Buzz
Đề bài: Nguyễn Thi thường viết về anh hùng đời thường, những người mang trong mình sự bình dị và cao quý, hiện diện dưới hình thức gần gũi và tự nhiên, thậm chí thể hiện qua những biểu hiện đời thường ngây thơ, hồn nhiên.
Qua nhân vật Chiến và Việt trong tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi, hãy làm sáng tỏ quan điểm trên.
Dàn ý
1. GIỚI THIỆU CHUNG:
- Nguyễn Thi là một trong những tác giả hàng đầu của văn nghệ giải phóng miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mĩ. Ông là nhà văn gắn bó sâu sắc với nhân dân miền Nam, được biết đến với tên gọi: nhà văn của người dân Nam Bộ.
- “Những đứa con trong gia đình” là một trong những tác phẩm nổi bật nhất của Nguyễn Thi, được viết trong thời gian ông tham gia chiến đấu cùng tạp chí 'Văn nghệ Quân giải phóng'. Truyện kể về cuộc sống của những đứa con trong một gia đình nông dân Nam Bộ, những người có truyền thống yêu nước và sẵn sàng chiến đấu với kẻ thù, đồng hành với cách mạng.
2. GIẢI THÍCH Ý KIẾN:
- Trích dẫn ý kiến: “Nguyễn Thi thường viết về anh hùng đời thường. Nhưng đó là loại anh hùng - con cháu của đất và nước, trong đó, tinh thần anh hùng kết hợp với tính bình dị, cao quý hiện lên dưới hình thức gần gũi, thân thuộc, và đôi khi tính anh hùng được thể hiện thông qua những biểu hiện hồn nhiên, ngộ nghĩnh”.
=> Ý nghĩa:
+ Phản ánh đặc điểm tính cách của nhân vật Chiến và Việt.
+ Sự độc đáo trong cách xây dựng nhân vật của Nguyễn Thi.
3. PHÂN TÍCH, CHỨNG MINH:
3.1. Nhân vật Chiến:
- Chiến được mô tả như một người lao động: với hai bắp tay tròn vo xạm màu đỏ cháy nắng, thân người to và chắc nịch...
- Sự đảm đang, tháo vát: Ở Chiến, khả năng tổ chức, quản lý gia đình cũng thể hiện rất rõ: Trước khi tham gia lực lượng vũ trang, mọi chuyện gia đình đã được cô tổ chức kỹ lưỡng, tỉ mỉ, 'nói thật gọn” khiến cho chú Năm cũng phải có chút sững sờ. Về điều này, Chiến rất giống với mẹ, chính chị cũng cảm thấy gần gũi với mẹ. Theo lời chú Năm, cô '
=> Xứng đáng là người con cả, người chị trong gia đình.
- Phẩm chất anh hùng:
+ Cô có đức tính kiên trì, chịu khó ( bỏ ăn để ngồi đánh vần cuốn sổ gia đình suốt từ trưa cho tới lúc bình minh).
+ Cô cũng thừa hưởng ở mẹ đức tính gan góc, kiên cường, quyết tâm đánh giặc đến cùng: Trong ngày xuất ngũ, Chiến nói với em: 'Tao đã nói với chú Năm rồi. Đã làm thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu: Nếu kẻ thù còn tồn tại, thì tao sẽ mất, vậy đấy !'.
- Tuy nhiên, ở chị Chiến vẫn có những nét nữ tính: lúc nào cũng có chiếc gương nhỏ trong túi, ngậm một ít tóc trông nữ tính, quan trọng nhất là có cơ hội cầm súng.
=> Nhân vật Chiến hiện lên thật bình dị, để lại nhiều cảm xúc trong lòng người đọc với tính cách đặc trưng của phụ nữ Việt Nam nói chung và phụ nữ Nam bộ nói riêng “giỏi việc nhà, đảm việc nước”.
3.2. Nhân vật Việt:
- Tính cách trẻ con, hồn nhiên, hiếu động:
+ Thích ở gần chị Chiến hơn (chiến công sông Định Thủy, dành đi lính)
+ Vô tư nên việc nhà phó thác cho chị Chiến, khi chị Chiến bàn bạc việc nhà thì “cười khì' lúc lại 'chụp một con đom đóm' rồi ngủ quên lúc nào không biết.
+ Đi lính vẫn mang theo súng cao su.
+ Dấu thư chị lo các anh em trong trung đoàn biết sẽ mất chị..
+ Bị thương không sợ chết mà sợ ma…
+ Gặp đồng đội, Việt giống hệt thằng út em ở nhà 'khóc rồi lại cười'
- Nhưng khi tham gia vào cuộc chiến, Việt là người anh hùng thực sự:
+ Luôn ghi nhớ mối thù của gia đình 'Mối thù kẻ thù có thể nhìn thấy, vì nó đang đè nặng lên vai ta'
+ Quyết tâm tham gia chiến đấu, đạt nhiều thành tích để trả thù cho cha mẹ.
+ Trong một trận chiến ác liệt ở rừng cao su, Việt đã phá hủy một xe bọc thép của đối phương mặc dù bị thương nặng và mất liên lạc với đồng đội.
=> Việt được mô tả là một nhân vật trẻ anh hùng, là biểu tượng của thế hệ thanh niên Nam bộ trong cuộc chiến chống Mỹ cứu nước, đồng thời không thiếu đi tính ngây thơ, ngộ nghĩnh.
3.3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
- Sử dụng kỹ thuật truyền tường thông qua hồi ức của nhân vật.
- Miêu tả tính cách và tâm lý nhân vật tinh tế.
- Sử dụng ngôn ngữ phong phú, đa dạng và đậm chất Nam Bộ.
4. ĐÁNH GIÁ CHUNG:
- Với bút pháp tài tình, tác giả Nguyễn Thi đã thành công trong việc tạo ra những nhân vật Chiến và Việt - những anh hùng, là những người tiếp nối truyền thống chiến đấu của cha ông, làm giàu thêm truyền thống vẻ vang của gia đình, quê hương. Đặc biệt, tác giả còn lồng ghép vào họ những đặc điểm của người con sông nước, những nét bình dị, đáng yêu của người dân Nam Bộ.
- Chiến và Việt là những anh hùng mang đậm dấu ấn của thế hệ thanh niên Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, đồng thời cũng là biểu tượng của sự đa dạng trong nghệ thuật viết của Nguyễn Thi.
- Nguyễn Thi hoàn toàn xứng đáng được coi là nhà văn của người dân Nam Bộ.
Mẫu văn
Nguyễn Thi là một trong những tác giả văn xuôi hàng đầu của văn hóa giải phóng miền Nam trong cuộc kháng chiến chống lại đế quốc Mỹ. Ông là một nhà văn mà người dân Nam Bộ có mối liên kết sâu sắc, được biết đến với tên gọi: nhà văn của người dân Nam Bộ. “Những đứa con trong gia đình” là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Thi, được viết trong những thời điểm khốc liệt của cuộc chiến khi ông đóng vai trò biên tập cho tạp chí 'Văn nghệ Quân giải phóng'. Trong câu chuyện này, Nguyễn Thi kể về cuộc sống của một gia đình nông dân Nam Bộ, một gia đình mà yêu nước, căm ghét kẻ thù và mong muốn chiến đấu vì cách mạng, vì tự do với quyết tâm vững vàng. Nhân vật Chiến và Việt không chỉ mang trong mình những phẩm chất của anh hùng cách mạng mà còn thể hiện vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của con người Nam Bộ. Một số người cho rằng: “Nguyễn Thi thường viết về những anh hùng. Nhưng loại anh hùng mà ông viết về đó là những con người - con của đất và của nước; trong đó, phẩm chất anh hùng luôn hiện diện dưới hình thức quen thuộc, gần gũi, tự nhiên và đôi khi cũng thể hiện qua những biểu hiện ngây thơ, ngộ nghĩnh”.
Ý kiến này hoàn toàn chính xác. Nhân vật Chiến và Việt không chỉ mang trong mình những phẩm chất của anh hùng cách mạng mà còn thể hiện vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của con người Nam Bộ. Việt và Chiến là biểu tượng của sự kỳ diệu trong việc xây dựng nhân vật của Nguyễn Thi.
“Những đứa con trong gia đình” được viết vào năm 1966 khi tác giả đang làm việc tại tạp chí Văn Nghệ quân giải phóng. Câu chuyện kể về nhân vật Việt, người tham gia vào một trận đánh khốc liệt tại một khu rừng cao su. Việt bị thương nặng và lạc mất đồng đội. Trong những lúc mất ý thức, dòng ký ức dẫn Việt trở lại những kỷ niệm của gia đình. Dựa trên tình huống độc đáo này, vẻ đẹp của từng nhân vật được phản ánh rõ ràng.
Việt là một cậu trai trẻ tuổi với tâm hồn trong trắng. Ở nhà, Việt thường tranh giành với chị. Từ việc cạnh tranh về việc bắt ếch cho đến việc tham gia vào cuộc chiến chống giặc trên sông Định Thủy, cuộc đua giành đi tòng quân… Dù đã trưởng thành, tham gia vào cuộc chiến nhưng Việt vẫn luôn mang theo cây ná thun trong túi để bảo vệ bản thân. Khi bị thương nặng trong đêm tối, Việt không sợ chết mà sợ bóng tối và ma quỷ. Ôm những suy nghĩ về “bóng ma cụt đầu trên cây xoài mồ côi; câu chuyện về thằng Chỏng thụt lưỡi” - Việt nằm đó suy tư. Là con trai, và cũng là em trai được chiều chuộng, nên mọi thứ Việt đều “nhường lại cho chị”, giao phó tất cả cho chị. Nghe chị thảo luận về việc gia đình một cách nghiêm túc, Việt vẫn mỉm cười và lơ đãng, vừa nghe vừa “nhặt một con đom đóm bỏ vào lòng bàn tay” rồi “ngủ quên không biết khi nào”.
Mặc dù đôi khi hồn nhiên và vô tư, nhưng Việt lại có tình cảm vô cùng sâu sắc với gia đình. Khi tỉnh dậy lần đầu tiên, Việt nhớ và mong mẹ: “Ước gì bây giờ có thể gặp lại mẹ… mẹ sẽ đến và vuốt ve đầu Việt, đánh thức Việt dậy rồi lấy xoong cơm ra làm đồng để trên xuồng cho Việt ăn”. Việt yêu thương chị Chiến, Việt nhớ lại đêm trước khi đi tòng quân, nhớ từng lời nói, nhớ cả cảnh hai chị em cùng nhau mang bàn thờ của mẹ đi qua nhà chú Năm. Điều đáng thương nhất là khi “nghe tiếng bước chân của chị chạm nhẹ phía sau, Việt thấy lòng nhẹ nhõm”. Việt yêu thương chú Năm, nhớ giọng nói “thô và thấp thoáng như tiếng gà gáy” nhưng lại “trỗi dậy như một lời hứa dưới ánh sáng rực rỡ… cuối cùng đổ về như một lời thề dữ dội”.
Việt mang trong mình phẩm chất của anh hùng, tinh thần chiến đấu can đảm và kiên cường. Ngay từ khi còn nhỏ, Việt đã cùng chị Chiến tham gia vào việc bắn cháy tàu giặc trên sông Định Thủy cùng với du kích địa phương, được chú Năm ghi vào cuốn sổ gia đình. Sự thương tâm và mất mát của gia đình đã luôn động viên Việt tiếp tục chiến đấu. Mặc dù chưa đủ tuổi gia nhập quân đội nhưng Việt đã nỗ lực để được đi tòng quân (thậm chí cạnh tranh với chị Chiến để được đi). Đó là sự gan dạ và lòng thù hận cao cả trong việc trả thù cho đất nước.
Trong trận chiến, Việt đã chiến đấu một cách dũng cảm. Trong trận đánh ở khu rừng cao su, Việt đã tiêu diệt một xe bọc thép của kẻ thù. Mặc dù bị thương nặng, lại mất đi đồng đội, và mắt không thể nhìn gì được. Cả hai tay, vai, đầu và chân của Việt đều đau và đầy máu, và cơ thể suy nhược vì đói khát. Nhưng Việt vẫn giữ tư thế kiên cường, sẵn sàng tiêu diệt kẻ thù: “Tao sẽ đợi mày… Cả khu rừng này còn có tao. Mày có thể bắn tao, nhưng tao cũng có thể bắn mày… Mày chỉ giỏi giết gia đình tao, nhưng đối với tao, mày chỉ là một kẻ chạy trốn”. Dù bị thương, dù mất ý thức, dù kiệt sức, Việt vẫn sẵn sàng chiến đấu. Nghe tiếng súng, Việt có thể phân biệt được súng của đồng minh và súng của kẻ thù. Việt đã bò về phía tiếng súng vì “đó là nơi có sự sống”. Với chỉ còn một ngón tay có thể di chuyển, Việt vẫn luôn giữ sẵn sàng bắn súng vào phía kẻ thù.
Nhân vật Chiến mang trong mình vẻ đẹp của phụ nữ Việt Nam. Chiến có vóc dáng giống như mẹ: “hai bắp tay đầy sức mạnh sạm đỏ nắng… thân hình lớn và chắc chắn”. Đó là hình ảnh của một người phụ nữ sinh ra để chống chọi, để chịu đựng và để chiến thắng. Tuy nhiên, chị cũng giữ được nét nữ tính. Khi đi chiến đấu, chị Chiến luôn mang theo gương để kiểm tra mình sau mỗi trận đánh.
Mặc dù chỉ cao hơn Việt một chút nhưng Chiến trông lớn hơn rất nhiều. Chiến có thể bỏ qua bữa ăn để đọc cuốn sổ gia đình từ sáng đến tối. Tính cách của Chiến “người lớn” được thể hiện qua sự nhường nhịn. Mặc dù có lúc cạnh tranh với em trong việc bắt ếch, bắn cháy tàu giặc, giành quyền đi tòng quân… nhưng cuối cùng chị luôn nhường em hết trừ việc đi tòng quân (vì chị yêu quý em, muốn đảm bảo sự hi sinh là của mình).
Chiến đặc biệt giống như mẹ trong đêm trước ngày đi tòng quân. Chiến biết cách chăm sóc, lo lắng giống như mẹ. Chính Việt nhận ra rằng chị “nói chuyện giống như mẹ”. Hình ảnh của mẹ bao bọc lấy Chiến, từ việc nằm cùng với em trai nhỏ trên giường trong buồng nói chuyện cho đến lúc ngủ, đến việc ngủ một giấc sâu sau một cơn “gầy” và trở mình. Đến mức Việt đã cảm nhận được sự giống nhau trong đêm, với ngoại trừ việc chị “không vỗ đầu rồi chạm vào bắp chân mỏi” thôi. Chính Chiến cũng nhận ra rằng trong đêm ấy, mình giống như mẹ: “Tao nghĩ rằng nếu mẹ còn sống, có lẽ mẹ cũng sẽ như thế, vậy thì tao cũng sẽ như vậy”. Và thật, chị Chiến đã sắp xếp tất cả mọi thứ, từ việc giao lại ruộng đất cho chi bộ, việc gửi nhà cho lớp học, việc tổ chức lễ giỗ cho bố mẹ, việc chuyển bàn thờ của bố mẹ qua nhà chú Năm… chị đều tính toán, sắp xếp rất chu đáo. Chính chú Năm cũng nhận xét rằng “Thông minh! Khi việc gia đình sắp xếp gọn lẹ thì việc quốc gia mở ra rộng lớn. Việc làm nhà cửa gọn gàng để mở rộng ra cả nước”.
Chiến có tinh thần gan dạ, dũng cảm và đã đạt được nhiều chiến công. Khi còn nhỏ, chị Chiến đã cùng Việt ghi danh lịch sử bằng việc bắn cháy tàu giặc trên sông Định Thủy cùng với du kích địa phương, được chú Năm ghi vào cuốn sổ gia đình. Khi lớn lên, ước mơ của Chiến là “được cầm súng đi chiến đấu để trả thù cho bố mẹ”. Vì thế, vào đêm ghi danh vào tòng quân, Chiến đã cạnh tranh với em để có được cơ hội đi bộ đội. Sau khi được ghi tên vào danh sách tòng quân, tối về, cả hai chị em đều quyết tâm chiến đấu. Cả hai đều quyết tâm “Nếu xa nhà, hãy học hỏi mọi người… để trả thù cho bố mẹ” thì không được quay về. Chị Chiến thậm chí đã thề mạnh mẽ hơn: “Nếu giặc còn tồn tại, tôi sẽ mất”.
Cả hai nhân vật được tạo ra bằng cách kể chuyện qua các hồi ức rối ren nhưng lại rất chân thực, rất cảm động. Phong cách viết sử thi hùng tráng, ngôn từ trần thuật hấp dẫn đậm chất Nam Bộ…
Với bút pháp tài năng, tác giả Nguyễn Thi đã thành công trong việc tạo ra Chiến và Việt - những nhân vật anh hùng, là thế hệ tiếp theo của những người cha ông chiến đấu chống lại kẻ thù, làm dày thêm truyền thống vĩ đại của gia đình và quê hương. Đặc biệt hơn, nhà văn còn gửi gắm ở họ những nét đặc trưng của người con sông nước, những nét bình dị, chất phác mà rất đáng yêu của những người dân Nam Bộ.
Chiến và Việt là những anh hùng mang trong mình bản sắc của thế hệ trẻ Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, đồng thời họ cũng là những anh hùng mang nét riêng biệt của Nguyễn Thi. Nguyễn Thi xứng đáng được gọi là nhà văn của người dân Nam Bộ.
