PlayStation Vita

PlayStation Vita (プレイステーション・ヴィータ, Pureisutēshon Vīta, viết tắt là PS Vita) là máy chơi game cầm tay do Sony Computer Entertainment sản xuất và phát hành. Đây là thế hệ kế tiếp của PlayStation Portable và thuộc thương hiệu PlayStation. Máy được phát hành lần lượt tại Nhật Bản và các khu vực châu Á vào ngày 17 tháng 12 năm 2011, ở châu Âu, Bắc Mỹ, Nam Mỹ và Singapore vào ngày 22 tháng 2 năm 2012, và cuối cùng là tại Úc vào ngày 23 tháng 2 năm 2012, nhằm cạnh tranh với Nintendo 3DS.

Thiết bị cầm tay này trang bị hai cần analog, màn hình OLED 5 inch (130 mm) cảm ứng đa điểm, cùng với hỗ trợ Bluetooth, Wi-Fi và tùy chọn 3G. Bên trong, Vita sử dụng chip xử lý lõi tứ ARM Cortex-A9 MPCore và chip đồ họa SGX543MP, với phần mềm LiveArea làm giao diện người dùng chính, thay thế XrossMediaBar.

Vào tháng 5 năm 2013, Sony công bố rằng tất cả các trò chơi PlayStation 4 sẽ có thể chơi được qua Remote Play trên PlayStation Vita.

Sau 8 năm có mặt trên thị trường, Sony thông báo từ ngày 1 tháng 3 năm 2019, sẽ ngừng sản xuất PlayStation Vita và ngừng bán game từ ngày 31 tháng 3 năm 2019.

Lịch sử

Những thay đổi nền tảng

Sau thành công lớn của Game Boy từ Nintendo trong những năm 1990 và đầu 2000, với ít đối thủ cạnh tranh trên thị trường, và thành công của Sony với PlayStation và PlayStation 2, Sony quyết định tham gia vào thị trường máy chơi game cầm tay. Năm 2004, Sony ra mắt PlayStation Portable (PSP) để cạnh tranh với Nintendo DS như một phần của thế hệ máy chơi game thứ bảy. Dù khởi đầu chậm chạp toàn cầu, PSP đã gặt hái thành công tại Nhật Bản nhờ loạt game Monster Hunter. Tuy nhiên, PSP không thành công tương tự ở các khu vực phương Tây. PSP được xem là thành công vì là nền tảng cầm tay duy nhất cạnh tranh đáng kể với Nintendo về thị phần, bán gần 80 triệu đơn vị, gần bằng số Game Boy Advance của Nintendo, nhưng chỉ bằng một nửa so với DS, đối thủ chính của nó.

Tin đồn về người kế nhiệm PSP bắt đầu xuất hiện từ tháng 7 năm 2009 khi Eurogamer báo cáo Sony đang phát triển thiết bị mới, sử dụng bộ xử lý PowerVR SGX543MP. Đến giữa năm 2010, nhiều trang web bắt đầu đưa tin về sự tồn tại của 'PSP 2'. Các báo cáo từ Tokyo Game Show cho biết thiết bị đã được công bố nội bộ tại cuộc họp ở Sony Computer Entertainment, Tokyo. Các công cụ phát triển cho thiết bị được chuyển cho nhiều nhà phát triển trò chơi để tạo game cho thiết bị này. Vào tháng 11, Patrick Soderlund từ Electronic Arts xác nhận sự tồn tại của người kế nhiệm PSP. Trong cùng tháng, VG247 công bố hình ảnh nguyên mẫu cho thấy thiết kế màn hình trượt giống PSP Go với hai thanh analog, hai camera và micrô, mặc dù thiết kế này gặp vấn đề quá nhiệt và đã được thay đổi.

Trong năm 2010, Sony không xác nhận các báo cáo về người kế nhiệm PSP nhưng đã nói về việc phát triển phần cứng tương lai. Shuhei Yoshida, Chủ tịch Sony Computer Entertainment Worldwide Studios, cho biết studio của ông tham gia vào phát triển phần cứng. Vào tháng 12, Kazuo Hirai, Giám đốc điều hành Sony Computer Entertainment, tuyên bố rằng Sony sẽ sử dụng nhiều phương thức nhập liệu trên phần cứng mới, kết hợp nút và cần điều khiển truyền thống với màn hình cảm ứng. Thiết bị được công bố vào ngày 27 tháng 1 năm 2011 tại cuộc họp 'PlayStation Meeting' ở Nhật Bản, với tên mã 'Next Generation Portable', được thiết kế để có chất lượng hình ảnh tương đương PS3. Mặc dù không đạt tốc độ 2 GHz như PS3, thiết bị có sức mạnh giữa PSP và PS3, với màn hình OLED 5 inch, bàn di chuột phía sau, các nút vật lý và thanh analog kép. Sony công bố rằng thiết bị sẽ hỗ trợ phân phối game cả qua bán lẻ và kỹ thuật số, và sẽ thay thế định dạng UMD của PSP bằng hộp mực trò chơi có kích thước 2 GB hoặc 4 GB, cùng với hai camera và các tính năng nhận diện khuôn mặt, phát hiện đầu và theo dõi.

Khởi đầu và giai đoạn đầu của sự đổi mới

Vào ngày 6 tháng 6 năm 2011, tại E3 2011, Sony công bố rằng thiết bị mới sẽ mang tên PlayStation Vita, với 'vita' là từ Latin có nghĩa là 'sự sống'. Mặc dù có sự trì hoãn do trận động đất Nhật Bản năm 2011, Sony xác nhận rằng thiết bị sẽ ra mắt vào cuối năm 2011 tại Nhật Bản và tháng 2 năm 2012 cho các khu vực khác. Ngày phát hành cụ thể là 17 tháng 12 năm 2011 ở Nhật Bản và 22 tháng 2 năm 2012 cho Mỹ và châu Âu, với phiên bản giới hạn ra mắt sớm hơn một tuần ở Bắc Mỹ vào ngày 15 tháng 2, 2012. Phiên bản này bao gồm mô hình 3G/WiFi, trò chơi Little Deviants, hộp đựng phiên bản giới hạn và thẻ nhớ 4 GB. Vita ra mắt với 26 tựa game ở Nhật Bản và hơn 100 tựa game đang được phát triển trước khi phát hành toàn bộ hệ thống. Ở phương Tây, Vita ra mắt với 25 tựa game, bao gồm các trò chơi gốc như Uncharted: Golden Abyss và Wipeout 2048, cùng các bản cập nhật của FIFA 12 và Rayman Origins.

Doanh số của Vita ban đầu rất mạnh, nhưng nhanh chóng giảm sút. Tại Nhật Bản, Vita bán được hơn 300.000 chiếc trong tuần đầu tiên, nhưng sau đó giảm 78% xuống còn 73.000 chiếc trong tuần tiếp theo và chỉ còn khoảng 12.000 chiếc mỗi tuần trong những tuần sau. Tại Hoa Kỳ, hệ thống bán được 200.000 chiếc trong tháng đầu tiên nhưng giảm xuống còn khoảng 50.000 chiếc mỗi tháng. Tính đến ngày 26 tháng 2 năm 2012, đã có 1,2 triệu chiếc được bán ra sau khi phát hành ở hầu hết các khu vực. Vita tiếp tục nhận được các trò chơi nổi tiếng trong năm 2012 như Gravity Rush và Persona 4 Golden, nhưng chỉ bán được 4 triệu chiếc trên toàn thế giới trong 10 tháng đầu tiên và ước tính chỉ đạt 6 triệu chiếc sau hai năm. Sau năm 2012, Sony ngừng công bố số liệu bán hàng trực tiếp của Vita, thay vào đó công bố số liệu bán hàng chung với PSP. Dự báo bán hàng của Sony bị giảm từ 16 triệu đơn vị xuống 12 triệu và sau đó là 10 triệu.

Doanh số bán hàng không được cải thiện nhờ các trò chơi cấu hình cao hơn vào năm 2012, khiến các công ty lớn như Ubisoft và Activision giảm hoặc ngừng hỗ trợ hệ thống, đặc biệt là ở phương Tây. Sự thiếu vắng của loạt Monster Hunter, vốn đã giúp PSP tăng doanh thu, khiến Vita bị ảnh hưởng nặng nề. Capcom đã chuyển các trò chơi Monster Hunter sang Nintendo 3DS, nơi bán được hàng triệu bản. Để đối phó, Shahid Ahmad, Giám đốc Nội dung Chiến lược của Sony, đã khuyến khích các nhà phát triển độc lập và nhỏ hơn phát triển trò chơi cho Vita. Dù không hoàn toàn đảo ngược tình hình, nhưng chi phí sản xuất thấp hơn đã giúp các nhà phát triển có lãi và thu hút sự chú ý của người tiêu dùng. Các trò chơi như Fez, Spelunky và Hotline Miami đã thành công trên Vita. Ahmad cũng duy trì sự quan tâm của người tiêu dùng qua mạng xã hội, với trò chơi Tales of Hearts R được bản địa hóa chỉ vì đứng đầu cuộc khảo sát mong muốn. Sony tiếp tục hỗ trợ Vita trong năm 2013 với các tựa game như Killzone: Mercenary và Tearaway.

Mặc dù Vita không cần phải áp dụng các chiến lược tương tự như ở phương Tây, nơi sự chú trọng vào các trò chơi độc lập đã giúp thiết bị này nổi bật, nhưng tại Nhật Bản, Vita vẫn duy trì doanh số phần cứng ở mức vừa phải. Dù thường xuyên bị Nintendo 3DS đối thủ cạnh tranh chính vượt qua, Vita vẫn nằm trong danh sách những máy chơi game bán chạy nhất nhờ vào sự yêu thích trò chơi cầm tay của người Nhật. Sự hỗ trợ nhiệt tình từ các nhà phát triển Nhật Bản như Bandai Namco, Falcom, Koei Tecmo, 5pb, Compile Heart, Spike Chunsoft và Atlus đã giúp duy trì sự phát hành các trò chơi JRPG và tiểu thuyết trực quan ổn định. Các trò chơi lớn như Final Fantasy X / X-2 HD Remaster cũng bán chạy không kém các phiên bản trên bảng điều khiển gia đình. Sự hỗ trợ từ Nhật Bản cũng giúp hệ thống Vita ở phương Tây, với nhiều trò chơi nổi tiếng như Atelier, Ys, Danganronpa, Persona và The Legend of Heroes được bản địa hóa và có thể chơi qua khả năng tương thích ngược của hệ thống với các trò chơi PSP kỹ thuật số.

Dù hệ thống cố gắng duy trì sự thành công nhỏ, vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề, bao gồm giá cao hơn so với đối thủ Nintendo 3DS và thiết bị cùng dòng PS3, giá thẻ nhớ cao, và sự gia tăng sử dụng điện thoại thông minh và máy tính bảng. Vào tháng 8 năm 2013, Sony đã giảm giá hệ thống xuống còn 199 đô la ở Bắc Mỹ và 199 euro ở châu Âu, đồng thời giảm giá thẻ nhớ. Việc giảm giá đi kèm với việc phát hành thiết kế mới nhẹ hơn 20% và mỏng hơn 15%, cùng với 1 GB bộ nhớ trong và thời lượng pin tăng thêm một giờ. Tuy nhiên, màn hình OLED bị thay thế bằng màn hình LCD rẻ hơn trong thiết kế lại này.

Thay đổi tiêu điểm

Vào cuối năm 2013, khi Sony chuẩn bị ra mắt PlayStation 4, công ty đã bắt đầu thay đổi trọng tâm đối với Vita. Yoshida tuyên bố rằng Sony sẽ phát hành ít trò chơi của bên đầu tiên hơn cho nền tảng này. Giám đốc Đổi mới Phần mềm Nền tảng & Lập kế hoạch Sản phẩm của Sony Computer Entertainment cho biết 'kinh tế học đơn giản không hoạt động với quy trình truyền thống'. Sony đã chuyển hướng tập trung vào việc phát trực tuyến các trò chơi PlayStation 4 qua Vita bằng tính năng Remote Play. Doanh số của Vita đã được cải thiện nhờ vào sự liên kết với PS4, mặc dù không bằng doanh số PS4. Vào tháng 7 năm 2014, Yoshida cho biết công ty sẽ giảm sự tập trung vào Vita như một máy chơi trò chơi điện tử cầm tay và tập trung vào việc sử dụng nó kết hợp với PS4. Sony cũng đã thông báo rằng Vita sẽ tích hợp với PlayStation VR và cho phép chơi qua màn hình thứ hai. Các bản thử nghiệm beta mở cho PlayStation Now trên Vita bắt đầu vào ngày 14 tháng 10 năm 2014 tại Bắc Mỹ. PlayStation TV, phát hành cuối năm 2013 và 2014, nhằm mở rộng cơ sở người dùng của hệ thống bằng cách cho phép chơi trò chơi Vita trên TV. Tuy nhiên, thiết bị này đã bị ngừng sản xuất ở phương Tây vào cuối năm 2015 và không hoạt động tốt ở Nhật Bản. Vào tháng 11 năm 2014, Shawn Layden của SCEA cho biết doanh số Vita đã tăng kể từ khi triển khai PS4 Remote Play, mặc dù không cung cấp số liệu cụ thể. Sony vẫn tiếp tục sản xuất trò chơi cho Vita, dù số lượng ít hơn trước đây. Tựa game lớn cuối cùng do Sony phát triển, Freedom Wars, đã bán được hơn 188.000 bản trong tuần đầu tiên tại Nhật Bản, là lần ra mắt trò chơi cao nhất cho hệ máy này, chỉ đứng sau bản phát hành God Eater 2 vào cuối năm 2013.

Vào tháng 9 năm 2015, Yoshida thông báo rằng Sony không có kế hoạch phát triển người kế nhiệm cho Vita, giải thích rằng 'thị trường hiện tại không thuận lợi do sự thống trị của trò chơi di động.' Tại E3 2015, ông đã cho biết Sony sẽ không phát triển thêm trò chơi AAA với ngân sách lớn cho hệ thống này. Đến tháng 10, tuyên bố này được điều chỉnh thành việc Sony sẽ ngừng phát triển trò chơi mới cho Vita. Các lý do bao gồm việc tập trung vào hỗ trợ PS4 và sự hỗ trợ từ các nhà phát triển bên thứ ba Nhật Bản cũng như các nhà phát triển indie phương Tây đã đủ. Vào tháng 3 năm 2016, Sony công bố sẽ thành lập công ty mới 'Forward Works' để chuyển hướng sang phát triển trò chơi cho các nền tảng di động như iOS và Android.

Dù Sony tập trung vào PS4 và các thiết bị di động trong tương lai, Vita vẫn nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các nhà phát triển trò chơi bên thứ ba, đặc biệt là các trò chơi nhập vai kiểu Nhật Bản, tiểu thuyết hình ảnh và trò chơi indie phương Tây. Minecraft, ví dụ, đã thành công lớn trên nền tảng này, bán được hơn 1,2 triệu bản vật lý tại Nhật Bản tính đến tháng 9 năm 2017. Vita vẫn là một phần quan trọng trong chiến lược của Sony ở Nhật Bản, và công ty vẫn khuyến khích các nhà phát triển bên thứ ba tạo trò chơi cho thiết bị. Theo ước tính của EEDAR, doanh số Vita đạt khoảng 10 triệu chiếc vào cuối năm 2015. Các bản phát hành đa nền tảng với PS4 cũng giúp duy trì lượng phần mềm cho Vita ở cả phương Tây, với nhiều trò chơi được phát hành cho cả hai hệ máy để thu hút người dùng. Sự ra mắt của Nintendo Switch vào tháng 3 năm 2017, với khái niệm tương tự về trò chơi video trên thiết bị di động, làm giảm sự chú ý đến Vita, mặc dù hỗ trợ từ các trò chơi indie và JRPG vẫn tiếp tục trong năm đó. Vào giữa năm 2017, Glixel ước tính cơ sở người dùng Vita khoảng 15 triệu.

Vào ngày 20 tháng 9 năm 2018, Sony thông báo tại Tokyo Game Show 2018 rằng Vita sẽ ngừng sản xuất vào năm 2019, đánh dấu sự kết thúc của quá trình sản xuất phần cứng. Việc sản xuất các trò chơi Vita vật lý mới trên toàn cầu đã ngừng vào cuối năm tài chính 2018 của Sony, kết thúc vào ngày 31 tháng 3 năm 2019. Vào thời điểm thông báo, USgamer ước tính cơ sở người dùng Vita đã tăng lên khoảng 16 triệu đơn vị. Sản xuất phần cứng Vita chính thức kết thúc vào ngày 1 tháng 3 năm 2019.

Đổi phần cứng

Nhằm kết hợp các yếu tố của bảng điều khiển trò chơi truyền thống với các thiết bị di động như điện thoại thông minh và máy tính bảng, Vita được trang bị nhiều phương thức nhập liệu. Thiết bị có thiết kế 'siêu bầu dục' tương tự như PlayStation Portable ban đầu, với màn hình cảm ứng OLED qHD 5 inch (130 mm) ở trung tâm. Vita có hai thanh analog, một D-pad, các nút PlayStation tiêu chuẩn (, , , ), hai nút vai (L và R), nút PlayStation, nút Bắt đầu và nút Chọn. Hệ thống cảm biến chuyển động Sixaxis của Sony, bao gồm con quay hồi chuyển ba trục và gia tốc kế ba trục, cũng hỗ trợ điều khiển chuyển động. Ngoài ra, Vita còn có một bàn di chuột phụ nằm ở mặt sau của thiết bị, chỉ dành riêng cho Vita.

Vita trang bị nhiều phần cứng, bao gồm loa âm thanh nổi, micrô, Wi-Fi tích hợp, Bluetooth 2.1 + EDR và hai camera. Cả hai camera đều có độ phân giải 0,3 megapixel và có thể chụp ảnh hoặc quay video ở độ phân giải 640×480 (VGA) với tốc độ 60 khung hình/giây hoặc 320×240 với tốc độ 120 khung hình/giây. Chúng có khả năng nhận diện khuôn mặt, phát hiện và theo dõi đầu. Hệ thống còn có một phiên bản hỗ trợ dữ liệu di động 3G, yêu cầu gói dữ liệu riêng biệt từ nhà cung cấp như NTT DoCoMo ở Nhật Bản, AT&T ở Mỹ, Rogers ở Canada và Vodafone ở Châu Âu và Úc. Mô hình 3G đã bị ngừng vào năm 2013 và không có trong các phiên bản sửa đổi sau này.

Bên trong Vita, thiết bị sử dụng hệ thống tùy chỉnh trên chip với bộ xử lý ARM Cortex-A9 lõi tứ và GPU lõi tứ SGX543MP4 +. Sony cho biết Vita thường hoạt động dưới tốc độ xung nhịp tối đa để tránh quá nhiệt và tiết kiệm pin, với công suất xử lý nằm giữa PSP và PS3. Pin của Vita cung cấp từ 3 đến 5 giờ chơi game tùy thuộc vào hiệu suất xử lý, độ sáng màn hình, âm thanh và kết nối mạng. Pin cũng có thể hoạt động khoảng năm giờ xem video và chín giờ nghe nhạc khi tắt màn hình. Hệ thống hỗ trợ pin bên ngoài. Vita có 512 MB RAM hệ thống và 128 MB VRAM, giúp hỗ trợ trò chuyện giữa các trò chơi.

Phần mềm cho PlayStation Vita được phân phối trên thẻ nhớ flash riêng biệt gọi là 'Thẻ trò chơi PlayStation Vita', khác với Universal Media Discs (UMD) của PlayStation Portable. Kích thước và hình dạng của thẻ tương tự như thẻ SD, với 5–10% dung lượng dành cho dữ liệu lưu trò chơi và các bản vá. PS Vita không hỗ trợ thẻ nhớ tiêu chuẩn như thẻ SD, mà sử dụng thẻ nhớ PS Vita độc quyền với các dung lượng 4 GB, 8 GB, 16 GB, 32 GB và 64 GB. Thiết bị có thể lưu trữ tối đa 500 ứng dụng và trò chơi, và khi đạt giới hạn, các ứng dụng hoặc trò chơi phải được di chuyển hoặc xóa để tiếp tục lưu trữ.

Liên kết ngoài

• Trang web chính thức – Hoa Kỳ Lưu trữ 2014-05-04 tại Wayback Machine
• Trang web chính thức – Vương quốc AnhLưu trữ 2012-11-03 tại Wayback Machine
• Trang web chính thức – Nhật Bản

Mẫu: Máy chơi game thế hệ thứ tám Mẫu: Máy chơi game cầm tay