Buzz
Bệnh giang mai là một bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục do vi khuẩn Treponema pallidum gây ra. Nếu không được điều trị, bệnh có thể gây ra tổn thương vĩnh viễn cho hệ thần kinh, mô tế bào và não bộ. Bệnh này ảnh hưởng đến hầu hết mọi cơ quan và mô tế bào trong cơ thể. Số lượng người mắc bệnh giang mai đã giảm đi đáng kể vào năm 2000, nhưng sau đó lại tăng trở lại (đặc biệt là ở nam giới). Năm 2013, có tới 56.471 ca mắc bệnh mới chỉ tính riêng ở Hoa Kỳ. Bạn cần phải biết cách nhận biết triệu chứng và điều trị nếu có nghi ngờ mắc bệnh giang mai. Ngay cả khi bạn không mắc bệnh, cũng nên tìm hiểu cách phòng tránh.
Các bước
Phát hiện triệu chứng bệnh giang mai
Tìm hiểu cách bệnh lây lan. Sau khi nắm rõ cách bệnh giang mai lây truyền, bạn sẽ hiểu rõ nguy cơ mắc bệnh. Bệnh giang mai lây từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc với vết loét của bệnh. Những vết loét này có thể xuất hiện trên dương vật và ngoài âm đạo, hoặc bên trong âm đạo, hậu môn và trực tràng. Chúng cũng có thể xuất hiện trên môi và trong miệng.
- Bạn có nguy cơ mắc bệnh nếu tiếp xúc tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng với người nhiễm bệnh.
- Tuy nhiên, bệnh chỉ lây qua tiếp xúc trực tiếp với vết thương có chứa vi khuẩn. Bệnh giang mai không lây qua việc sử dụng chung bát đũa, toilet, nắm tay, bồn tắm hoặc bể bơi.
- Đàn ông có quan hệ tình dục với nhau dễ mắc bệnh giang mai, trong năm 2013, có tới 75% số ca mắc mới là do quan hệ tình dục đồng tính nam. An toàn trong quan hệ tình dục là rất quan trọng đối với đàn ông có quan hệ tình dục đồng tính.
Chú ý rằng nhiều người có thể không nhận ra mình mang vi khuẩn giang mai trong nhiều năm. Ở giai đoạn ban đầu của bệnh, không có triệu chứng rõ ràng nên nhiều người không nhận ra họ đã mắc giang mai. Dù có vết loét và triệu chứng, họ vẫn không nhận ra đó là bệnh lây truyền qua đường tình dục và không điều trị trong thời gian dài. Các vết loét nhỏ phát triển rất chậm trong vòng 1-20 năm sau nhiễm trùng, làm cho người mang mầm bệnh không biết mình đang lây truyền cho người khác.
Nhận diện triệu chứng ở giai đoạn 1. Quá trình phát triển của bệnh giang mai bao gồm 3 giai đoạn: giai đoạn 1, 2 và 3. Giai đoạn 1 thường bắt đầu khoảng 3 tuần sau khi tiếp xúc với vết loét bệnh. Tuy nhiên, triệu chứng có thể xuất hiện bất cứ lúc nào trong khoảng 10-90 ngày sau tiếp xúc ban đầu.
- Giai đoạn 1 thường có dấu hiệu là vết loét không đau gọi là “săng”, hình tròn nhỏ, cứng và không đau. Thường chỉ có một vết loét nhưng cũng có thể có nhiều hơn.
- Vết loét xuất hiện tại nơi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, thường là miệng, bộ phận sinh dục và hậu môn.
- Vết loét tự lành trong khoảng 4 đến 8 tuần và không để lại sẹo, nhưng điều này không có nghĩa là bệnh đã hết. Nếu không điều trị đúng cách, sự nhiễm trùng sẽ phát triển sang giai đoạn 2.
Phân biệt giai đoạn 1 và 2. Giai đoạn 2 bắt đầu khoảng 4 đến 8 tuần sau nhiễm trùng lần đầu và kéo dài từ 1 đến 3 tháng. Đặc điểm của giai đoạn này là 'phát ban nổi sần' trên lòng bàn tay và lòng bàn chân. Ban nổi này không ngứa nhưng tạo ra các điểm sần sùi, có màu nâu đỏ trên da. Các ban cũng xuất hiện ở các bộ phận khác. Có khi người mắc không nhận ra hoặc không nghĩ rằng đó là do giang mai, dẫn đến việc điều trị muộn màng.
- Không chỉ có phát ban mà còn có các triệu chứng khác trong giai đoạn 2, nhưng người ta thường nhầm lẫn chúng với các bệnh khác như cúm hoặc căng thẳng.
- Các triệu chứng bao gồm: mệt mỏi, đau cơ, sốt, đau họng, đau đầu, sưng tuyến bạch huyết, rụng tóc và giảm cân.
- Khoảng một phần ba số người không điều trị ở giai đoạn 2 sẽ phát triển sang giai đoạn tiềm ẩn hoặc giai đoạn 3. Giai đoạn tiềm ẩn là thời kỳ không có triệu chứng, trước khi bước sang giai đoạn 3.
Học cách nhận biết triệu chứng giai đoạn tiềm ẩn và giai đoạn 3. Giai đoạn tiềm ẩn bắt đầu sau khi các triệu chứng ở giai đoạn 1 và 2 biến mất. Vi khuẩn giang mai vẫn tồn tại trong cơ thể mặc dù không có bất kỳ triệu chứng nào. Giai đoạn này có thể kéo dài trong nhiều năm. Tuy nhiên, khoảng một phần ba số người không điều trị ở giai đoạn này sẽ phát triển sang giai đoạn 3 với triệu chứng nặng nề. Có thể mất từ 10 đến 40 năm sau nhiễm trùng lần đầu để bước vào giai đoạn 3.
- Trong giai đoạn này, giang mai có thể tấn công não, tim, mắt, gan, xương và khớp xương, gây tử vong.
- Các triệu chứng khác ở giai đoạn 3 bao gồm khó khăn vận động, tê liệt, mù tiền triển và suy giảm trí tuệ.
Đề phòng triệu chứng giang mai ở trẻ sơ sinh. Nếu phụ nữ mang thai mắc giang mai, họ có thể truyền vi khuẩn sang thai nhi qua tử cung. Chăm sóc tốt trước khi sinh giúp bác sĩ chuẩn bị cho bất kỳ biến chứng nào có thể xảy ra. Triệu chứng phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh mắc giang mai bao gồm:
- Sốt không đều
- Gan và lá lách phì to
- Hạch bạch huyết sưng
- Hắt hơi hoặc sổ mũi mãn tính không rõ nguyên nhân
- Phát ban nổi sần trên lòng bàn tay và lòng bàn chân
Chẩn đoán và điều trị giang mai
Đến bệnh viện khi nghi ngờ mắc giang mai. Nếu bạn nghĩ mình đã tiếp xúc với vết loét hoặc có triệu chứng bất thường, hãy đi kiểm tra ngay, đặc biệt nếu ở vùng kín có dịch tiết hoặc loét.
Xét nghiệm định kỳ nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ. Theo USPSTF, những người có nguy cơ cao nên xét nghiệm giang mai hàng năm, kể cả khi không có triệu chứng. Những người này bao gồm:
- Quan hệ tình dục không an toàn
- Quan hệ với người mắc giang mai
- Nhiễm HIV
- Mẹ đang mang thai
- Đàn ông đồng tính
Xét nghiệm máu để xác định chẩn đoán. Xét nghiệm máu là cách chẩn đoán giang mai hiệu quả nhất. Có thể thực hiện ở phòng khám hoặc bệnh viện. Bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp sau:
- Xét nghiệm không nhiễm treponemal: Dùng cho mục đích tầm soát, chính xác khoảng 70%. Nếu dương tính, sẽ thực hiện xét nghiệm nhiễm treponemal để xác nhận.
- Xét nghiệm nhiễm treponemal: Để xác định chắc chắn hơn, không phải là tầm soát.
- Xét nghiệm trực tiếp trên vết loét nếu có. Nhân viên y tế sẽ kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm vi khuẩn treponema pallidum.
- Cần xét nghiệm HIV cho tất cả bệnh nhân giang mai.
Điều trị bằng kháng sinh. Bệnh giang mai dễ điều trị khi phát hiện sớm. Trong vòng năm đầu, một liều penicillin có thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, khi điều trị trễ, cần nhiều liều hơn. Người trong giai đoạn tiềm ẩn hoặc giai đoạn 3 cần uống 3 liều mỗi tuần.
- Nếu dị ứng với penicillin, có thể dùng doxycycline hoặc tetracycline trong 2 tuần. Nhưng không phù hợp cho phụ nữ mang thai.
Không tự điều trị giang mai. Chỉ bác sĩ mới có thể kê đúng liều thuốc cần thiết cho căn bệnh này.
- Thuốc chỉ có thể tiêu diệt vi khuẩn và trục xuất chúng khỏi cơ thể khi được kê toa đúng cách.
- Việc điều trị không thể khắc phục các tổn thương đã gây ra.
- Việc xét nghiệm và điều trị cũng tương tự cho trẻ sơ sinh.
Bác sĩ sẽ theo dõi tiến trình phục hồi của bạn. Xét nghiệm không nhiễm treponemal sẽ được thực hiện hàng tháng để theo dõi phản ứng với thuốc. Kết quả không cải thiện có thể chỉ ra thuốc không hiệu quả hoặc tái nhiễm trùng.
Tránh quan hệ tình dục cho đến khi khỏi hoàn toàn. Bạn phải tránh quan hệ tình dục trong quá trình điều trị, đặc biệt với bạn tình mới. Báo cho bạn tình cũ biết về việc bạn mắc giang mai để họ cũng kiểm tra và điều trị.
- Chỉ khi các vết loét đã lành hoàn toàn và bác sĩ xác nhận giang mai đã khỏi, bạn mới có thể an tâm quan hệ tình dục một cách an toàn.
Phòng tránh giang mai
Sử dụng bao cao su đúng cách. Đeo bao cao su khi quan hệ tình dục có thể giảm nguy cơ nhiễm giang mai. Lưu ý các điều sau:
- Mang bao cao su mới cho mỗi lần quan hệ, và không sử dụng lại.
- Đối với quan hệ bằng miệng, nên sử dụng miếng bảo vệ miệng hoặc bao cao su dành cho miệng.
- Sử dụng bao cao su đúng chất liệu và kèm theo chất bôi trơn gốc nước để tránh gây hỏng bao cao su.
Tránh quan hệ tình dục không an toàn. Không ai có thể chắc chắn đối tác tình dục có bị lây nhiễm bệnh hay không. Vì vậy, hãy tránh quan hệ không an toàn và ổn định với một đối tác duy nhất, đặc biệt là một người không mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Quan hệ chung thủy là biện pháp tốt nhất để ngăn chặn lây nhiễm giang mai và các bệnh khác.
Tránh uống quá nhiều rượu hoặc sử dụng ma túy. Rượu và ma túy tăng nguy cơ thực hiện hành vi tình dục không an toàn và đặt bạn vào nhóm có nguy cơ cao. Hãy kiềm chế hoặc ngừng sử dụng để bảo vệ sức khỏe của bạn.
Chăm sóc sức khỏe khi mang thai. Phụ nữ mang thai cần được chăm sóc đúng cách để đảm bảo sức khỏe của mình và thai nhi. Việc xét nghiệm giang mai là cần thiết để phát hiện và điều trị sớm, tránh lây nhiễm sang thai nhi gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
- Việc xét nghiệm giang mai trong thai kỳ giúp đảm bảo sức khỏe của mẹ và con.
Lời khuyên
- Điều trị sớm giang mai giúp tránh biến chứng. Hãy thực hiện xét nghiệm và điều trị khi cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bạn.
- Quan hệ chung thủy và sử dụng bảo vệ khi quan hệ tình dục là cách tốt nhất để ngăn chặn lây nhiễm bệnh qua đường tình dục.
- Giang mai không lây qua các vật dụng hàng ngày như nắm tay, bồn cầu, hoặc bát đũa.
- Không quan hệ tình dục khi chưa khỏi hoàn toàn, và thông báo cho đối tác nếu phát hiện mắc giang mai để họ kiểm tra và điều trị kịp thời.
- Xét nghiệm và điều trị khi cần thiết là biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe và ngăn chặn sự lây lan của bệnh giang mai.
Cảnh báo
- Nguy cơ lây nhiễm HIV tăng cao khi tham gia hành vi tình dục không an toàn.
- Bao cao su bôi trơn không chứa thuốc diệt tinh trùng không phải là phương pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn sự lây nhiễm qua đường tình dục.
- Không có biện pháp tự điều trị hoặc loại thuốc không kê toa nào có thể chữa khỏi bệnh giang mai.
- Phụ nữ mang thai mắc giang mai mà không điều trị có nguy cơ lây bệnh cho thai nhi, gây ra nguy cơ tử vong.
