Bài viết được chuyên gia tư vấn, ThS.BS Nguyễn Văn Thành - Khoa sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Nha Trang.

Tránh thai khẩn cấp giúp ngăn chặn thai nghén không mong muốn và giảm nguy cơ phải thực hiện phá thai. Việc sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp ngay sau quan hệ tình dục là cách hiệu quả nhất, đặc biệt là trong trường hợp quan hệ không an toàn. Lưu ý rằng biện pháp này không có tác dụng đối với những trường hợp đã có thai.

Phương pháp tránh thai khẩn cấp làm giảm khả năng thụ thai sau quan hệ không an toàn. Được sử dụng trong những tình huống như quên uống thuốc tránh thai hàng ngày, bao cao su bị hỏng hoặc tuột, không sử dụng biện pháp tránh thai trong quan hệ, hoặc có quan hệ ngoài ý muốn.

Có hai lựa chọn phổ biến:

• Sử dụng vòng tránh thai
• Uống thuốc tránh thai khẩn cấp.

Thuốc tránh thai khẩn cấp bao gồm 3 dạng:

• Ulipristal.
• Thuốc chỉ chứa Progestin.
• Thuốc ngừa thai kết hợp.

Có những loại thuốc tránh thai khẩn cấp yêu cầu kê đơn và có loại có thể mua mà không cần kê đơn từ bác sĩ.

Vòng tránh thai là lựa chọn hiệu quả nhất

So sánh với các dạng thuốc tránh thai, ulipristal là lựa chọn hiệu quả nhất nếu sử dụng đúng hướng dẫn, tiếp theo là thuốc chỉ chứa Progestin, cuối cùng là thuốc ngừa thai kết hợp.

• Cơ chế hoạt động của vòng tránh thai

Cơ chế hoạt động chủ yếu của vòng tránh thai là ngăn tinh trùng gặp trứng, là phương pháp tránh thai hiệu quả nhất. Để tránh thai khẩn cấp, cần đặt vòng trong vòng 5 ngày kể từ khi có quan hệ không bảo vệ. Vòng tránh thai có thể duy trì tác dụng tránh thai lên đến 10 năm và có thể bỏ ra bất cứ lúc nào.

• Tác dụng phụ có thể xảy ra sau khi đặt vòng

Đau bụng kinh, tăng cường ra máu trong vài tháng đầu tiên là một số tác dụng phụ. Các triệu chứng đau bụng có thể giảm đi với việc sử dụng thuốc giảm đau không cần kê đơn. Hiện tượng ra máu nhiều cũng có thể được điều trị bằng thuốc.

Thường, cả hai tác dụng phụ trên (nếu có) sẽ giảm đi trong vòng 1 năm kể từ khi đặt vòng.

Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai

• Ulipristal: Thuốc tác động lên hormone progesterone trong cơ thể, trì hoãn hoặc ngăn chặn rụng trứng. Nếu sử dụng đúng hướng dẫn, ulipristal có hiệu quả cao hơn so với thuốc chỉ chứa progestin và thuốc ngừa thai kết hợp.
• Thuốc chỉ chứa Progestin: Sử dụng càng sớm càng tốt sau khi quan hệ không bảo vệ. Progestin ngăn chặn hoặc trì hoãn rụng trứng, hiệu quả nhất trong vòng 3 ngày sau quan hệ. Không cần kê đơn.
• Thuốc kết hợp: Bao gồm cả estrogen và progestin, trì hoãn sự rụng trứng. Nên sử dụng thuốc càng sớm càng tốt, không quá 5 ngày sau quan hệ. Thuốc thường phải chia làm hai liều, liều lượng tùy thuộc vào từng hãng.

Thuốc tránh thai có thể sử dụng nhiều hơn một lần trong một chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, không nên lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp để sử dụng như một phương pháp tránh thai hàng ngày. Việc lạm dụng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ hơn so với việc sử dụng các biện pháp tránh thai hàng ngày đúng cách. Đề xuất thảo luận với bác sĩ Sản – Phụ khoa để lựa chọn phương pháp tránh thai phù hợp nhất.

Hiện nay, các dạng thuốc tránh thai khẩn cấp không gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Có thể xuất hiện một số tác dụng phụ như chu kỳ kinh nguyệt sớm hoặc muộn, ra máu không bình thường, vài tuần hoặc một tháng sau khi sử dụng. Những triệu chứng này sẽ tự giảm đi sau đó. Ngoài ra, một số tác dụng phụ ngắn hạn có thể bao gồm:

• Đau đầu
• Nôn và buồn nôn (thường gặp ở người sử dụng thuốc ngừa thai phối hợp)
• Đau ngực
• Đau bụng
• Mắt mờ, chóng mặt
• Mệt mỏi

Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể giảm hiệu quả ngừa thai ở phụ nữ có cân nặng thừa hoặc béo phì. Trong trường hợp này, cân nhắc sử dụng phương pháp đặt vòng tránh thai, vì cân nặng không ảnh hưởng đến hiệu quả của phương pháp này.

Thuốc chỉ chứa progestin không cần kê đơn và không hạn chế độ tuổi, có thể mua tại các hiệu thuốc. Để có thuốc ulipristal, cần được bác sĩ kê đơn. Còn để đặt vòng, bạn cần đến cơ sở y tế.

Phụ thuộc vào loại thuốc sử dụng:

• Với thuốc tránh thai chỉ chứa progestin hoặc thuốc kết hợp, bạn có thể sử dụng biện pháp tránh thai khác ngay sau khi ngưng thuốc. Trong 7 ngày đầu tiên của việc sử dụng biện pháp tránh thai hàng ngày, hãy sử dụng bao cao su hoặc tránh quan hệ để đảm bảo an toàn.
• Đối với thuốc ulipristal, chờ 5 ngày sau khi ngưng thuốc mới chuyển sang biện pháp tránh thai khác. Kết hợp sử dụng bao cao su hoặc tránh quan hệ cho đến khi có kinh nguyệt tiếp theo. Sử dụng cùng lúc với phương pháp tránh thai nội tiết và uống ulipristal có thể giảm hiệu quả ngừa thai của cả hai loại.

Sau khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp, không cần thêm xét nghiệm hay thủ thuật gì. Tuy nhiên, nếu có kinh nguyệt chậm, vẫn nên thử thai. Chưa có chứng cứ cho thấy các loại thuốc tránh thai ảnh hưởng đến thai nhi hoặc sức khỏe thai nhi, trong trường hợp phụ nữ đã mang thai khi dùng thuốc.

Các biện pháp tránh thai khẩn cấp không phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs). Nếu có nghi ngờ về việc mắc bệnh STIs và quan hệ không bảo vệ, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ Sản – Phụ khoa.

Bài viết tham khảo từ Acog.org