lông. Xà phòng thông thường không hiệu quả. Bạn có thể sử dụng nước rửa chén làm chất làm sạch dầu, đặt xà phòng rửa chén không pha loãng lên da và rửa kỹ bằng nước để loại bỏ dầu cây thường xuân độc.
- Liên hệ với bác sĩ để được điều trị bằng thuốc.
Cảnh báo
- Không bao giờ đốt cây thường xuân độc để loại bỏ chúng. Dầu trong lá cây sẽ cháy và có thể gây khí độc xâm nhập vào hệ hô hấp khi bạn hít phải. Điều này sẽ gây đau đớn nghiêm trọng khi thở. Tình trạng này có thể gây tổn thương, thậm chí tử vong.
- Cây thường xuân độc có thể mọc chung với cây Virginia creeper (cây leo Bắc Mỹ), vì vậy bạn không nên bước vào nơi có chúng để tránh hậu quả nguy hiểm. Bạn cũng cần phân biệt được cây thường xuân độc với cây Virginia creeper. Mặc dù lá cây Virginia creeper mọc thành chùm năm lá, chúng vẫn có thể bị nhầm lẫn với cây thường xuân độc (hoặc ngược lại).
Cần thiết cho bạn
- Hình ảnh cây thường xuân độc mang theo để nhận diện khi cần – sử dụng điện thoại hoặc thiết bị tương tự để xem ảnh
- Bộ sơ cứu khi bị phát ban do cây độc, đặc biệt khi ở ngoài tự nhiên, cắm trại hoặc đi dã ngoại
- Chất làm sạch dầu như nước rửa chén không pha loãng hoặc xà phòng chuyên dụng để điều trị dị ứng cây độc (không sử dụng xà phòng thông thường)
