Quán cà phê âm nhạc

Quán cà phê âm nhạc là một không gian để thưởng thức âm nhạc, nơi khán giả đến để nghe các ca sĩ trình diễn. Khái niệm này lần đầu xuất hiện ở Hà Nội cùng với sự ra đời của tân nhạc, thay thế các quán cô đầu và hát ả đào trước đó. Ở phương Tây, có các hình thức tương tự như cabaret và café-concert.

Thời kỳ đầu

Quán cà phê âm nhạc đầu tiên là Quán Nghệ sĩ, mở tại đường Bờ Hồ, Hà Nội vào năm 1946. Đây là điểm hẹn của nhiều nhạc sĩ như Nguyễn Xuân Khoát, Dương Thiệu Tước, Thẩm Oánh... Quán không chỉ chơi tân nhạc mà còn biểu diễn nhạc cổ điển. Sau Quán Nghệ sĩ, còn có các quán khác như Thăng Long ở phố Hàng Bông, Tuyết Sơn ở phố Thợ Nhuộm, và Thiên Thai ở phố Hàng Gai.

Trong hồi ký của Phạm Duy, ông viết:

Sau đó, Huế cũng xuất hiện vài phòng trà, nổi bật nhất là Tam Tinh với giọng hát của Ngọc Cẩm. Tuy nhiên, khi chiến tranh Việt-Pháp bùng nổ, các phòng trà ca nhạc đều phải đóng cửa.

Miền Nam 1954-1975

Vào năm 1954, nhiều nhạc sĩ và ca sĩ từ miền Bắc đã di cư vào Sài Gòn. Tân nhạc miền Nam trong giai đoạn này rất phong phú, với nhiều thể loại âm nhạc phục vụ các đối tượng khán giả khác nhau. Sự phát triển sôi động của thị trường âm nhạc và sự nổi tiếng của các ca sĩ đã đưa các phòng trà vào thời kỳ hoàng kim. Thời điểm đó, việc đến phòng trà nghe nhạc đã trở thành một phần của văn hóa Sài Gòn. Các phòng trà được mở rộng khắp nơi, như Văn Cảnh trên đường Calmete, Đức Quỳnh trên đường Cao Thắng, và Anh Vũ trên đường Bùi Viện. Khi tổng thống Ngô Đình Diệm cấm khiêu vũ, một số vũ trường cũng chuyển thành phòng trà như Tự Do và Baccara. Sài Gòn thời kỳ này có năm phòng trà nổi tiếng nhất: Queen Bee, Tự Do, Ritz, Maxim's, và Đêm Màu Hồng, với các ban nhạc và ca sĩ danh tiếng.

Phòng trà Đêm Màu Hồng được biết đến với ban nhạc Thang Long, bao gồm Thái Thanh, Hoài Bắc (Phạm Đình Chương), Hoài Trung, và Thái Hằng. Tên phòng trà cũng được lấy từ một ca khúc của Phạm Đình Chương. Queen Bee, Tự Do, và Maxim's nổi tiếng với các giọng ca của Khánh Ly và Lệ Thu. Ritz có ban nhạc The Dreams và ca sĩ Julie Quang, trong khi chủ nhân của Ritz, Jo Marcel, cũng là một ca sĩ. Khánh Ly sau này cũng mở phòng trà mang tên mình.

Một dạng phòng trà khác là phòng trà sinh viên. Trong khi các phòng trà nổi tiếng thường phục vụ đối tượng khán giả cao cấp, phòng trà sinh viên được mở ra bởi sinh viên và dành riêng cho họ. Một ví dụ tiêu biểu là Quán Văn, nơi Khánh Ly và Trịnh Công Sơn đã biểu diễn trong những năm đầu sự nghiệp của họ.

Các nhạc sĩ nổi tiếng như Nguyễn Ánh 9 thường đảm nhận vai trò đệm dương cầm cho các ca sĩ nổi bật như Khánh Ly và Thái Thanh tại phòng trà. Tuy nhiên, một số giọng ca hàng đầu ở Sài Gòn như Duy Trác và Sĩ Phú lại ít xuất hiện ở các phòng trà. Ngoài Sài Gòn, phòng trà cũng hiện diện ở Đà Lạt và một số thành phố khác.

Sau sự kiện ngày 30 tháng 4 năm 1975, tất cả các phòng trà ở Sài Gòn đều phải đóng cửa.

Sau năm 1975

Khi Thành phố Hồ Chí Minh dần hồi phục, một số phòng trà đã mở cửa trở lại. Thời gian đầu, các phòng trà vẫn duy trì phong cách sang trọng với giá đồ uống cao và các bản nhạc có giá trị. Những cái tên nổi bật như M&Tôi và Tiếng Tơ Đồng đã trở nên rất nổi tiếng.

Vào cuối thập niên 1990 và đầu thập niên 2000, xu hướng âm nhạc trở nên đa dạng hơn, kéo theo sự thay đổi của các phòng trà. Để thu hút thanh niên, các phòng trà mời các ca sĩ trẻ và biểu diễn các ca khúc thịnh hành. Sự xuất hiện của hát nhép và các chương trình như Người đẹp hát và Diễn viên hát tại Tiếng Tơ Đồng, cùng với các sự kiện tại M&Tôi đã làm giảm chất lượng âm nhạc. Các phòng trà dần vắng khách do sự gia tăng của các sân khấu ca nhạc bình dân.

Có một số phòng trà khác vẫn duy trì được phong cách riêng và có lượng khán giả trung thành như ATB của ca sĩ Ánh Tuyết, 2B của ca sĩ Mỹ Hạnh với các tác phẩm tiền chiến và tình khúc, Carmen với nhạc Flamenco, và Sax ’n’ Art của Trần Mạnh Tuấn với nhạc jazz,...

Khoảng năm 2005-2007, nhiều phòng trà nổi tiếng ở Thành phố Hồ Chí Minh như M&Tôi, Tiếng Tơ Đồng, ATB, và Đồng Dao đã phải đóng cửa vì vấn đề mặt bằng. Để khắc phục, các phòng trà buộc phải chuyển ra khu vực ngoại ô để mở cửa trở lại.

Tại Hà Nội, số lượng phòng trà ít hơn và phong cách của chúng có sự khác biệt so với Thành phố Hồ Chí Minh, phụ thuộc vào sở thích của khán giả địa phương. Vào năm 1995, để đáp ứng nhu cầu của người yêu nhạc đỏ, ca sĩ Thanh Hoa đã mở phòng trà Aladin tại ngõ Hàng Bột. Đến cuối năm 2004, Thanh Hoa khai trương phòng trà ca nhạc Aladin 2 tại khách sạn Thắng Lợi. Bên cạnh những ca sĩ nhạc đỏ như Trọng Tấn, Đăng Dương, Việt Hoàn,... các ca sĩ nhạc trẻ như Khánh Linh và Tùng Dương cũng đã biểu diễn tại đây.

Một phòng trà đặc biệt khác là Lý Club trên phố Lý Thường Kiệt. Đây là một không gian nhỏ nhắn và sang trọng, chủ yếu phục vụ nhạc dân gian truyền thống miền Bắc như chèo, tuồng, ca trù, chầu văn, xẩm, và quan họ, thu hút nhiều du khách. Bên cạnh đó, các vũ trường như New Century và Hồ Gươm Xanh cũng có các buổi biểu diễn của các ban nhạc và ca sĩ.

Ngoài Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, một số thành phố khác cũng có các phòng trà ca nhạc như violon - Mục Đồng (41 Hùng Vương) với phong cách nhạc trữ tình và vẫn giữ được nét xưa,... ở Huế, và Cung Tơ Chiều ở Đà Lạt.

• Quán trà
• Nhạc mới Việt Nam
• Quán cô đầu
• Cà phê thời thượng
• Cà phê sách vở

• Bài 3: Xem lại phòng trà ca nhạc Việt Lưu trữ 2007-04-27 tại Wayback Machine
• Phòng trà Sài Gòn 'thế hệ 2' Lưu trữ 2007-07-11 tại Wayback Machine
• Phòng trà ca nhạc Hà Nội: Dù không 'sao' đèn vẫn sáng... Lưu trữ 2007-09-23 tại Wayback Machine
• Thanh Hoa - người phụ nữ hát nhạc đỏ