Pin xe điện tự chế: An toàn hay không?

Nhưng liệu pin xe điện tự chế có đảm bảo an toàn không?

Dharmawan Kusna Handoyo dành cả ngày để hàn pin xe máy điện trong căn phòng nhỏ 6m2. Những bộ pin tự chế này được chế tạo từ năm 2009 và hiện đã trở thành nguồn thu nhập chính của gia đình anh Handoyo. Mỗi bộ có giá hàng trăm USD.

Handoyo chỉ là một trong số những người làm pin tại Indonesia, được thúc đẩy bởi sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường xe đạp điện. Sự thiếu quy định nghiêm ngặt cũng tạo điều kiện cho các cửa hàng nhỏ tự chế tạo pin thay thế, với giá rẻ hơn và khả năng đi xa hơn. Tuy nhiên, đối với nhiều tài xế, các sản phẩm tự chế vẫn đặt ra nhiều dấu hỏi về tính an toàn và bền vững.

Xe máy điện đã trở nên phổ biến ở Indonesia kể từ năm 2023, khi chính phủ công bố trợ cấp 7 triệu rupiah (445 USD) cho những chiếc xe mới được sản xuất. Theo Bộ Giao thông Vận tải, tính đến tháng 9 năm 2023, tổng cộng 62.000 xe máy điện đã được đăng ký ở Indonesia - gần ba lần số lượng đăng ký trong năm trước đó. Việc nước này chưa áp đặt bất kỳ quy định nào đối với pin được sản xuất trong nước, khiến thị trường pin thay thế phát triển mạnh mẽ.

Theo Hadi Wijaya, một người sử dụng xe máy điện, pin tự chế không chỉ rẻ hơn mà còn có khả năng hoạt động xa hơn. “Tôi đã bán pin gốc với giá khoảng 17 triệu rupiah, sau đó mua pin tự chế với giá 13 triệu rupiah. Pin tự chế sử dụng tế bào lithium polymer và có thể đi được lên đến 150 km cho một lần sạc, trong khi pin gốc chỉ có thể đi được 100 km”, Hadi Wijaya chia sẻ và cho biết mình đã hợp tác với bạn bè để kinh doanh.

Pin xe điện tự chế: Có đảm bảo an toàn không?

“Tất cả những ai đi xe Gesit, một thương hiệu xe đạp điện của Indonesia mà tôi biết đều không dùng pin chính hãng đâu”, ông nói.

Sản xuất pin là một công việc tinh tế, bắt đầu từ việc tạo ra những viên pin hình trụ. Thường các nhà sản xuất sử dụng pin lithium-ion 18650, được mua trực tiếp từ các công ty linh kiện như LG, Panasonic, EVE của Trung Quốc hoặc từ các trang thương mại điện tử như Alibaba. Mỗi bộ pin thường bao gồm 100 tế bào nhỏ, được hàn lại với nhau bằng các dải niken và kết nối với xe qua hệ thống quản lý.

Nhược điểm duy nhất của pin tự chế là chúng thường nặng hơn so với pin chính hãng. Chúng cũng thường được bọc trong ống co nhiệt màu xanh sáng thay vì vỏ polycarbonate tiêu chuẩn.

Khairul Amin, có trụ sở tại Madura, Đông Java, đã tự chế tạo pin từ năm 2016. Anh đã đặt mục tiêu bán ít nhất 10 bộ mỗi tháng; trong đó, những bộ pin giá rẻ sẽ có giá khoảng 1,5 triệu rupiah (95 USD, khoảng hơn 2 triệu đồng). Những bộ pin cung cấp năng lượng cho ô tô sẽ có giá cao hơn, thường là 35 triệu rupiah (2.226 USD - khoảng 55 triệu đồng).

Theo Agus Purwanto, giáo sư hóa học tại Đại học Sebelas Maret, những người bán hàng trực tuyến trên Facebook thường chỉ đưa ra các thông tin cơ bản như điện áp và cường độ dòng điện. Tuy nhiên, những yếu tố phức tạp hơn như tốc độ phóng điện của từng tế bào có thể gây ra các sự cố không mong muốn. “Mỗi tế bào pin có xếp hạng: 1C, 2C, 3C, biểu thị tốc độ xả của pin. Chỉ cần chênh lệch một chút, pin có thể hỏng”, Agus Purwanto nói.

Ady Siswanto, chủ xưởng xe máy điện Dyvolt ở Jakarta, cho biết ông rất quan tâm đến việc điều chỉnh điện trở bên trong và công suất của các tế bào. “Nếu dung lượng của các tế bào pin không đồng đều, pin có thể gặp vấn đề, chẳng hạn như tắt đột ngột”.

Vì ngành công nghiệp pin xe máy điện ở Indonesia chưa có nhiều chính sách cụ thể, các tài xế ở đây gặp khó khăn khi tìm kiếm pin sản xuất bởi các nhà máy. Vấn đề trở nên phức tạp hơn khi mỗi thương hiệu xe điện lại có kích thước và thiết kế pin riêng. Bowo Kusumo, Giám đốc điều hành của Spora EV, nói với Rest of World: “Có thể có hơn 20 kích thước pin trên thị trường hiện nay. Điều này làm chúng tôi đau đầu”.

Để tiêu chuẩn hóa pin xe điện, Tổng công ty Pin Indonesia đã được thành lập vào năm 2021. Một trong những sáng kiến của nước này là tung ra công nghệ hoán đổi pin riêng bằng cách sử dụng nguồn dự trữ niken. Được hỗ trợ bởi Hyundai và LG, nhà máy sản xuất pin dự kiến ​​sẽ bắt đầu xây dựng trong năm nay.

Tuy nhiên, sự sôi động của thị trường pin tự chế có thể là mối đe dọa lớn. Nhiều người mua tiềm năng thường chỉ quan tâm đến dòng pin đã qua sử dụng vì chúng rẻ. Irwan Tjahaja, Giám đốc điều hành của Swap Energi Indonesia, nói: “Họ là mối lo ngại của ngành. Chúng tôi cần đảm bảo có một quy trình an toàn để các nhà sản xuất tuân theo - từ thiết kế đến thử nghiệm. Nếu không, tai nạn có thể xảy ra”.

Theo thông tin từ Bloomberg, ở các thành phố đông đúc của Đông Nam Á như Hà Nội và Jakarta, việc sở hữu một phương tiện nhỏ gọn là rất hợp lý. Đối với tầng lớp trung lưu mới nổi, việc mua xe máy điện dễ dàng hơn vì giá cả của chúng vẫn thấp hơn nhiều so với các chiếc ô tô điện.

Theo Rahul Gupta, đối tác tại McKinsey, xe máy điện có thể chiếm tới 50% thị trường xe máy tổng thể trong khu vực Đông Nam Á vào năm 2030, cao hơn so với tỷ lệ 20% của ô tô. Indonesia và Việt Nam, những thị trường lớn đối với xe máy và xe tay ga, sẽ đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng này.

Indonesia Battery Corp., một công ty sản xuất xe điện do nhà nước sở hữu, đã lên kế hoạch sản xuất 50.000 bộ pin trong năm 2023 để hỗ trợ khoảng 115 triệu xe máy điện. Các công ty khác ở các thị trường phát triển châu Á cũng đang tham gia vào thị trường tiềm năng này.

Theo nhận định của Vivek Lath, đối tác của McKinsey & Co, ở châu Á, việc sử dụng xe máy hàng ngày là điều rất phổ biến. Cả hàng hóa và con người đều sử dụng phương tiện hai bánh. Điều này tạo ra cơ hội lớn cho các nhà sản xuất.

Nguồn: Bloomberg, Rest of World