Quả bồ hòn có ăn được không? Công dụng và 5 bài thuốc từ quả bồ hòn

Bồ hòn ngày càng trở nên phổ biến hơn trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc liệu quả bồ hòn có thể ăn được không? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp điều đó và cung cấp thông tin về công dụng cũng như 5 bài thuốc từ quả bồ hòn.

Bồ hòn được biết đến với vai trò là một loại xà phòng tự nhiên an toàn và không gây kích ứng da. Bạn có thể sử dụng chúng để rửa chén, giặt quần áo, lau nhà,... một cách đơn giản và dễ dàng.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người tự hỏi liệu quả này có thể ăn được như các loại hoa quả khác không? Và chúng còn có công dụng gì nữa không? Hãy tìm câu trả lời ngay dưới đây bạn nhé.

Tổng quan về dược liệu bồ hòn

Thông tin tổng quan về bồ hòn

Bồ hòn, còn được gọi là bòn hòn hoặc vô hoạn, là quả từ một loại cây gỗ lớn, thích ánh sáng, phát triển nhanh với chiều cao trung bình là 5 - 10m (hoặc cao hơn). Cây có lá nhọn ở đỉnh, mép nguyên, gân nổi ở cả hai mặt lá, thường mọc cách rời và rụng lá vào mùa khô. Hoa chủ yếu mọc thành chùm ở đầu cành, gồm nhiều hoa nhỏ màu xanh nhạt đẹp mắt.

Về hình dạng, quả bồ hòn thường có dạng hình cầu với đường nổi rõ, vỏ dày, khi chín vỏ trở nên nhăn nheo hơn, màu vàng nâu, bên trong có một hạt tròn màu đen. Mùa hoa thường là từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm, còn mùa quả thì dao động từ tháng 10 đến tháng 12.

Ở Việt Nam, cây bồ hòn thường mọc rải rác ở hầu hết các vùng núi thấp (dưới 1000m) và trung du (Bắc Giang, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, Nghệ An,...). Ngoài ra, chúng còn được trồng ở đình chùa, làng bản,... để thu hoạch quả và tạo bóng mát. Cây có thể sinh sống trên nhiều loại đất khác nhau, đặc biệt là đất dày, ẩm và màu mỡ.

Bộ phận dùng của bồ hòn

Về bồ hòn, thường chúng ta sử dụng quả và hạt đen bên trong. Thường thì quả được thu hoạch vào mùa thu, có thể sử dụng nguyên hoặc lấy hạt rồi phơi khô.

Thành phần hóa học của bồ hòn

Bồ hòn chứa lượng saponin cao (đặc biệt là phần thịt có tới 18%). Có các loại saponin triterpen như saponin A, B, C, D, E, E1, X, Y, Y2. Ngoài ra, hạt bồ hòn còn chứa khoảng 9-10% dầu béo.

Với saponin, có nhiều cách để chiết xuất. Một trong những phương pháp đơn giản nhất là nấu sôi bột quả bồ hòn với nước, cô đặc dịch chiết và sử dụng sulfat amoni để kết tủa saponin.

Quả bồ hòn có ăn được không? Có độc không?

Như đã nêu, bồ hòn chứa nhiều saponin, có tính chất tẩy rửa, diệt khuẩn nên không thích hợp để tiêu thụ. Bạn có thể sử dụng bồ hòn để làm các bài thuốc chữa sâu răng, chăm sóc răng miệng, cơ thể,... nhưng không nên ăn uống.

Lợi ích và công dụng của bồ hòn

Theo tư vấn y khoa từ bác sĩ Nguyễn Thường Hanh (chuyên ngành Nội tổng quát – Hồi sức cấp cứu), công tác tại Bảo hiểm xã hội TP.HCM, bồ hòn mang lại nhiều lợi ích, công dụng cho con người:

Lợi ích của bồ hòn

- Diệt khuẩn, sát trùng

- Bồ hòn được đánh giá là có khả năng sát trùng hiệu quả. Bởi vì chiết nước và cồn của chúng có thể ức chế sự phát triển của một số loại vi khuẩn như Staphylococcus aureus.

- Một loại kem được làm từ saponin tự nhiên của bồ hòn cũng đã được kiểm nghiệm về mặt dược lý và lâm sàng để sử dụng cho âm đạo như một biện pháp ngừa thai.

- Trong y học dân gian Ấn Độ, họ đã sử dụng vỏ (cùi) bồ hòn kết hợp với mật ong để tạo thành viên hoàn, loại thuốc rắn, hình cầu. Mỗi viên có trọng lượng khoảng 2g và được dùng để chữa trị viêm phổi. Mỗi lần dùng 1 viên kèm với sữa nóng và sử dụng 2 lần/ngày.

- Ở một số vùng Nepal, người dân sử dụng bột vỏ bồ hòn để đắp lên da khi bị ghẻ, nấm da,... Bạn cũng có thể kết hợp bột vỏ bồ hòn với bột ngô để điều trị gàu và diệt chấy.

- Bồ hòn còn có nhiều công dụng khác như: làm nước giặt đồ (an toàn cho đồ len, lụa), tràng hạt cho nhà sư, điều trị ho, tiêu đờm, chữa hôi miệng, sâu răng,...

5 cách sử dụng bồ hòn trong cuộc sống

Dùng làm nước tắm

Bồ hòn với đặc tính nhẹ nhàng phù hợp với mọi loại da, bạn có thể sử dụng để làm sạch cơ thể một cách hiệu quả.

Nguyên liệu

Cách làm

Đầu tiên, đun sôi bồ hòn với 500ml nước trong khoảng 15 - 20 phút (nếu muốn có nhiều dung dịch hơn, bạn có thể tăng lượng nguyên liệu với tỉ lệ 50g bồ hòn: 1 lít nước). Khi đun, hãy khuấy đều để saponin tiết ra nhiều hơn. Sau đó, thêm axit citric vào nồi bồ hòn, khuấy đều và để nguội.

Tiếp theo, lọc hỗn hợp qua rây để loại bỏ cặn bồ hòn. Để có nước tắm, dầu gội hoặc nước rửa tay, bạn trộn hỗn hợp đã lọc cùng một ít bột ngô cho đến khi dung dịch có độ đặc phù hợp. Cuối cùng, đổ chúng vào chai xịt và sử dụng theo nhu cầu.

Lưu ý: Cần sử dụng nhanh dung dịch này vì là nước tắm tự nhiên, dễ bị hỏng (khoảng 7 - 10 ngày). Hãy bảo quản chúng trong ngăn mát tủ lạnh để kéo dài thời gian sử dụng (khoảng 1 - 2 tháng).

Sử dụng để giặt quần áo

Bên cạnh việc làm sạch da, bồ hòn cũng có thể giặt sạch các loại vải, quần áo.

Nguyên liệu

Cách thực hiện

Giặt máy: Bạn đặt bồ hòn vào túi vải, sau đó bỏ vào máy giặt cùng quần áo dơ. Khởi động máy giặt như bình thường (có thể chọn chế độ giặt nước ấm nếu cần). Khi giặt xong, bạn có thể sử dụng lại túi bồ hòn cho lần giặt tiếp theo (có thể giặt được khoảng 4 lần).

Giặt tay: Bạn cho bồ hòn vào thau cùng nước ấm, sau đó khuấy đều để saponin tiết ra nhiều hơn. Đặt quần áo vào ngâm trong khoảng 10 phút và tiến hành giặt.

Lưu ý: Nước giặt từ bồ hòn thường không có mùi, vì vậy bạn có thể thêm tinh dầu (nếu muốn) vào đó.

Sử dụng để rửa chén

Bồ hòn cũng có thể được sử dụng làm nước rửa chén, an toàn và tự nhiên, đồng thời bảo vệ da tay hiệu quả.

Nguyên liệu

Cách thực hiện

Bạn đặt bồ hòn vào túi vải, sau đó ngâm vào nước ấm. Khi đó, hãy khuấy đều nước để tạo ra bọt và làm cho saponin tiết ra nhiều hơn. Sau đó, bạn có thể sử dụng hỗn hợp này để rửa chén như thường lệ.

Sử dụng làm kem cạo lông

Kem cạo lông từ bồ hòn không chỉ an toàn cho da mà còn giúp dưỡng ẩm hiệu quả.

Nguyên liệu

Cách thực hiện

Trước tiên, đun sôi bồ hòn cùng 500ml nước trong khoảng 15 – 20 phút (nếu muốn có nhiều dung dịch hơn, bạn có thể thêm nguyên liệu với tỉ lệ 50g bồ hòn:1 lít nước). Khuấy đều để saponin tiết ra nhiều hơn. Sau đó, thêm axit citric vào nồi bồ hòn, khuấy đều và để nguội.

Tiếp theo, lọc hỗn hợp qua rây để loại bỏ cặn bồ hòn. Để có kem cạo lông, bạn hòa hỗn hợp vừa lọc với một ít dầu olive/dầu dưỡng ẩm/tinh dầu thiên nhiên, khuấy đều cho đến khi đặc hơn. Cuối cùng, bạn chỉ cần thoa kem này lên da và cạo như bình thường!

Lưu ý: Để bảo quản kem bồ hòn tốt, bạn có thể đặt trong hộp kín và nhớ khuấy đều hỗn hợp trước mỗi lần sử dụng nhé.

Sử dụng để lau dọn nhà cửa

Dung dịch bồ hòn còn có khả năng vệ sinh nhà cửa, chùi rửa tấm kiếng bị mờ, bồn rửa mặt ố vàng, sàn nhà bẩn,... khá hiệu quả.

Nguyên liệu

Cách thực hiện

Đầu tiên, bạn bắc nồi nước (500ml) lên bếp, rồi cho bồ hòn vào nấu sôi (nếu bạn muốn có nhiều dung dịch hơn thì có thể thêm nguyên liệu với tỉ lệ 50g bồ hòn:1 lít nước).

Nhớ khuấy đều khi nấu để saponin tiết ra nhiều hơn nhé. Sau đó, bạn cho axit citric vào nồi bồ hòn, tiếp tục khuấy rồi để nguội.

Tiếp theo, bạn lọc hỗn hợp qua rây để loại bỏ cặn bồ hòn. Sau đó, bạn thêm giấm và ít tinh dầu vào, khuấy đều. Bạn đã có dung dịch bồ hòn để lau dọn nhà cửa rồi.

Một số phương pháp chữa bệnh từ bồ hòn

Chữa hôi miệng, sâu răng: Lấy khoảng 5 – 10g nhân quả bồ hòn tán nhỏ vào ngậm (thời gian tùy thuộc vào bạn). Sau đó, súc miệng lại với nước.

Diệt sâu, giòi: Giã nát một ít vỏ cây bồ hòn, pha thêm ít nước và phun vào nơi cần diệt sâu, giòi nhé. Hoặc sắc vỏ quả bồ hòn với ít nước, rồi tưới cũng được nè.

Trị hắc lào: Tán nhỏ 20g vỏ quả bồ hòn và 10g củ riềng già. Ngâm vào 20ml cồn 90º, rồi bôi lên vùng da bị bệnh.

Chữa viêm họng, khó nuốt: Lấy vỏ quả bồ hòn phơi khô và tán nhỏ. Sau đó, thổi vào họng.

Điều trị ghẻ lở, hắc lào: Bạn nấu quả bồ hòn (loại hạt) thành dầu. Tiếp theo, bạn tán nhỏ một ít hạt củ đậu và diêm sinh (lưu huỳnh) với số lượng bằng nhau, sau đó trộn vào dầu bồ hòn. Trước khi sử dụng, hãy rửa sạch vùng da bị bệnh bằng nước nóng, sau đó mới áp dụng dung dịch này lên da.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng bồ hòn

- Hãy tránh sử dụng mỡ bồ hòn để điều trị cháy nắng vì có thể gây viêm nhiễm nặng hơn cho vết thương.

- Mặc dù chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh sự độc hại của bồ hòn, nhưng hãy cẩn thận và tránh để nước bồ hòn rơi vào mắt để tránh kích ứng và viêm nhiễm mắt.

- Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào như phát ban, ngứa, hoặc đỏ da khi sử dụng bồ hòn, hãy dừng lại ngay lập tức và đi gặp bác sĩ. Trước khi sử dụng loại thảo dược này, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

- Phụ nữ có thai trong những tháng đầu cũng nên hạn chế sử dụng bồ hòn để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của mình và thai nhi.

- Bồ hòn có thể ảnh hưởng đến một số loại thuốc, thực phẩm chức năng, và thảo dược khác mà bạn đang sử dụng. Vì vậy, trước khi sử dụng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Mong rằng qua những chia sẻ này, bạn đã có thêm kiến thức về bồ hòn. Loại thảo dược này thực sự mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và môi trường mà vẫn đảm bảo an toàn.

Nguồn: Hellobacsi

Mua trái cây tươi ngon nhất tại Mytour: