Quá trình phát triển ngôn ngữ ở trẻ và cách bố mẹ hỗ trợ

Phát triển ngôn ngữ là bước quan trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Mỗi trẻ có tốc độ tiếp nhận ngôn ngữ riêng tùy thuộc vào thể trạng của họ.

Quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ qua nhiều giai đoạn khác nhau, nhưng 3 năm đầu đời là giai đoạn quan trọng nhất.

Bài viết dưới đây của Mytour sẽ giúp bạn hiểu thêm về quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ và cách bố mẹ có thể hỗ trợ nó một cách thuận lợi và hiệu quả.

Quá trình phát triển ngôn ngữ ở trẻ

Giai đoạn 1 – 3 tuổi (Giai đoạn tiền ngôn ngữ)

Giai đoạn tiền ngôn ngữ bắt đầu từ khi trẻ đạt 12 tháng tuổi. Lúc này, trẻ bắt đầu học cách tương tác với mọi người xung quanh, hiểu được thông điệp mọi người đang truyền đạt và biết làm thế nào để diễn đạt nhu cầu của mình bằng cách chỉ vào các vật thể cụ thể.

Giai đoạn tiền ngôn ngữ là giai đoạn quan trọng, làm nền móng cho sự phát triển ngôn ngữ sau này. Nguồn: Shutterstock

Giai đoạn 3 – 4 tuổi

Ở tuổi này, trẻ có khả năng trò chuyện nhiều hơn do có vốn từ vựng phong phú hơn và hiểu rõ hơn về các quy tắc ngữ pháp.

Một số chỉ số về sự phát triển ngôn ngữ ở giai đoạn này bao gồm:

• Nắm bắt từ mới nhanh chóng
• Sử dụng câu từ có 4 từ trở lên
• Sử dụng đại từ một cách chính xác
• Kể lại những câu chuyện dài với trình tự sự kiện chính xác
• Biết đặt các câu hỏi

Giai đoạn 5 – 8 tuổi

Trẻ từ 5 – 8 tuổi đã có khả năng sử dụng ngôn ngữ thành thạo hơn. Nguồn: ISSP

Trong giai đoạn này, trẻ có một số kỹ năng ngôn ngữ như:

• 5 tuổi: Trẻ có vốn từ vựng phong phú hơn, có thể sử dụng câu đúng ngữ pháp nhưng đôi khi còn sai sót, có thể tham gia vào các cuộc thảo luận.
• 6 tuổi: Trẻ có thể hiểu khoảng 13.000 từ. Một đứa trẻ 6 tuổi có khả năng sử dụng tất cả các đại từ đúng cách và hiểu các từ đối lập.
• 7 tuổi:
  Trẻ có thể hiểu từ 20.000 đến 26.000 từ và có thể nhận ra lỗi trong lời nói của người khác.
• 8 tuổi: Trẻ ít khi phạm lỗi ngữ pháp. Chúng có thể đọc hiểu các văn bản phù hợp với tuổi của mình và viết các đoạn văn đơn giản. Ngoài ra, trẻ 8 tuổi có thể thảo luận nghiêm túc với người lớn và thực hiện các hướng dẫn phức tạp mà không cần nhắc lại nhiều lần.

Bài viết tương tự: 12 giai đoạn phát triển của trẻ từ 1 đến 6 tuổi

Vấn đề rối loạn ngôn ngữ ở trẻ

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ là một trong những vấn đề cần được chú ý. Nguồn: Freepik

Khái niệm rối loạn ngôn ngữ ở trẻ

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ là tình trạng mà trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu những gì người khác nói (ngôn ngữ tiếp thu) hoặc thể hiện nhu cầu bản thân (ngôn ngữ biểu cảm).

Một số dấu hiệu cụ thể bao gồm:

• Gặp khó khăn trong việc chọn từ phù hợp để diễn đạt ý, thường sử dụng các từ như 'ừm', 'à'.
• Chỉ sử dụng được các câu ngắn và đơn giản
• Thường lặp lại một số cụm từ nhất định
• Không sử dụng đúng cấu trúc câu
• Vốn từ vựng ít hơn đáng kể so với những đứa trẻ cùng tuổi

Nguyên nhân gây ra rối loạn ngôn ngữ

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ có nhiều nguyên nhân gây ra. Nguồn: Monkey

Trẻ có thể phát triển các triệu chứng của rối loạn ngôn ngữ do một số nguyên nhân sau đây:

• Trẻ ít tiếp xúc với việc nghe 1 ngôn ngữ hàng ngày.
• Trẻ phát triển chậm về thể chất, có thể gặp rối loạn tự kỷ, mất thính giác, dẫn đến việc phát triển ngôn ngữ chậm (một số trẻ chỉ gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ, trong khi các quá trình phát triển khác vẫn diễn ra bình thường).
• Nguyên nhân di truyền.
• Do từng trải qua chấn thương sọ não hoặc tổn thương hệ thần kinh trung ương.

Chẩn đoán và điều trị rối loạn ngôn ngữ ở trẻ

Để xác định các triệu chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ, các bác sĩ hoặc chuyên gia sẽ thực hiện như sau:

• Nghiên cứu bệnh sử gia đình để xác định liệu các thành viên trong gia đình của trẻ có bị rối loạn ngôn ngữ hay không.
• Thực hiện các bài kiểm tra về khả năng tiếp thu và diễn đạt ngôn ngữ.
• Kiểm tra và đo thính lực cho trẻ.

Bố mẹ nên chăm sóc và quan sát sự phát triển ngôn ngữ của trẻ để sớm nhận biết các dấu hiệu không bình thường. Nguồn: Monkey

Trong trường hợp phát hiện trẻ gặp rối loạn ngôn ngữ, “phương pháp thảo luận và thăm dò” được coi là phương pháp hiệu quả nhất để điều trị. “Tư vấn” hoặc “cố vấn” cũng là các phương pháp có thể áp dụng, vì những khó khăn trong giao tiếp của trẻ có thể liên quan đến các vấn đề về cảm xúc và hành vi.

Bài viết liên quan: Trẻ phát triển ngôn ngữ chậm và việc nói muộn, phụ huynh nên làm thế nào?

Bố mẹ cần thực hiện những gì để hỗ trợ việc phát triển ngôn ngữ của trẻ

Dưới đây là một số cách mà bố mẹ có thể thực hiện để ủng hộ việc phát triển ngôn ngữ của trẻ:

• Tương tác với trẻ: Hãy tận dụng mọi cơ hội để trò chuyện với trẻ về đủ chủ đề. Khuyến khích trẻ lắng nghe và đáp lại bằng cách đặt câu hỏi.
• Đọc sách: Không bao giờ là quá sớm để trẻ tiếp xúc với sách. Bạn có thể cùng trẻ đọc bất kỳ loại sách nào phù hợp với độ tuổi như sách bảng, truyện tranh, truyện ngắn.

Thường xuyên tiếp xúc với sách có thể giúp cải thiện khả năng ngôn ngữ của trẻ. Nguồn: Monkey

• Hát cho trẻ nghe: Những bài hát và bài đồng dao với nhịp điệu và từ ngữ sẽ giúp trẻ học từ mới và chọn từ nhanh hơn.
• Khám phá bên ngoài: Thường xuyên đưa trẻ đến những địa điểm thú vị để chúng khám phá thế giới xung quanh. Môi trường mới sẽ khiến trẻ hứng thú, nói chuyện và chia sẻ nhiều hơn.

NHỮNG LƯU Ý KHI GIAO TIẾP VỚI TRẺ:

Trong quá trình tương tác hàng ngày với trẻ, bố mẹ cũng nên chú ý đến những điều sau:

• Luôn cố gắng giới thiệu từ mới cho trẻ để hướng dẫn chúng cách sử dụng từ đúng cách.
• Hạn chế thời gian trẻ tiếp xúc với tivi, điện thoại và máy tính.
• Sử dụng từ ngữ phù hợp khi nói chuyện với trẻ. Khi sử dụng từ hoặc câu mà trẻ có thể không hiểu, hãy giải thích nghĩa của chúng.
• Nếu trẻ nói sai, hãy lặp lại từ đó một cách chính xác thay vì chỉ trách mắng để giúp trẻ sửa phát âm.

Bố mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và nâng cao khả năng ngôn ngữ của trẻ. Nguồn: Monkey

• Khi trẻ phát âm đúng một từ, hãy khen ngợi và lặp lại từ đó trong một số câu để giúp trẻ nhớ lâu hơn.

Kết luận

Quá trình phát triển ngôn ngữ ở trẻ đi qua nhiều giai đoạn, đòi hỏi trẻ phải dành nhiều thời gian và cố gắng để hiểu và sử dụng ngôn ngữ một cách thành thạo.

Mặc dù sự phát triển ngôn ngữ diễn ra tự nhiên và đa dạng ở từng đứa trẻ, nhưng bố mẹ vẫn cần đồng hành và theo dõi trẻ trong quá trình này.

Trong trường hợp phát hiện triệu chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ, bố mẹ nên tìm sự hỗ trợ từ các bác sĩ hoặc chuyên gia.

Ngọc Nguyễn tổng hợp từ Mom Junction.